Антонимнар темасы буенча презентация.

кеше.

атлау, йоклау, хәрәкәт итү.
Карточка №3
Зур , кечкенә, олы, яшел, киң,

дәү,
Карточка №4
Аска, кырыйга, түбәнгә, өскә,еракка, төпкә.

Карточка №2
Бару, атлау, , хәрәкәт итү.
Карточка №3
Зур ,

олы, дәү,
Карточка №4
Аска, түбәнгә, төпкә.

тел көз кебек.
Тырышлык бәхет китерер, ...

хурлык китерер.
Аз сөйлә , ... эшлә.
Ир егет үзе өчен туа, иле өчен ... .
Өең кысан булса да, күңелең ... булсын.
Яхшы сүз- җанга дару, ... сүз канга ... .

яман

ялкаулык

күп

үлә

иркен

яман

агу

көн-төн, яз-көз...
Күренешләрнең озынлыгын, күләмен, урнашуын ачыклыйлар: аз –мул, озын-кыска...
Гомумирәк төшенчәләрне

белдерәләр: байлык-ярлылык, сугыш-тынычлык...

Процессларны каршы куялар: бару-кайту, туу-үлү...

Табигать күренешләрен күрсәтәләр: җылы-салкын, аяз-болытлы...

җырын онытмам. (Ф.Шәфигуллин)

Җырлый-җырлый күтәреләм
Тормышның

үрләренә.
Шатлыгым да, хәсрәтем дә
Тик туган җирдә генә. (Р.Рәсимов)

3. Үлгәннәрнең каберен бел,
Исәннәрнең кадерен бел! (Ш.Галиев)

Агыйделдән көймә килә
Чит-чите буйлап кына.
Ак йөзләрем сары булды
Гел сине уйлап кына. (Җыр)

Антонимнар

яшьләр сүзен янчыкка сал. (М.)
2. Җырлый белмиләр бөркетләр,
Сугыша

белми былбыл.
Җырдан сызланмый бөркетләр
Сугышта үлми былбыл. (Зөлфәт)
3. Туры әйткән котылган,
ялганлаган тотылган. (М.)
4. Яхшы сүз - җан азыгы,
яман сүз - баш казыгы. (М.)
5. Мин үзем дә белми торган
Бер сәерлектә яшим.
Челләләрдә кайчак өшим,
Кышларын ярсып яшьним. (Р. Ф.)

картлар-яшьләр- даими

бөркет-былбыл- контекст.

туры әйткән-ялганлаган -даими

котылган-тотылган -даими

яхшы-яман - даими

челләләрдә - кышларын–контекст.

Өшим-яшьним- контекст.

җырлый-сугыша- контекст.

күп очрый, чөнки алар билге белдерә.
Даими антонимнар (тел антонимнары) контексттан

тыш та антоним булалар, алар һәрвакыт капма-каршы мәгънәле.
Контекстуаль антонимнар билгеле бер контекстта гына антоним булалар.
Антонимнардан парлы сүзләр күп ясала.
Әдәбиятта антоним сүзләрдән сурәт ясау антитеза дип атала.
Антонимнар мәкальләрдә, җырларда, табышмакларда күп очрый.
Сөйләмдә антонимнарның сүзтезмә ясап бәйләнешкә керүе оксюморон дип атала.

Антонимнарга хас үзенчәлекләр:

Сезгә һичшиксез ярдәм кирәк!
Әйе?! Чыннан да, яшәү ул каршылыкларны җиңү,

дигән бер акыл иясе. Каршылыклар дөньясына рәхим итегез.

Тест
1. Антонимнар дип нинди сүзләргә әйтәләр?
а) мәгънәдәш сүзләргә;
б) капма-каршы мәгънәдәге

сүзләргә;
в) охшаш сүзләргә.
2. Нинди сүзләр антоним була ала?
а) төрле сүз төркеменә кергән сүзләр;
б) язылышлары бер төрле булган сүзләр;
в) бер сүз төркеменә кергән сүзләр генә.

3. Кайсы сүз төркемнәре антоним була ала?
а) исем, сыйфат;
б) фигыль, рәвеш;
в) барысы да.
4. Җылы сүзенең антонимын табыгыз
а) матур
б) салкын
в) кечкенә