Электрэнергетиканың қоршаған ортаға әсері

Баян Халеловна

энергиямен жабдықтау үшін электр энергиясын тиімді жолмен өндіру, тарату және

үлестіру. Электрлік энергияның маңызды өзгешілігі — оны бір уақытта өндіріп, сол уақытта тұтынуға болаты.
Электр энергиясының негізгі өндірушілері
I. Жылу электрлік стансасы (ЖЭС):
Конденсациялық электрлік стансасы (КЭС);
Жылумен жабдықтау электрлік стансасы (ЖЖЭС);
Атомдық электрлік стансасы (АЭС).
II. Су электрлік стансасы (СЭС):
су жинаушы электрлік стансасы (СЖЭС).

отын циклі немесе атом энергетикасы деп атайды. Атомдық отын цикліне

уран кенін өндіру мен өңдеу, АЭС-на отын дайындау, оларға электр қуатын өндіру, атом қалдықтарын өңдеу және көму жатады.

ЖЭС – тек электр энергиясын өндіріп қана қоймай, сонымен қатар жжылу энергиясының көзі болып табылатын орталық жылумен қамтамасыз ету жүйесінен тұратын жылу электр станциясы болып табылады.

Алғашқы су энергиясы диірмендердің, станоктардың, балғалардың, ауа үрлегіштердің, т.б. жұмыс

машиналарының жетектерінде пайдаланылды. Гидравликалық турбина, электр машинасы жасалып, электр энергиясын едәуір қашықтыққа жеткізу тәсілі табылғаннан кейін, сондай-ақ су энергиясын су электр стансаларында (СЭС) электр энергиясына түрлендіру жолының жетілдірілуіне байланысты су энергетикасы электр энергетикасының бір бағыты ретінде дамыды. СЭС – жылу электр стансаларына қарағанда жылдам реттелетін, икемді энергетикалық қондырғы.

техникалық құралдарын жасаумен айналысатын жаңартылатын энергетиканың саласы. Жел энергиясының қоры бүкіл планета

өзендерінің гидроэнергиясынан 100 есе асып түседі. Ылғи да және барлық жерде жел соғып тұрады. Жаздың қоңыр салқын самал желін, апат, зардап шығын әкелетін керемет дауылдарды атап өтуге болады.

Бір киломметр  тереңдікті есепке алып Жер қыртысының үстіңгі қабатының темературалық градиенті 20-300С,

және, Уайттың мәліметтері бойынша(1965 ж.),  тереңдігі 10 км жер қыртысының жылу мөлшері 12*1026Дж. Бұл жылулық ресурстар  4,6*1016т  көмірдің жылулық ресурсына эквивалентті. Бұл  техникалық және экономикалық әлемдегі көмір ресурстарының жылулық ресурстарынан 70 мыңнан астам рет көп.

олар газдар. Ондай газдар көміртек, азот, күкірт қосылыстарын, сонымен қатар

аэрозольдер және канцорегенді заттар жатады. Қауіптілердің бірі CO және CO2 болып табылады. Токсикалық қасиетке ие газтектес ЖЭС-тан шығатын шығарынды күкірт ангидриді SO2 болып табылады. Ол шығарындылардың 99%-ын құрайды. Ауада смог тудыруға себепші болады. Таза ауада 15-20 тәулік сақталады. Оттектің қатысымен SO2 –ден SO3-ке дейін тотығып сумен реакцияға түседі. Ол ауада қышқыл жаңбыр туындауға себепші. SO2 жауын түрінде литосфераға 43% және гидросфераға 13% -ы түседі.

Аэрозольдер 1минуттан көптеген айларға дейін сақталады. Ол канцорогенді қасиетке ие.

Тағы бір ЖЭС-тің қоршаған ортаға әсері – ол, суды қайтымсыз пайдалануы. Негізгі судың көп мөлшері турбинадағы булы конденсаторды суытуы үшін кетеді. Қалғаны техникалық тұрғыда шлактарды тазарту, химиялық сулар, суыту және шыйуға 7%-ын пайдаланады. Қаупі оның су экожүйесінің жылулық ластануына әкеледі. Сулы ортаға 8-120С –дан асатны сулар төгіледі. Үлкен ЖЭС-ры 90 м3/с-қа дейін жылы су ағызады. Схема түрінде келесі суретте берілген.
 

шығармайды. Бірақ аздап радиоактивті изотоптар (көміртек, стронций, криптон) шығарады. Авария

орын алмаған жағдайда. Сонымен қатар су бассейніне жылулық шығарындылар ЖЭС-қа қарағанда 3 есе көп мөлшерде шығарады. АЭС-тің тағы бір әсері ол әр түрлі радиоактивті шығарындылар. Оның 3 түрі бар: газтектес, сұйық, қатты. Қоршаған ортаны газтектес вентиляциялық труба арқылы радиоктивті шығарындылар ЖЭС-қа қарағанда ШРК-дан аздаған мөлшерде ғана асады. АЭС-та пайдаланылған төмен активті радиоактивті ластанған слуар дезактивацияланып екінші рет пацдаланылады. Шығарылатын инертті газдардың негізгісі криптон-85 болып табылады. АЭС-тің әсерінен ол атомферада 5%-ға өседі. Тағы бір осындай шығарындыға көміртек-14 жатады. АЭС суды көп пайдаланады.

табылады. Ол экологиялық тұрғыда аса көп зиянын тигізбейді. Улы заттарды

шығармайды. Бірақ үлкен су тоғандарына ГЭС-ті салу табиғат шартына, халық шаруашылығына, үлкен территорияға әсерін тигізеді. ГЭС қоршаған ортаға тікелей және жанама түрде әсер етеді. Тікелей әсері тұрақты және уақытша жерді су басуға әкеледі. Ондай жерлердің көбісі жоғарғы өнімді ауыл шаруашылықтарына тиесілі және орман алқаптарына. Жанама әсері толық зерттелмеген, бірақ кейбір формалары толық анықталмаған. Мысалы, сол аймақтағы ылғалдылықтың өзгеруі, күндіз акввториядағыы бұлттанудың төмендеуі, жел бағытының өзгеруі, сонымен қатар, сол аймақтағы жерлердің ауыл шаруашылығына жарамсыз болуы, балық шаруашылығына әсер етуі.

әсерлер;
- Жоғарғы күштегі жел двигательдері;
Жоғарғы металды жел қондырғылары;

- Биосфераға вибрациялы әсері;
- Виброқозғалтқышта құстардың қырылуы.
 
Жел энергетикасына жақын жердегі шу әсері 50/80 Дб-ге жетеді. Ол адам құлағының қабылдайтын шудың шекті мөлшері. Сонымен қатар, биологиялық субьектілерге инфразвук әсер етеді. Ерекше орынды жел энергетикасын соғуда жоғарғы сапалы көп материалдар керек.

және жылулық ластануы болады. Сонымен қатар, табиғатты қорғау мақсатында термальді

суларды пайдаланған соң өнімді пластарға қайта жібереді. Судың коррозиялық әсерімен күресу үшін құрылғыға жылутысығышта химиялық реагенттердің қосындысымен жүреді.

возобновляемых и нетрадиционных источников энергии», Алматы, Қазақ Университеті, 2012ж, 21-28-41-85беттер.
2.

http://mgudt.com/articles/1049.html/2