Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі Е.А Бөкетов атындағы

университеті
Көзге арналған дәрілік түрлер

зауыттық дәрілік түрлерінің технологиялық ерекшеліктері;
Көзге арналған жақпа майлар

арқылы ғана біз қоршаған әлемді танимыз. Көру мүшесі – біздің

көзіміз. Көз өзінің құрылысы жағынан оптикалық жүйе ретінде фотоаппаратқа ұқсас, бірақ көздің оптикалық жүйесі әлдеқайда күрделі. Адам көзінің пішіні шар тәрізді, шамалы қысыңқы , диаметрі 23-25 мм. Көз сыртқы жағынан үш қабықтан қапталған . Сыртқы ақ түсті қатты және мықты қабығы склера немесе ақ қабық деп аталады. Ол көздің ішін механикалық зақымданудан сақтайды. Склераның алдыңғы мөлдір бөлігі – қасаң қабықша деп аталады. Көздің қалған бөліктеріндегі склера мөлдір емес , ақ түсті, ол белок деп аталады.

сындыру күшінің ақауларынан (алыстан көргіштік, алыстан көрмеушілік, астигматтық, дальтонизм) пайда болатын және

іштен туа біткен аурулар. Кейінгі жылдары іштен туа біткен ауру – су қараңғы (глаукома) мен көз жарақаттары жиі кездеседі. Көз ауруларының пайда болуына мехникалық (әр түрлі жарақаттар алу, т.б.), физикалық (шаң-тозаң, үшнитротолуол тозаңдары мен булары, т.б.), химиялық (күкіртті сутек, мышьяк, т.б. әсері) және физикалық-химиялық (ультракүлгін, инфрақызыл сәулелер, жарық, т.б.) факторлар әсер етеді. Көз ауруларының жиі кездесетін түрлері: басыр, бленнорея, катаракта, коньюктивит, көзге ақ түсу, т.б

ауруы. Бұл, көбінесе, жарақаттанудан, қабынудан, көзге шыққан түрлі жарадан болады.

Қызылша, шешек, туберкулез ауруларының асқынуынан қасаң қабықта ақ дақ пайда болып, ол кейде беріштеніп бітуі мүмкін. Мұның салдарынан көздің көруіне нұқсан келеді (қраңыз [1]). Көздің көруі қасаң қабықтың қай жеріне ақ түскеніне, оның көлеміне байланысты. Егер ақ қарашыққа түссе, адам көрмей қалады. Көзге түскен ақ дәрі-дәрмекке жазылмаса, оған хирургиялықоперация жасалады. Ішкі органдар мен жүйелердің аурулары да Көз ауруларына әкеледі. Мысалы, қоян көз, бадырақ көз, Аргайлл Робертсон белгісі, т.б. Емделмеген Көз аурулары көздің көруін нашарлатып, соқырлыққа да әкелуі мүмкін. 

түсті ажыратуына қажет. А дәруменінің жетіспеушілігінен көз жанары кешкілік әлсірейді,

яғни ақшам соқыр (куриная слепота) болады. Оны каротинге бай көкністерден (сәбіз, асқабақ т.б.) алуға болады.
В дәрумендерінің тобы. В дәруменінің жетіспеушілігінен көз жанары жарыққа аса сезімтал болады. Жарық жерде көздің көрмей қалуы мүмкін. В2 дәруменінің жетіспеушілігі катарактаға әкеп соқтырады. В дәрумендері күнбағыс шемішкесінде және барлық жаңғақ түрлерінде кездеседі.
С дәрумені. Көздің көргіштігін төмендететін ультракүлгін сәулесінен сақтайды. Сол сияқты аскорбин қышқылы бұлшық ет тарамдарының қайта қалыптасуына көмектеседі. Ол цитрустық жемістердің және тәтті бұрыштың құрамында болады.

көз айналасындағы ұлпаларға қолданылады.
Офтальмологиялық дәрілік түрлер:

бір реттік контейнерлерді қолданған дұрыс; көп қолданылатын дәрілік түрлер құрамына

микробтарға қарсы заттар кіруі керек және құрамның былғануынан болдырмас үшін аса сақтықпен қолданылуы тиіс; аппликатордың көзбен және басқа да беткеймен қатынаста болмауы керек.  Көз тамшыларын төменгі конъюнктивальды қапшыққа тамызады, ол үшін астыңғы қабақты жай төмен тартып, пайда болған қалтаға бір тамшы тамызады. Тамызғаннан кейін көзді мүмкіндігінше ұзақ жабық ұстау керек, 1-2 минут. Осындай жолмен көз майлары да жағылады, ол көзді ашып-жұмғанда еріп, бүкіл көзге жағылады. Егер бір мезгілде екі түрлі дәріні көз тамшысында тамызу керек болса, олардың араласуы немесе бірден тамызғаннан ағып кетуі мүмкін, сол себепті екі дәріні тамызу кезінде 10 минуттық аралықпен жасау керек. Жүйелік қан айналымға сіңірілуін азайту үшін, көз тамшысын тамызғаннан кейін, көздің медиальды бұрышындағы жас қапшығын бір минутқа саусақпен басып тұру керек. Бұл тамшының мұрын жас түтікшесі арқылы ағуын жабуға көмектеседі.

Офтальмлогиялық заттар:

синтетикалық амалдар(сульфаниламид,фторхинолон)
Вирусқа қарсы,зеңге қарсы;
антисептиктер

афакиялы көздегі глаукома мен екінші рет қайталанған глаукоманың  басқадай түрлерінде
-

жабық бұрышты глаукома кезінде көз ішілік қысымды қосымша төмендетуге арналған дәрі ретінде (миотиктермен біріктіріп)
- іштен туа біткен глаукомада (өзге де емдік шаралардың жеткіліксіздігінде).

Саудалық атауы
Норматин
Халықаралық патенттелмеген атауы
Тимолол
Дәрілік түрі : Көз тамшылары
Құрамы :1 мл препараттың құрамында
белсенді зат — тимолол малеаты  3,42 мг  немесе  6,83 мг
бұл 2,50 мг  немесе 5,00 мг тимолол құрамына сәйкес келеді,қосымша заттар: мононегізді натрий фосфаты, екі негізді натрий фосфаты, бензалконий хлориді, натрий гидроксиді, инъекцияға арналған су.
Сипаттамасы
Пластик құтылар — стерильді офтальмологиялық ерітінді бар 5 мл-лік тамшылатқыштар. Офтальмологиялық ерітінді — түссізден ашық-сарыға дейінгі өзіне тән әлсіз исі бар мөлдір сұйықтық

Көз тамшылары:

өзара күшеюін туындатуы мүмкін.
Құрамында адреналин бар көз тамшыларын бір мезгілде

қолдану қарашықтың ұлғаюын туындатуы мүмкін.
Норматин миорелаксанттардың әсерін күшейтеді, сондықтан жалпы наркозбен хирургиялық араласуларға дейін 48 сағат бұрын препаратты тоқтату қажет.
Препаратты кальций өзекшелерінің бөгегіштерімен және бета-бөгегіштермен біріктіріп қабылдау  артериялық гипотензия мен брадикардияның күшеюін туғызады.
Норматинді ішетін және көк тамыр арқылы енгізетін кальций агонистерімен біріктіріп қолдану атриовентрикулярлық  өткізгіштің бұзылуын, гипотензия мен сол жақ қарыншалық жеткіліксіздікті туындатуы мүмкін.

Жағымсыз әсерлері
- көз жасы сұйықтығы сөлінісінің азаюы
- конъюнктивиттің, блефариттің, кератиттің өршуі
- көз конъюнктивасының тітіркенуі, көзден жас ағуы, жарықтан жасқану, эпителидің ісінуі мен мүйізгек гиперемиясы, диплопия
Жүйелік реакциялар сирек кездеседі
- брадикардия, брадиаритмия, артериалық қысымның төмендеуі, коллапс, атриовентрикулярлық бөгет
- демігу, бронх түйілуі, өкпе жеткіліксіздігі
Қолдануға болмайтын жағдайлар
- препараттың кез-келген компонентіне  асқын сезімталдықта
бронхитық демікпеде
- мұрын шырышты қабығының ауыр аллергиялық қабынуында
- жүктілік пен бала емізу кезеңінде

жылдам өтеді. конъюнктива тамырлары, мұрын шырышы және көз жасы жолы

арқылы сіңу жолымен елеулі мөлшерде жүйелі қан ағысына өтеді. Тимолол метаболиттерінің шығарылуы негізінен бүйрек арқылы жүзеге асады.
Жаңа туған балларда және кішкентай балаларда белсенді заттың концентраиясы ересектердің плазмасындағы концентрациядан елеулі түрде жоғары болады.
Фармакодинамикасы
Тимолол бета-1 және бета-2 адренорецепторлардың селективті емес бөгегіші болып табылады. Жергілікті қолданған кезде препарат қалыпты және қалыпты емес көз қысымын төмендетеді. Препаратты бір тамызудан кейін 30 минут өткенде көз ішілік қысымның төмендеуі басталады. Барынша жоғары тиімділігі 1-2 сағат өткенде басталады, ал әсер ету ұзақтығы 24 сағатты құрайды.
Тимололдың гипотензивтік әсер ету механизмі анықталмаған. Зерттеулер ең алдымен ол әсер сулы ылғалдың азаюуымен байланысты екенін көрсетті. Дегенмен кейбір жағдайларда көзішілік сұйықтықтың ағып шығуы аздап жақсарғаны байқалған.  Миотиктерден айырмашылығы тимолол аккомодация мен қарашықтың көлеміне іс жүзінде әсер етпестен көзішілік қысымды түсіреді.

ерітіндінің 1 тамшысы. Егер көзішілік қысымның төмендеуі жеткіліксіз болса, дозаны

күніне 2 рет  0,5% препараттың 1 тамшысына дейін арттырады. Көзішілік қысымның қалпына келуі тимололды қолдануды бастағаннан кейін бірнеше аптада байқалатындықтан емдеу тиімділігін бағалауды 4 аптадан кейін жүргізу керек.
Бұрын бета-адренбөгегіштермен жергілікті ем алған науқасты тимололмен емдеуге көшіруді  бета-адренбөгегіштердің тиісті тәуліктік дозасын қабылдаудан кейін келесі күні зақымданған көзге күніне 2 реттен капле 0,25% препараттың 1 тамшысын қолдану арқылы жүргізу керек. Егер клиникалық әсері жеткіліксіз болса, дозаны күніне 2 рет 0,5% препараттың 1 тамшысына дейін арттыруға болады.
Бета-адренобөгегіштер тобына жатпайтын глаукомаға қарсы жергілікті дәрілердің бірімен монотерапия кезінде бірінші тәуліктің ішінде зақымданған көзге күніне 2 рет 0,25% ерітіндінің 1 тамшысынан тамызу арқылы емді тимололмен толықтырады. Келесі күні бұрын қолданылған глаукомаға қарсы препаратты тоқтатады және емдеуді тимололмен жалғастырады. Қажет болғанда тимолол дозасын күніне 2 рет капли 0,5% препараттың 1 тамшысына дейін арттыруға болады.
Балаларға 6 апта бойы (одан асырмай)  күніне 1-2 рет 0,25%−0,5%  ерітіндінің 1 тамшысын тағайындайды.
Көзішілік қысымның тұрақтануынан кейін  — тәулігіне 1 рет 1 тамшыдан.

арналған концентрацияланған ерітінділер

препараттың құрамында
белсенді зат – 3,0 мг ципрофлоксацин (гидрохлорид түрінде),
қосымша заттар: сусыз  ланолин, 

хлорбутанол,  сары  жұмсақ  парафин
Сипаттамасы
Сарғыш-ақ түсті, жақпа май түріндегі біртекті препарат

Көзге арналған жақпа майлар:

қандағы ең жоғары қанығу деңгейі  5 мг/мл-ден аспайды. Қазіргі таңда

көзге инстилляция жасаған кезде ципрфлоксациннің ана сүтіне енетіндігі анықталған жоқ, алайда  бір реттік 500 мг дозаны  реr os енгізген кезде  ол ана сүтінен табылады.
Фармакодинамикасы
Флоксимед  бактерияларға  қарсы  (бактерицидті) әсер етеді: ДНҚ-гиразаны бөгейді және ДНҚ репликациясын кедергі жасайды, бактериялардың өсуін және бөлінуін бұзады, морфологиялық өзгерістер (оның ішінде жасуша қабырғасын және мембранасын) тудырады және жасушаны тез өлтіреді: микроорганизмдердің өсу және тыныштық кезеңінде  әсер етеді. Флоксимедтің микрбқа қарсы әсер ету әсері ауқымды,  грамтеріс  бактерияларға  өте  белсенді,  анаэробтарға  ықпалы аз білінеді.

микрофлораның оған  сезімталдығын анықтап алу керек.
Көзге арналған 0,3% Флоксимед жақпа

майын конъюнктивальды қалтаға  (қабақтың артқы беті мен көз алмасының алдыңғы бетінің арасындағы қуысқа) салады.
Жұқпаның ауыр түрлерінде көзге арналған жақпа майды тәулігіне 3-4 рет қолданады; ауру белгілерінің бәсеңдеуіне қарай қабылдау саны қысқартылуы мүмкін.
Жағымсыз әсерлері
-   Аллергиялық реакциялар, қышу, күйдіру, жеңіл ауырушылық және конъюнктив гиперемиясы, жүректің айнуы

Қолданылуы
-  көздің және оынң қослақыларының препаратқа сезімтал бактериялардан болған әр түрлі ауруларын: жедел және жеделалды конъюнктивиттерін, блефаконъюнктивиттерін, блефариттерді, көздің қасаң қабығының гипопионды/гипопионсыз бактериялық ойық жараларын, бактериялық кератиттерді және кератоконъюнктивиттерді, созылмалы дакроциститтерді және мейбомииттерді жергілікті емдеуге
-  офтальмохирургияда операция алдында жұқпаның алдын алуда
- операциядан кейін жұқпалы асқынуларды емдеуге
- көз алмасының ждәне оның қосалқы аппаратының жарақатынан   (бөгде заты бар немесе онсыз) жұқпалы асқынуларын емдеуге жіне  алдын алуға.

жекелеген дәрілік заттар массасындағы рұқсат етілген ауытқулар:

± 2%-дан жоғары емес; 20%-дан жоғары болғанда белгіленген пайыздан ±

1%-дан жоғары емес. Осы тармақта концентраттарда оларды масса-көлем тәсілімен, сонымен қатар масса бойынша тәсілімен дайындағанда концентраттарды (пайыз бойынша) рұқсат етілген ауытқулар көрсетілген.