Слайд 1БССР у міжваенны перыяд
(1921-1941 гг.)
Слайд 21. Фарміраванне тэрыторыі БССР
Слайд 431.07.
1920
другі раз была абвешча-на ССРБ
у межах 6 паветаў Мінскай губерні
Слайд 530.12.1922 – у Маскве адбыўся з’езд саветаў (І з’езд саветаў
СССР), дзе быў падпісаны Саюзны дагавор і ўтворана новая дзяржава
- СССР у складзе РСФСР, УССР, БССР, ЗСФСР (Грузія, Арменія, Азербайджан)
Усесаюзны з’езд саветаў
(з 1936 г. Вярхоўны савет СССР)
Цэнтральны Выканаўчы камітэт
(Прызідыум ВС)
Савет народных камісараў
(з 1946 г. Савет Міністраў)
Слайд 6
1924 г. – першае ўзбуйненне БССР – 16 паветаў Віцебскай,
Гомельскай і Смаленскай губерняў
1926 г. – другое ўзбуйненне БССР –
Гомельскі і Рэчыцкі паветы
Слайд 7Сцяг БССР
1919-1927
1927-1937
1937-1951
Герб БССР
1920-1927
1937-1938
1938-1949
Слайд 82. Ад палітыкі “ваеннага камунізма” да НЭПа
Слайд 9Палітыка ваеннага камунізма
Комплекс надзвычайных мер савецкай дзяржавы ў гады Грамадзянскай
і Савецка-польскай вайны.
Задачы:
Закласці асновы “камунізма”
Сканцэнтраваць у сваіх руках усе рэсурсы
для вядзення вайны
Слайд 10Мерапрыемствы:
Нацыяналізацыя прамысловасці
Звышцэнтралізацыя кіравання прамысловасцю – павілічэнне колькаці глаўкаў (цяжкая прам-ць)
і цэнтраў (лёгкая прам-ць), стварэнне бюракратыі
Харчразвёрстка – абавязковая здача сялянамі
дзяржаве прадукцыі па цвёрдых (заніжаных) коштах; стварэнне харчатрадаў, што прыводзіла да супраціўлення сялян (Слуцкае паўстанне, 1920)
Забарона прыватнай уласнасці
Усеагульная працоўная павіннасць, ураўнілаўка ў аплаце працы, натуралізацыя аплаты
Забарона свабоднага гандлю і ўвядзенне дзяржаўнага размеркавання, (устанаўленне “пайкоў”, картачнае размеркаванне)
Слайд 11У палітыцы ўстанавілася аднапартыйная сістэма, кантроль бальшавікоў над Саветамі, тэрор
супраць ідэйных апанентаў улады.
Сфарміравалася цэнтралізаваная адміністрацыйна-камандная сістэма кіравання эканомікай і
грамадствам ў цэлым
Адбылося зрошчванне партыйнага і дзяржаўнага апаратаў
У. Ленін Старшыня СНК
Л. Троцкі Старшыня
рэўваенсавета
М. Калінін Старшыня ЦВК
Слайд 12Вынікі войн і палітыкі “вк”
Заняпад гаспадаркі – у БССР з
850 прадпрыемстваў не працавала 470, вытворчасць скарацілася ў 5 разоў,
у гарадах паліўны крызіс, вытворчасцць с/г прадукцыя скарацілася ўдвая.
Зніжэнне прадукцыйнай актыўнасці і незацікаўленасць сялян у выніках сваёй працы.
Незадаволенасць насельніцтва гвалтоўнымі метадамі “ВК” – “чырвоны тэрор”, харчразвёрстка
Слайд 13У сакавіку 1921 г. на Х з’ездзе РКП(б) задачы “ВК”
прызнаюцца выкананымі і ўводзіцца новая эканамічная палітыка (нэп) – спроба
спалучыць у адзінай палітыка-эканамічнай сістэме прынцыпы сацыялістычнага і капіталістычнага гаспадарання.
Слайд 14Мэты нэпа
ПАЛІТЫЧНАЯ – зняць сацыяльную напружанасць, умацаваць сацыяльную базу савецкай
улады ў форме саюза рабочых і сялян
ЭКАНАМІЧНАЯ – выйсці з
крызісу і аднавіць гаспадарку
САЦЫЯЛЬНАЯ – забяспечыць спрыяльныя ўмовы для пабудовы сацыялістычнага грамадства
ЗНЕШНЕПАЛІТЫЧНАЯ – пераадолець міжнародную ізаляцыю
Слайд 15Мерапрыемствы нэпа
сельская гаспадарка
Замена харчразвёрсткі харчпадаткам (на 30-50% меншы, устанаўліваўся да
пачатку палявых работ)
Лішкам хлеба селянін мог распараджацца самастойна
З 1923 г.
пачатак пераходу да грашовага падатку
Свабода выбару форм землекарыстання – індывідуальныя гаспадаркі, арцелі, абшчыны
Дазвол наёмнай працы
Слайд 16прамысловасць
Дэцэнтралізацыя прамысловасці, наданне прадпрыемствам аўтаноміі, пераход на гаспадарчы разлік, самафінансаванне
Ліквідацыя
глаўкаў, стварэнне трэстаў і сіндыкатаў
Здача ў арэнду прадпрыемстваў
Стварэнне прыватнага сектару,
у тым ліку з замежным капіталам
У 1926 г. вытворчасць дасягнула даваеннага ўзроўню
Слайд 17гандаль
Пераход ад прамога прадуктаабмена да таварна-грашовых адносін
Свабода гандлю: суіснаванне дзяржаўнага
(аптовы), кааператыўнага і прыватнага (рознічны) гандлю
Слайд 18фінансы і крэдыт
1922-1924 – грашовая рэформа, у выніку якой уведзены
забяспечаны золатам чырвонец
Ствараліся камерцыйныя банкі, таварыствы ўзаемнага крэдыту.
Уклады не падлягалі
канфіскацыі і гарантавалася таямніца ўкладаў
Слайд 19сацыяльная сфера
Адмена ўсеагульнай працоўнай павіннасці
Аднаўленне грашовай аплаты працы, увядзенне дыферэнцаваных
тарыфаў, зняцце абмежавання павелічэння заробку
Аднаўленне платы за транспарт, камунальныя паслугі
Слайд 20Асаблівасці нэпа ў БССР
Галоўная галіна эканомікі - гандаль
Прыватны сектар эканомікі
ў асноўным быў яўрэйскім, што параджала антысемітызм.
Павелічэнне колькасці хутароў на
былых памешчыцкіх землях (25%)
Ліквідацыя розных грашовых адзінак у памежных раёнах
Слайд 21Вынікі нэпа
Станоўчыя
Было адноўлена народная гаспадарка
Павялічыўся нацыянальны даход
Рост вытворчасці працы
Моцная валюта
Рост
дабрабыту насельніцтва
Адмоўныя
Непрапарцыйнае развіццё галін народнай гаспадаркі
Расслаенне сялянства і рост супярэчнасцяў
у вёсцы
“Крызісы нэпа” – збыту (1923), таварны і хлебанарыхтовак (1925, 1927-28)
Супярэчнасць паміж эканамічнай і палітычнай сферамі
Негатыўны вобраз нэпмана
Слайд 223. Палітыка беларусізацыі яе асноўныя напрамкі і вынікі
Слайд 23Беларусізацыя –
палітыка нацыянальна-дзяржаўнага і нацыянальна-культурнага будаўніцтва ў БССР з 1924
г. да канца 1920-х гг.
Пачатак быў пакладзены ў чэрвені
1924 г. на ІІ сесіі ЦВК БССР, якая прыняла пастанову аб стварэнні спецыяльнай камісіі для ажыццяўлення беларусізацыі
Слайд 24Тры этапы беларусізацыі
Складванне перадумоў (1921 – пачатак 1924 гг.);
Рэальнае ажыццяўленне
(1924 – 1928 гг.);
Згортванне (з 1929 г.).
Прычыны – вяртанне
да ідэалогіі сусветнай рэвалюцыі, адмова ад нэпа, уніфікацыя і цэнтралізацыя дзяржаўнага кіравання і культурнага развіцця.
Слайд 25Мерапрыемствы
Развіццё беларускай культуры, стварэнне нацыянальнай сістэмы адукацыі, культурна-асветніцкіх устаноў
Афіцыйна
дзяржаўнымі з’яўляліся чатыры мовы – беларуская, руская, польская, яўрэйская (ідыш)
Беларуская
мова стала афіцыйнай мовай дзяржаўнага справаводства (за 3 гады)
Для падрыхтоўкі кадраў адкрываліся курсы беларускай мовы і беларусазнаўства
Вяртанне з эміграцыі дзячаў беларускага руху пач. ХХ ст. (каля 300 чал.)
Слайд 271920 г. – БПІ (першы рэктар Н.К. Ярашэвіч)
1921 г. –
БДУ (першы рэктар У.І. Пічэта)
1922 г. заснаванне Інбелкульту, у 1929
ператвораны ў Акадэмію навук БССР (першы прэзідэнт У.М. Ігнатоўскі)
У.І. Пічэта
У.М. Ігнатоўскі
Да 1928 г. 80% школ пераведзена на беларускую мову навучання
Н.К. Ярашэвіч
Слайд 28Выдаюцца падручнікі па беларускай мове, тэрміналагічныя слоўнікі
Я. Лёсік “Беларускі правапіс”
Б.
Тарашкевіч “Беларуская граматыка для школ”
С. Некрашэвіч “Беларускі лемантар”, “Беларуска-расійскі слоўнік”
Слайд 29Ствараюцца выдавецтвы, адкрываецца Беларуская дзяржаўная бібліятэка
Ажыццяўляецца палітыка карэнізацыі – вылучэнне
на партыйную і грамадскую работу прадстаўнікоў мясцовага насельніцтва
Слайд 304. Асаблівасці правядзення індустрыялізацыі і калектывізацыі ў БССР
Слайд 32Мэты індустрыялізацыі
Нарошчванне прамысловага патэнцыялу СССР для скарачэння адставання ад
заходніх краін
Пераўтварэнне СССР з пераважна аграрнай дзяржавы ў індустрыяльную (доля
прамысловасці ў гаспадарцы БССР 23,5%)
Дасягненне эканамічнай незалежнасці краіны
Стварэнне абароннага патэнцыялу для супрацьстаяння “варожаму атачэнню”
Стварэнне цяжкай прамысловасці
Слайд 33Метады індустрыялізацыі
Максімальная канцэнтрацыя ўсіх рэсурсаў у руках дзяржавы
Замена рынку планам-дырэктывай
Слайд 34Сродкі для індустрыялізацыі
Пераразмеркаванне даходаў з іншых галін гаспадаркі на карысць
цяжкай прамысловасці, перш за ўсё з сельскай гаспадаркі.
Продаж за мяжу
зерня, лесу, нафтапрадуктаў, мастацкіх і царкоўных каштоўнасцяў
Рэжым жорсткай эканоміі, зніжэнне сабекошту прадукцыі, умацаванне дысцыпліны
Дзяржманаполія на выпуск гарэлкі
Прымусовая падпіска на дзяржаўныя пазыкі
Выкарыстанне працоўнага інтузіязму народу
Выкарыстанне прымусовай працы зняволеных (ГУЛАГ)
Слайд 36Асаблівасці ў БССР
Выкарыстанне запасаў мясцовай сыравіны (лес, торф)
Немэтазгоднасць размяшчэння прадпрыемстваў
цяжкай прамысловасці (прыгранічнае становішча, недахоп сыравіны, недахоп інжэнерна-тэхнічных кадраў)
Будаўніцтва прадпрыемстваў
лёгкай прамысловасці
Выдзяленне сродкаў з саюзнага бюджэту
Стварэнне новых галін прамысловасці – паліўнай, хімічнай, машынабудаўнічай
Слайд 37Ход індустрыялізацыі
Пяцігадовыя планы развіцця народнай гаспадаркі
1928-1932 – 1 пяцігодка
1933-1937 –
2 пяцігодка
1938-1941 – 3 пяцігодка
1930 - ідэя “вялікага скачка” (Сталін)
– за 5-10 год дагнаць захад.
Пагаршэнне якасці прадукцыі
Невыкананне плана
Слайд 381935 г. – стаханаўскі рух
Беспартыйны гарняк А. Стаханаў высек за
змену 102 т вугля замест 7 т па норме.
Пачын
Стаханава падхапілі іншыя, ён распаўсюдзіўся ў многіх галінах прамысловасці
Узнікла сацыялістычнае спаборніцтва - рух ударнікаў і стаханаўцаў за перавыкананне вытворчых планаў
А. Стаханаў
Слайд 39Вынікі для БССР
Створана сучасная матэрыяльна-тэхнічная база народнай гаспадаркі, уведзена ў
дзеянне 1863 прадпрыемствы
Змена структуры прамысловасці, з’явіліся новыя галіны, палепшыліся шляхі
камунікацый
Змена структуры насельніцтва – рост рабочага класа (нізкая кваліфікацыя)
Змены ў матэрыяльным становішчы насельніцтва – павышэнне заробкаў, паніжэнне коштаў, адмена картак
Слайд 40Калектывізацыя -
аб’яднанне аднаасобных сялянскіх гаспадарак у калектыўныя
Мэты
Адзяржаўленне сельскагаспадарчай вытворчасці
Цэнтралізаванае
кіраванне сельскай гаспадаркай
Ліквідацыя кулацтва як класа
Атрыманне сродкаў на індустрыялізацыю
Слайд 41Этапы калектывізацыі
1928 – пачатак фарсіраванага стварэння калгасаў (25-тысячнікі).
1929 - у
газеце “Праўда” артыкул Сталіна “Год вялікага пералома”.
1930 – аб’яўлена палітыка
“ліквідацыя кулацтва як класа”.
1932-1933 - Голад.
1939-1941 – пачатак калектывізацыі Заходняй Беларусі
Слайд 42Да 1928 г. калгасы – форма арганізацыі бяднейшых пластоў насельніцтва
на землях дзяржаўнага фонду.
Асноўная маса сялянства – сярэднякі, аддавалі перавагу
прасцейшым формам кааперацыі.
Слайд 43Тэмпы калектывізацыі ў БССР
Да 1930 г. – 20,9% сялянскіх двароў
уступіла ў калгасы
Сакавік 1930 – 58%, што прывяло да масавай
незадаволенасці сялянства
Артыкул Сталіна “Галавакружэнне ад поспехаў” – абвінавачванне ў перагібах мясцовых уладаў
Чэрвень 1930 – скарачэнне калгасаў да 11%
Пастанова завяршыць калектывізацыі ў БССР да вясны 1932 г.
Слайд 44Раскулачванне
Квота раскулачвання – 5-7% сялянскіх гаспадарак, у рэальнасці 15-20%
Слайд 45Вынікі калектывізацыі
Склалася сістэма адміністрацыйна-каманднага кіравання с/г
Была знішчана найбольш працавітая і
ініцыятыўная частка сялянства
Утварылася сістэма “дзяржаўнага прыгону” – сяляне не мелі
пашпартоў, не атрымлівалі грошовага заробку
Пачатак механізацыі с/г, з’яўленне спецыялістаў
Незацікаўленасць сялян у выніках сваёй працы
Голад у выніку перакачкі сродкаў у прамысловасць
Слайд 47Характэрныя рысы
Складванне аднапартыйнай сістэмы і знішчэнне апанентаў унутры партыі
Складванне таталітарнай
сістэмы – кантроль дзяржавы над усімі бакамі грамадства, культ асобы
Масавыя
рэпрэсіі супраць усіх катэгорый насельніцтва – кулакі, нацыянальныя кампаніі (каля 10 млн.)
