Разделы презентаций


Қазақ тілінің ережелері

Содержание

Фонетика – тіл туралы ғылымның бір саласы. Онда дыбыстар, екпін және буын, үндестік заңы қарастырылады.Қазақ тілінде 42 әріп және 37 дыбыс бар.Екі белгі бар: ъ-айыру белгісі, ь- жіңішкелік белгісі. Қазақ тілінде

Слайды и текст этой презентации

Слайд 1Қазақ тілінің ережелері
Мурзакаева Қазына Қалиханқызы

Қазақ тілінің ережелері Мурзакаева Қазына Қалиханқызы

Слайд 2Фонетика – тіл туралы ғылымның бір саласы. Онда дыбыстар, екпін

және буын, үндестік заңы қарастырылады.
Қазақ тілінде 42 әріп және 37

дыбыс бар.
Екі белгі бар: ъ-айыру белгісі, ь- жіңішкелік белгісі.
Қазақ тілінде тән әріптер 10: ә,і,ң,ғ,ү,ұ,қ,ө,һ,ы.
Дыбыстар(звуки): дауысты, дауыссыз.
Дауысты(гласные)-12 дыбыс: а,ә,о,ө,е,э,ү,ұ,у,ы,и,і
1) Еріндік(5):ү,ұ,у,о,ө; Езулік(7):а,ә,е,ы,і,и,э;
2) Ашық(6): а,ә,о,ө,е,э; Қысаң(6):ү,ұ,у,ы,и,і,;
3) Жуан(5): а,о,ұ,ы,у; Жіңішке(7):ә,ө,ү,і,е,и,у,э;
Дауыссыз (согласные)– 25 дыбыс: б,в,г,ғ,д,ж,з,й,к,қ,л,м,н,ң,п,р,с,т,ф,х,һ,ц,ч,ш,щ,у(тау)
қатаң(11):к,қ,п,с,т,ф,х, ч,ш,щ,ц
ұяң(8): б,в,г,ғ,д,ж,з,һ,
үнді(7): л,м,н,ң,р,й,у(уақыт)
Буын(слог):
ашық: а-на, қа-ла
тұйық: ат, ақ, ән, ет
бітеу: нан, тіл, қыс
Тасымал - перенос
Екпін(ударение) сөздің соңғы буынға түседі(постоянно падает на последний слог).

Фонетика

Фонетика – тіл туралы ғылымның бір саласы. Онда дыбыстар, екпін және буын, үндестік заңы қарастырылады.Қазақ тілінде 42

Слайд 3Үндестік заңы (Закон сингармонизма).

1)Буын үндестігі (слоговой сингармонизм)
2) Дыбыс үндестігі

(звуковой сингармонизм)
Буын үндестігі
жуан+жуан + жуан
жіңішке+ жіңішке+ жіңішке
Бағынбайтын қосымшалар(не подчиняются правилу)


көмектес септіктің жалғаулары: мен,пен,бен
нікі,дікі,тікі
еке,тай,жан,сымақ,(әкетай, көкежан)
шет тілінен енген қосымшылар: паз,қор,ғой,кер, гер,кеш,хана,күнем,дар,ист,изм,бан,тал,уар,ов,ев
(әсемпаз, еңбекқор, Әуезов)

Үндестік заңы (Закон сингармонизма).1)Буын үндестігі (слоговой сингармонизм)2)  Дыбыс үндестігі (звуковой сингармонизм)Буын үндестігіжуан+жуан + жуанжіңішке+ жіңішке+ жіңішкеБағынбайтын

Слайд 4Дыбыс үндестігі
Ілгерінді ықпал (прогрессивная ассимиляция)

Дыбыс үндестігіІлгерінді ықпал (прогрессивная ассимиляция)

Слайд 52)Кейінді ықпал (регрессивная ассимиляция)

2)Кейінді ықпал (регрессивная ассимиляция)

Слайд 63)Тоғыспалы ықпал (прогрессивно- регрессивная ассимиляция)
это влияние с двух сторон согласных

звуков.

3)Тоғыспалы ықпал (прогрессивно- регрессивная ассимиляция)это влияние с двух сторон согласных звуков.

Слайд 7Лексикология – тіл туралы ғылымның бір саласы. Онда тілдегі сөз

байлығы(қанатты сөздер), сөздің лексикалық мағынасы(тура-ауыспалы мағынасы, көп мағыналы сөздер, синоним,

омоним, антоним), шығу тегі (диалект, кәсіптік, неологизм, кірме сөздер, архаизм) қолданылуы зерттеледі.


Омонимдер - жазылуы бірдей, бірақ мағынасы басқа сөздер.

Лексикология

Лексикология – тіл туралы ғылымның бір саласы. Онда тілдегі сөз байлығы(қанатты сөздер), сөздің лексикалық мағынасы(тура-ауыспалы мағынасы, көп

Слайд 8Синонимдер – мағыналары бірдей сөздер.

Синонимдер – мағыналары бірдей сөздер.

Слайд 9Антонимдер – мағыналары бір – біріне қарама – қарсы сөздер.

Антонимдер – мағыналары бір – біріне қарама – қарсы сөздер.

Слайд 10Сөздер:
1) Диалект сөздер (диалектные слова) – диалектілер, говорлар,

жергілікті тіл ерекшеліктері.
2) Кәсіптік сөздер
(профессиональные слова)

3) Неологизм (новые слова - неологизмы)
4) Кірме сөздер (заимствованные слова)
5) Архаизм (көнерген – устаревшие слова)
Сөздер:  1) Диалект сөздер (диалектные слова) –  диалектілер, говорлар, жергілікті тіл ерекшеліктері.   2)

Слайд 11Сөздіктер:
1) Фразеологиялық сөздік
2) Қазақша-орысша сөздік
3) Орысша –

қазақша сөздік
4) Лингвистикалық

сөздік
5) Энциклопедиалық сөздік
6) Түсіндірме (толковый) сөздік
Сөздіктер: 1) Фразеологиялық сөздік 2) Қазақша-орысша сөздік  3) Орысша – қазақша сөздік

Слайд 12Морфология – сөз таптарын қарастыратын тіл білімінің бір саласы, сөз

құрамын зерттейді(дара-күрделі сөздер, сөз таптары, қосымшылар) Қазақ тілінде 9 сөз таптары(части

речи) бар.
Морфология – сөз таптарын қарастыратын тіл білімінің бір саласы, сөз құрамын зерттейді(дара-күрделі сөздер, сөз таптары, қосымшылар) Қазақ

Слайд 13Дара сөздер:
1)түбір сөздер – бас, ел, қазы


2)туынды сөз -

тәрбие-ші, бас+тық





1)қос сөздер (парные слова) – ата-ана, әп-әдемі, қайта-қайта

2)біріккен сөздер (слитные): қырық(40)+аяқ(нога)- қырықаяқ(сороконожка)

3) қысқарған сөздер(сложносокращенные слова): МАБ-мемлекеттік аралық бақылау,
ПОБ – Первомай орта мектебі


Күрделі сөздер:

Дара сөздер:1)түбір сөздер – бас, ел, қазы

Слайд 14 Жалғау (окончание). Қазақ тілінде жалғаудың 4 түрі бар: көптік, тәуелдік, жіктік,

септік Жалғаулардың орналасу тәртібі (порядок присоединения окончаний):

Жалғау (окончание).  Қазақ тілінде жалғаудың 4 түрі бар:  көптік, тәуелдік, жіктік, септік

Слайд 15Көптік жалғау (окончания множественного числа)

Көптік жалғау (окончания множественного числа)

Слайд 16

2)Тәуелдік жалғау (окончание принадлежности)

2)Тәуелдік жалғау (окончание принадлежности)

Слайд 183)Жіктік жалғау ( Личные окончания)

дауысты, р,л,й

- мын,мін,мыз,міз
қатаң, б,в,г,д

-пын, пін, пыз, піз
ж,з - бын, бін, быз, біз

Жіктік жалғау присоединяется к последнему слову.

Мысалы: Мен Қостанайда тұрамын.
Біз оқушымыз.
3)Жіктік жалғау ( Личные окончания)дауысты, р,л,й      - мын,мін,мыз,мізқатаң, б,в,г,д

Слайд 194)Септік жалғау (падежные окончания)

4)Септік жалғау (падежные окончания)

Слайд 20Зат есім (имя существительное)- заттың атын білдіретін атау сөздер.
Сұрақтары: Кім?

Кімдер?(адамдарға) Не?Нелер?

Зат есім (имя существительное)- заттың атын білдіретін атау сөздер.Сұрақтары: Кім? Кімдер?(адамдарға) Не?Нелер?

Слайд 21Туынды зат есімдер төменгі жұрнақтар арқылы жасалады
(Производные образуются при помощи

следующих суффиксов)

Туынды зат есімдер төменгі жұрнақтар арқылы жасалады(Производные образуются при помощи следующих суффиксов)

Слайд 22Зат есімнің болымсыз түрі
(Отрицательная форма имен существительных образуется
путем

прибавления личных окончаний в 1 и 2 лице ед. и

множ. числа к отрицанию ЕМЕС )

Зат есімнің болымсыз түрі (Отрицательная форма имен существительных образуется путем прибавления личных окончаний в 1 и 2

Слайд 23
Сын есім (имя прилагательное)– заттың сынын, сипатын, түрін, көлемін,сапасын білдіретін

сөздер.
Сұрақтары: Қандай? Қай? Кімнің? Ненің?

Какой?-ая, -ое? Который? Чей? Чья? Чье? Чьи?
Сын есім (имя прилагательное)– заттың сынын, сипатын, түрін, көлемін,сапасын білдіретін сөздер.Сұрақтары: Қандай? Қай? Кімнің? Ненің?

Слайд 24Сын есімнің шырайлары (Степени сравнения прилагательных)

Сын есімнің шырайлары (Степени сравнения прилагательных)

Слайд 25
Сан есім (имя числительное)- заттың санын, мөлшерін, ретін білдіретін сөздер.
Сұрақтары:

Неше?Нешеу?Қанша? (Сколько?)Нешінші(Который)
он – 10, жиырма -20; отыз-30; қырық-40; елу-50;алпыс-60; жетпіс-70;

сексен-80;
тоқсан-90; жүз-100; мың-1000; 1000000-миллион
Сан есім (имя числительное)- заттың санын, мөлшерін, ретін білдіретін сөздер.Сұрақтары: Неше?Нешеу?Қанша? (Сколько?)Нешінші(Который)он – 10, жиырма -20; отыз-30;

Слайд 26Есімдік (местоимение)- (зат есім, сын есім, сан есім) ауыстырып, солардың

орнына жүретін сөздер.

Есімдік (местоимение)- (зат есім, сын есім, сан есім) ауыстырып, солардың орнына жүретін сөздер.

Слайд 27Үстеу(наречие) -қимылдың,заттың сынының түрлі белгілерін
сөздердің лексико-грамматикалық тобы.

Үстеу(наречие) -қимылдың,заттың сынының түрлі белгілерін сөздердің лексико-грамматикалық тобы.

Слайд 29Туынды үстеулердің жасалуы
(Образование производных наречий)

Туынды үстеулердің жасалуы(Образование производных наречий)

Слайд 30Шылаулар
Шылаулар (союзы и частицы)-тілімізде толық лексикалық мағынасы жоқ, бірақ сөз

бен сөзді, сөйлем мен сөйлемді байланыстырып немесе сөзге қосымша мән

үстеп тұратын көмекші сөздер.

Шылаулар сөздер 3 бөлінеді:
1)Септеулік шылау
2)Жалғаулық шылау
3)Демеулік шылау

Союзы и частицы могут быть разделены на следующие группы:
1)Септеуліктер(послелоги)
2)Көмекші есімдер(служебные слова)
3)Жалғаулықтар(союзы)
4)Демеуліктер(частицы)
5)Модаль сөздер(модальные слова)
ШылауларШылаулар (союзы и частицы)-тілімізде толық лексикалық мағынасы жоқ, бірақ сөз бен сөзді, сөйлем мен сөйлемді байланыстырып немесе

Слайд 31Септеуліктер(послелоги)
соответствуют русским предлогам.

Септеуліктер(послелоги) соответствуют русским предлогам.

Слайд 32Көмекші есімдер(служебные слова)
соответствуют русским предлогам: за,под,на,перед,у,внутри,возле,между,напротив.

Көмекші есімдер(служебные слова) соответствуют русским предлогам: за,под,на,перед,у,внутри,возле,между,напротив.

Слайд 33Жалғаулықтар(союзы) соответствуют союзам русского языка.

Жалғаулықтар(союзы) соответствуют союзам русского языка.

Слайд 34Демеуліктер(частицы)
вносят дополнительные смысловые,
эмоциональные оттенки в значения отдельных слов.

Демеуліктер(частицы) вносят дополнительные смысловые, эмоциональные оттенки в значения отдельных слов.

Слайд 35Модаль сөздер (модальные слова) –
для выражения точки зрения говорящего

на отношение высказываемой мысли к действительности.

Модаль сөздер (модальные слова) – для выражения точки зрения говорящего на отношение высказываемой мысли к действительности.

Слайд 36Одағай (Междометия)-
сөйлеушінің шындыққа, болмысқа қатысын,
көңіл-күй,сезім арқылы білдіретін сөздер.

Одағай (Междометия)- сөйлеушінің шындыққа, болмысқа қатысын, көңіл-күй,сезім арқылы білдіретін сөздер.

Слайд 37Еліктеу сөздер (подражательные слова)-
слова, которые передают различные звуки живой

и неживой природы:
человека, животных и предметов.

Еліктеу сөздер (подражательные слова)- слова, которые передают различные звуки живой и неживой природы: человека, животных и предметов.

Слайд 38Етістік (глагол) – заттың қимылын, ісін, күй-жайын білдіретін сөз табы.
Сұрақтары:

Не істеді? Не қылды? Не істелінді? Қайтті?

Етістік (глагол) – заттың қимылын, ісін, күй-жайын білдіретін сөз табы.Сұрақтары: Не істеді? Не қылды? Не істелінді? Қайтті?

Слайд 39Туынды етістіктің жасалуы
(Образование производных глаголов)

Туынды етістіктің жасалуы (Образование производных глаголов)

Слайд 40Етіс (Залог)
Қазақ тілінде 4 түрі бар.

Етіс (Залог)Қазақ тілінде 4 түрі бар.

Слайд 41 Тұйық етістік (неопределенная форма глагола) – шақпен, жақпен байланысы болмай,

қимылдың атауын ғана білдіретін етістіктің түрі.


Тұйық етістік етістіктің түбіріне –У

жұрнағын қосу арқылы жасалады
(путем прибавления к глагольной основе суффикса -У).
Оқ+у – читать
Жаз+у – писать
Ойла+у - думать
Тұйық етістік  (неопределенная форма глагола) – шақпен, жақпен байланысы болмай, қимылдың атауын ғана білдіретін етістіктің

Слайд 42Есімше (причастие)-
бірде есім сөздердің, бірде етістіктің қызметін атқаратын етістіктің түрі.
Есімшенің

4 түрі бар.

Есімше (причастие)-бірде есім сөздердің, бірде етістіктің қызметін атқаратын етістіктің түрі.Есімшенің 4 түрі бар.

Слайд 43Көсемше (Деепричастие)-
бірде үстеудің, бірде етістіктің қызметін атқаратын етістіктің түрі.

Көсемше (Деепричастие)- бірде үстеудің, бірде етістіктің қызметін атқаратын етістіктің түрі.

Слайд 44

Етістіктің шақтары (Время глагола):
осы шақ(настоящее), келер(будущее), өткен(прошедшее).

Осы шақ – настоящее

время
Нақ осы шақ (Собственно-настоящее время-простая форма)
а) жалаң нақ осы

шақ (простая форма)образуется от 4-х глаголов:
отыр(сидит), тұр(стоит),жатыр(лежит), жүр(ходит),
к которым присоединяются личные окончания.
Етістіктің шақтары (Время глагола):осы шақ(настоящее), келер(будущее), өткен(прошедшее).Осы шақ – настоящее время Нақ осы шақ (Собственно-настоящее время-простая форма)а)

Слайд 45
ә) Күрделі нақ осы шақ (сложная форма) образуется путем сочетания

основного глагола и одного из вспомогательных глаголов:

отыр(сидит), тұр(стоит),жатыр(лежит), жүр(ходит).

Основной глагол

принимает суффиксы деепричастий – п,-ып,-іп.

Глаголы БАР,КЕЛ,АПАР,ӘКЕЛ принимают суффиксы –а/-е и сочетаются только с глаголом ЖАТЫР.
ә) Күрделі нақ осы шақ (сложная форма) образуется путем сочетания основного глагола и одного из вспомогательных глаголов:отыр(сидит),

Слайд 46Вспомогательные глаголы принимают личные окончания.

Вспомогательные глаголы принимают личные окончания.

Слайд 47
2) Ауыспалы осы шақ (настоящее переходное время)
обозначает непрерывное действие.

2) Ауыспалы осы шақ (настоящее переходное время) обозначает непрерывное действие.

Слайд 48Келер шақ – будущее время:

1) болжалды келер шақ
(будущее

предположительное время)

2) мақсатты келер шақ
( неопределенное время)

3) Ауыспалы келер

шақ (переходное будущее время)
Келер шақ – будущее время: 1) болжалды келер шақ (будущее предположительное время)2) мақсатты келер шақ ( неопределенное

Слайд 491) Болжалды келер шақ (будущее предположительное время)
имеет оттенок «возможно,

может быть»

1) Болжалды келер шақ (будущее предположительное время) имеет оттенок «возможно, может быть»

Слайд 502) Мақсатты келер шақ ( неопределенное время)
имеет оттенок намерения.


Жекеше (единственное число)
2) Мақсатты келер шақ ( неопределенное время) имеет оттенок намерения.

Слайд 51Көпше (множественное число)

Көпше (множественное число)

Слайд 523) Ауыспалы келер шақ (переходное будущее время)

3) Ауыспалы келер шақ (переходное будущее время)

Слайд 53Өткен шақ – прошедшее время:

1) жедел өткен шақ (недавно

прошедшее время)

2) бұрыңғы өткен шақ (давно прошедшее время)

3) ауыспалы өткен

шақ (переходное прошедшее время)
Өткен шақ – прошедшее время: 1) жедел өткен шақ (недавно прошедшее время)2) бұрыңғы өткен шақ (давно прошедшее

Слайд 54 1) жедел өткен

шақ (недавно прошедшее время)
Жекеше (единственное число)
Көпше (множественное число)

1) жедел өткен шақ (недавно прошедшее время)Жекеше (единственное число)Көпше (множественное

Слайд 552) бұрыңғы өткен шақ (давно прошедшее время)


а) Жекеше (единственное число)

Көпше (множественное число)

2) бұрыңғы өткен шақ (давно прошедшее время)        а) Жекеше (единственное

Слайд 56ә) бұрыңғы өткен шақ (давно прошедшее время)
Жекеше (единственное число)
Көпше (множественное

число)

ә) бұрыңғы өткен шақ (давно прошедшее время)Жекеше (единственное число)Көпше (множественное число)

Слайд 573) ауыспалы өткен шақ (переходное прошедшее время)
Жекеше (единственное число)
Көпше (множественное

число)

3) ауыспалы өткен шақ (переходное прошедшее время)Жекеше (единственное число)Көпше (множественное число)

Слайд 58Етістіктің райлары (наклонение глагола).
1)бұйрық рай
(повелительное наклонение)
2)қалау рай

(желательное наклонение)
3)ашық рай
(изъявительное наклонение)
4)шартты рай

(условное наклонение)
Етістіктің райлары (наклонение глагола). 1)бұйрық рай   (повелительное наклонение)2)қалау рай   (желательное наклонение)3)ашық рай

Слайд 591)Бұйрық рай (повелительное наклонение) выражает приказание, пожелание, просьбу, призыв.
Жекеше (единственное

число)
Көпше (множественное число)

1)Бұйрық рай (повелительное наклонение) выражает приказание, пожелание, просьбу, призыв.Жекеше (единственное число)Көпше (множественное число)

Слайд 602)Қалау рай (желательное наклонение) выражает желание.

Жекеше (единственное число)

2)Қалау рай (желательное наклонение) выражает желание.Жекеше (единственное число)

Слайд 61Көпше (множественное число)

Көпше (множественное число)

Слайд 623)Ашық рай
(изъявительное наклонение)- үш жақтың жасалу жолдары

(Мен келдім;

келе жатырмын; келемін; келгенмін);

Реальное действие в настоящем,
прошедшем

и будущем времени.
3)Ашық рай (изъявительное наклонение)- үш жақтың жасалу жолдары (Мен келдім; келе жатырмын; келемін; келгенмін);   Реальное

Слайд 634)Шартты рай (условное наклонение) выражает условие.

Жекеше (единственное число)
Көпше (множественное число)

4)Шартты рай (условное наклонение) выражает условие.Жекеше (единственное число)Көпше (множественное число)

Слайд 64Синтаксис – сөз тіркесі мен сөйлем, сөйлемнің түрлерін зерттейтін тіл

туралы ғылымның бір саласы.

Сөз тіркесі(словосочетание): есімді сөз тіркесі, етістікті сөз

тіркесі.
Сөз тіркесі бағыныңқылы сөз(бірінші), басыңқы сөз (екінші) сөздерден тұрады.
1) Есімді сөз тіркесі - басыңқы сыңары есім сөзден болған сөз тіркесі.
2) Етістікті сөз тіркесі - басыңқы сыңары етістіктен болған сөз тіркесі.
Сөз тіркесі бола алмайтындар: тұрақты тіркестер, күрделі сөздер.
Синтаксис – сөз тіркесі мен сөйлем, сөйлемнің түрлерін зерттейтін тіл туралы ғылымның бір саласы.Сөз тіркесі(словосочетание): есімді сөз

Слайд 65Сөздердің байланысу түрлері. (Виды соединения слов).

Сөздердің байланысу түрлері. (Виды соединения слов).

Слайд 66Сөйлем (предложение)- тиянақты ойды білдіретін сөздер тобы.
Сөйлем:

жай сөйлем, құрмалас сөйлем.
Сөйлем айтылу мақсатыны қарай(по цели высказывания):

Сөйлем (предложение)- тиянақты ойды білдіретін    сөздер тобы.Сөйлем: жай сөйлем, құрмалас сөйлем.Сөйлем айтылу мақсатыны қарай(по

Слайд 67Сөйлем құрамына қарай(по составу ):

Сөйлем құрамына қарай(по составу ):

Слайд 68Сөйлем мүшелері (члены предложения):

Тұрлаулы мүшелері – главные члены предложения
Тұрлаусыз мүшелері-

второстепенные члены предложения


Тұрлаулы мүшелері – главные члены предложения

Сөйлем мүшелері (члены предложения):Тұрлаулы мүшелері – главные члены предложенияТұрлаусыз мүшелері- второстепенные члены предложенияТұрлаулы мүшелері – главные члены

Слайд 69Тұрлаусыз мүшелері- второстепенные члены предложения

Тұрлаусыз мүшелері- второстепенные члены предложения

Слайд 70Салалас құрмалас сөйлемнің түрлері және шылаулары
(виды сложносочиненных предложений и

их союзы).

Салалас құрмалас сөйлемнің түрлері және шылаулары (виды сложносочиненных предложений и их союзы).

Слайд 71Сабақтас құрмалас сөйлемнің түрлері және шылаулары
(виды сложноподчиненных предложений и

их союзы).

Сабақтас құрмалас сөйлемнің түрлері және шылаулары (виды сложноподчиненных предложений и их союзы).

Обратная связь

Если не удалось найти и скачать доклад-презентацию, Вы можете заказать его на нашем сайте. Мы постараемся найти нужный Вам материал и отправим по электронной почте. Не стесняйтесь обращаться к нам, если у вас возникли вопросы или пожелания:

Email: Нажмите что бы посмотреть 

Что такое TheSlide.ru?

Это сайт презентации, докладов, проектов в PowerPoint. Здесь удобно  хранить и делиться своими презентациями с другими пользователями.


Для правообладателей

Яндекс.Метрика