Слайд 1Anatomia człowieka z elementami fizjologii
dr
n. med. Ryszard Palczak
Слайд 2Literatura
1. Anatomia i Fizjologia Człowieka
Aleksander Michajlik,
Witold Ramatowski
PZWL
2. Anatomia człowieka,
Podręcznik dla studentów
pod redakcją Witolda Woźniaka
Urban&Partner
3. Mianownictwo anatomiczne – PZWL
4. Ilustrowany słownik międzynarodowego mianownictwa anatomicznego – PZWL
5. Atlasy anatomiczne
Слайд 3Obowiązki studenta – Anatomia
Obecność na wykładach
Obecność na ćwiczeniach
Ocena punktowa:
brak
lub 1 nieobecność=15 punktów
2 nieobecności 8 punktów
3 i więcej nieobecności
0 punktów
Nieobecność na 3 ćwiczeniach skutkuje skreśleniem z listy studentów.
Слайд 4System ocen
Podstawą do wystawiania ocen z danej formy zajęć są
punkty. Maksymalna ilość punktów =100
Do uzyskania pozytywnej oceny z danej
formy zajęć trzeba zebrać co najmniej 50% maksymalnej liczby punktów.
0 – 49 punktów = > ocena 2,0
50 - 60 punktów = > ocena 3, 0
61 -70 punktów = > ocena 3,5
71 – 80 punktów = > ocena 4,0
81 – 90 punktów = > ocena 4,5
91 – 100 punktów = > ocena 5,0
Слайд 5Anatomia zajmuje się opisem budowy ciała ludzkiego.
Pochodzi od greckiego anatemnejn-rozciąć,
rozczłonkować.
Слайд 6Andreas Vesalius – 1543 rok
Autor pierwszego najbardziej zbliżonego do współczesnych
podręcznika anatomii pisał: „anatomię należy uważać za główną dyscyplinę w
całej sztuce medycyny stanowiącą równocześnie zasadniczy wstęp do medycyny”.
Zadaniem anatomii jest nie tylko opisywanie narządów, mięśni, naczyń, ale zrozumienie czynności badanych struktur.
Anatomia winna być ściśle zintegrowana z fizjologią, embriologią, histologią i cytologią.
Слайд 7Mianownictwo anatomiczne
W 1895 roku kongres w Bazylei ujednolicił i uprościł
mianownictwo anatomiczne.
W 1989 roku w Rio de Janeiro powołano Federacyjny
Komitet Mianownictwa Anatomicznego, który w 1998 roku opracował obecnie obowiązujące mianownictwo anatomiczne.
W Polsce w 1956 roku Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Anatomicznego powołał komisję ds. mianownictwa Łacińsko-Polskiego, która w 1958 roku opracowała pierwsze powojenne wydanie polskiego mianownictwa anatomicznego pod redakcją prof.. Mieczysława Stelmasiaka
Слайд 8Zasady opracowywania terminów anatomicznych
Wszystkie miana powinny być krótkie i proste
Narządy
powinny mieć po jednej nazwie z nielicznymi wyjątkami
Miana powinny być
pouczające i możliwe do zapamiętania
Mianownictwo międzynarodowe będzie ustalone w języku łacińskim, każdy kraj powinien dokonać tłumaczenia na język własny.
Miana łacińskie obowiązują w publikacjach naukowych i tytułach publikacji.
Слайд 9Jak orientować się w budowie ciała ludzkiego – nazewnictwo anatomiczne
Narząd
– zbiór tkanek ułożony według określonego planu, przystosowany do wykonywania
konkretnych czynności.
Narządy grupują się w układy tworzące organizm, zapewniając wykonywanie złożonych funkcji fizjologicznych.
Слайд 10Części ciała
Związane są z trójwymiarową budową ciała ludzkiego.
Ciało człowieka dzieli
się na następujące części:
Głowa – czaszka, twarz
Szyja -
Tułów
- dzieli się na klatkę piersiową, brzuch z miednicą większą i mniejszą
kończyny
Слайд 11Osie i płaszczyzny ciała ludzkiego
Człowieka opisuje się w pozycji stojącej,
z dłońmi zwróconymi ku przodowi.
Przez ciało człowieka przeprowadza się osie
i płaszczyzny.
Слайд 12Oś pionowa – axis verticalis
Wyznacza kierunek górny i dolny w
stosunku do tułowia – u góry zakończony głową a u
dołu kością ogonową.
W życiu płodowym kierunek ten określa się jako czaszkowy i ogonowy.
Na kończynach
pojęciu górny odpowiada określenie bliższy
Pojęcie dolny określeniu dalszy
Слайд 13Osie strzałkowe- axis sagitalis
Biegną w płaszczyznach strzałkowych od przodu ku
tyłowi
Od strony brzusznej do strony grzbietowej
W stosunku do tej osi
używa się określeń
Kierunek tylny lub grzbietowa
Dookoła tych osi wykonywane są ruchy odwodzenia i przywodzenia
Слайд 14Osie poziome lub poprzeczne
Biegną w płaszczyznach poziomych prostopadle do osi
strzałkowych.
Dookoła tych osi wykonywane są ruchy zginania i prostowania
Слайд 15Osie pionowe lub długie
Biegną przez szczyt głowy i stanowią główną
oś ciała.
Dookoła osi pionowej odbywają się ruchy obrotowe.
Слайд 16Płaszczyzny ciała ludzkiego
Przez podane osie można przeprowadzić
płaszczyzny:
Płaszczyzna strzałkowa
– planum sagitale
Płaszczyzna środkowa – planum medianum
Płaszczyzna czołowa – planum frontale
Слайд 17Płaszczyzna strzałkowa
Przechodzi prze środek ciała i dzieli ciało na dwie
części podobne do siebie.
Równolegle do płaszczyzny środkowej można przeprowadzić dalsze
płaszczyzny środkowe np.
. Środkowo obojczykowa,
Pachowa przednia
Слайд 18Płaszczyzna czołowa – planum frontale
Przebiega równolegle do łuski kości
czołowej i dzieli ciało na
Część przednią
Część tylną
Слайд 19Oś poprzeczna – planum horizontale
Dzieli ciało na
Część górną
Część
dolną
Слайд 20Inne określenia
Powierzchowny
np..ropień, krwiak
Głęboki
Prawy
Lewy
Zewnętrzny
uraz
Wewnętrzny wylew
Pionowy
Poziomy
Podłużny
Слайд 21Cel mianownictwa i innych określeń
W nauce anatomii przy opisie ciała
człowieka celem dokładnego określenia położenia narządów, przebiegu naczyń, nerwów.
W specjalnościach
klinicznych w badaniu podmiotowym i przedmiotowym do lokalizacji zmian i opisu ich w badaniu przedmiotowym
Слайд 22Kierunki w anatomii:
- anatomia opisowa (zajmuje się badaniem ciała
według układu narządów mających podobną budowę - układ kostny, mięśniowy,
naczyniowy itp.)
Слайд 23Anatomia topograficzna
Rozpatruje położenie i stosunki przestrzenne narządów i układów w
poszczególnych częściach ciała.
W opisie przestrzennego położenia narządów nawiązuje się do
ich znaczenia w poszczególnych dyscyplinach klinicznych.
Diagnostyka kliniczna
Nowoczesne metody diagnostyczne (RTG, tomografia komputerowa, rezonans jądrowy, USG, scyntygrafia, endoskopia)
Procedury operacyjne
Слайд 24Dziedziny pokrewne
Cytologia - nauka o budowie i czynności
komórki
Histologia – nauka o budowie i czynności tkanki
Histopatologia – nauka o budowie i czynności
tkanek w warunkach chorobowych
Слайд 25Mianownictwo anatomiczne
Często nazwy określonych struktur anatomicznych są podobne np.:
Tętnica nerkowa
doprowadza krew do nerki
Tętnica maciczna doprowadza krew do macicy a
jajnikowa do jajnika.
Często nazwy wynikają z podobieństwa np. szwy kostne – są podobne w wyglądzie do powszechnie stosowanego zeszywania.
Слайд 26Cytologia – nauka o strukturze i funkcji komórek.
Komórka -
najmniejsza i podstawowa jednostka
życia.
Główne elementy: cytoplazma, błona komórkowa, jądro.
Слайд 27Profilaktyka raka szyjki macicy. Podstawą jest ocena złuszczonych komórek nabłonka
wielowarstwowego szyjki macicy i ocena zmian w komórce.
Слайд 28Rak przedinwazyjny części pochwowej macicy
Слайд 29Tkanki - zespół komórek o podobnej strukturze i funkcjach wraz
z wytworzoną przez nie substancją międzykomórkową.
Zespół tkanek wzajemnie powiązanych i
pełniących skoordynowane czynności tworzą narządy.
Слайд 30Grupy narządów działające w sposób zintegrowany i zorganizowany tworzą układy
narządów jak np.: układ krwionośny, trawienny, nerwowy, moczowy, płciowy itp..
Слайд 31Odróżniamy cztery duże grupy tkanek
1. TKANKA NABŁONKOWA
2. TKANKA ŁĄCZNA
3. TKANKA
MIĘŚNIOWA
4. TKANKA NERWOWA
Слайд 32Ad.1. Tkanka nabłonkowa
Ze względu na n kształt komórek odróżniamy nabłonki
powierzchowne, nabłonki wydzielnicze, i nabłonki zmysłowe.
Ze względu na kształt komórek
odróżniamy: nabłonki płaskie, nabłonki sześcienne, nabłonki walcowate, nabłonki migawkowe.
Ze względu na liczbę warstw rozróżniamy nabłonek jednowarstwowy lub wielowarstwowy
Слайд 33Nabłonek wielowarstwowy płaski
Pełni rolę ochronną.
Rogowaciejący nabłonek płaski stanowi powierzchowną warstwę
powłoki wspólnej
Слайд 34Nabłonek sześcienny – brukowy lub kostkowy
Składa się z komórek sześciennych
ułożonych na podobieństwo kostek w bruku.
W ten sposób zbudowane
są gruczoły np.
Tarczyca,
Kanaliki nerkowe
Слайд 35Komórki nabłonka walcowatego - cylindrycznego
Maja kształt cylindryczny – ich wysokość
przekracza znacznie ich średnicę
Nabłonek walcowaty stanowi wyściółkę błony śluzowej żołądka
i jelit
Слайд 37Narządy: zespół tkanek, posiadający określony kształt i pełniący pewne
funkcje.
Narządy łączymy w układy narządów-są to:
1. Układ szkieletowy
2. Układ mięśniowy
3.
Układ trawienny
4. Układ oddechowy
5. Układ moczowo-płciowy
6. Układ naczyniowy
7. Układ nerwowy
8. Narządy zmysłów
9. Skóra – powłoka wspólna
10. Układ wewnątrzwydzielniczy (dokrewny)