Кешегі Кеңестер Одағын түрмелер мен лагерлер еліне айналдырған И.В.Сталин

И.В.Сталин туралы біз естіп жүрген әңгімелер сан қырлы. Саясаткерлер мен

тарихшылардың біразы бір ауыз сөзбен оны «жауыздықтың» символы десе, соғыс көрген аға буын таланны қолбасшы ретінде танығысы келеді. Қалай болғанда да, Сталин қайтыс болғанда КСРО халқы көздеріне түгел жас алды. Барлық зауыттыр мен фабрикалар да жұмысын бір сәтке тоқтатты..... Расындада Сталин кім? Ол осындай сый құрметке лайық па ? Дегенмен, «ол билік тізгіні өз қолында тұрған шақта адамдарды жанды қуыршаққа айналдырғысы келді.Осыны жүзеге асыру үшін түрлі әрекеттерге барып, күн-түн демей тынымсыз жұмыс істеді.Адамзат санасынан «Алла,Құдай,Жратушы» іспетті ұғымдарды сылып тастап,орнына «Күн көсем» «Иосфи Сталин» «Ең қатал патша» деген атауларды күштеп болса да енгізбек болды» деп пікір айтушылардың қарасы көбірек секілді.Қалай болғанда да,өмір басқа адамдар тәрізді Сталиннің де «пенде» екендігін бүгінде бүкіл әлемге паш етті.

отбасында дүниеге келген. Кеңестер Одағының батыры,генералиссимус.Лениннің үміт артқан үзеңгілестерінің бірі.1922жылы

түрлі амалмен Партияның Орталық комитетінде бас хатшы болып сайланып, осы қызметте 31 жыл отырды. Қармағында болған елдер оның қанды шеңгелінің зардабын әлі ұмыта қойған жоқ.Сталин билік құрған тұста жарты имллионнан астам адам лагерьлерге тоғытылып, 26 миллион 600 мың 40 адам итжеккенге айдалған. Ғалым Д.Волкогонов өзінің «Даңқ пен қасірет» деген еңбегінде сталинизмнің құрбаны болып, 3,65-4 млн адам репрессияға ұшырады дейді .Медведовтың мәліметі бойынша , атылғандар саны 1млн. «Правда» газеті абақтыға жабылғандар санын 5 млн деп хабарлады.Сталин жендеттерінің лаңы біздің елде 1967-38 жылдар шырқау шегіне жетті.

жаулары және олардың құйыршықтарын түп-тамырымен жоюдың» қажеттігі жөніндегі нұсқауы барлық

жерде қолдау тапты.Осындай жағдайда И.В. Сталин мен оның серіктері мүмкін болатын оппозицияны орталықта ғана емес, ұлттық республикаларда да біржолата талқандауды ұйғарды.
1928 жылдың ортасынан бастап Алаш қозғалысына қатысқан зиялылар жаппай тұтқындала бастады. Оларға «буржуазияшыл-ұлтшылдар» деген жалған айып тағылды. Сол жылы 44 алашордашы тұтқындалып, оның ішінде Ж.Аймауытов, Ә.Байділдин, Д.Әділев ату жазасына кесіліп, үкім орындалады. Ал қалғандары түрмеге қамалады. Ұлттық зиялылардың екінші тобы 1930 жылдың қыркүйек–қазан айларында тұтқындалып, оның 15-і Орталық, Ресейге жер аударылды. 1936–1938 жылдары Қазақстанда 25833 адам партиядан шығарылып, олардың 8544-іне «халық жаулары» немесе «халық жауларының сыбайластары» және т. б. айыптар тағылды. Танымал қазақ зиялылары, Алаш қайраткерлері түгелге жуық саяси қуғын-сүргінге ұшырады. Олардың отбасы мүшелері де жазықсыз қудалау көрді. Соңғы зерттеулер бойынша 1931 жылдан бастап 1954 жылдың 1 ақпанына дейінгі кезеңде КСРО-да соттан тыс және сот органдары 3 млн 777 мың адамды ату жазасына соттап, оның 643 мыңына үкім орындалса, ал 2 млн 369 мыңын 25 жылға дейінгі мерзімге түрмелерге қамап, лагерьлерге айдаған. Жалған айып тағылғандардың қатарына 1931–1933 жылдардағы қазақтардың жаппай қырылуына байланысты ашық наразылық білдіріп, Қазақстан халқының мүдделерін қорғағандар да қосылды. Ашық сот процестері 1937 жылы республиканың Үржар, Преснов т. б. аудандарында болып өтті. 1937 жылы қарашада Қарағанды облысының Ә.Асылбеков, Н.Нүрсейітов, М.Ғатаулин т.б. басшыларының үстінен жүргізілген сот процесі халықтың жан-жақты талқылауына ұласты. Алайда «халық жауларының» негізгі көпшілігінің тағдыры КСРО Жоғарғы Сотының Әскери алқасының мәжілістерінде, «екілік» пен «үштік» атанғандар мен НКВД-ның ерекше кеңестерінде құпия жағдайда шешіліп жатты. 1930 жылдардың ортасында Л.Мирзоян, Ү.Құлымбетов, Н.Нұрмақов, Т.Рысқұлов. О.Жандосов, Т.Жүргенов сынды көрнекті партия және мемлекет қайраткерлері «халық жаулары» ретінде тұтқындалды.

кіріспе сөз сөйледі.ОЛ «оарыс» социалимі» үшін ондағанжылдар бойы күрескенін, тәжірибиелігін

дәріптеді.Бұл бағдарламалық сөзде Сталин Ресейдегі революциялықт процесті ұлттық шеңберге шектейд». Ал болшевизм болса, ол өзінің тұңғыш қадамынанбастап Россиялық құбылыс екендігін көптеген еңбектерінде көрсеткен-ді.Қазақ сахарасында 1980-1905 жылдары Сібір,Рязань-Урал,Воскресенскі.Орынбор –Ташкент темір жолдарыбасып өтетеін 2072 жол темір торабы салынды.

аймақ
Халықтары бүкіл елде жүріп жатқан экономикалық және