Слайд 1
РП ў пал.ХVІІ - др.пал.ХVІІІ ст. Падзелы РП.
Сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларускіх
земляў ХVІІ -ХVІІІ ст.
Палітычны крызіс, спробы рэформаў Рэчы Паспалітай
Першы
і другі падзелы РП;
Паўстанне Т. Касцюшкі, трэці падзел РП.
Культура беларускіх земляў др. Пал.17 - 18ст.
Слайд 3
Сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларускіх земляў ХVІІ -ХVІІІ ст.
Дэмаграфічныя і эканамічныя
Страты
пасля “Патопу” і “Паўночнай” вайны. мяшчане разарыліся. Адсутнасць унутраных рэсурсаў
акрамя магнацкіх фінансаў і прыгону (РОСТ РЭНТЫ з 4 да 24 дні з валокі ў тыдзень+36 гвалтаў ў год+арэнда). Засяленне мястэчак стараверамі (40000 ў Ветцы) і іўдзеямі.
24 Радзівілаўскія прыгонныя мануфактуры: працуюць прыгоныя для патрэб магнатаў: 1736 Слуцкая (паясы), Налібокі,Урэчча, Свержань (шкло, фаянс), Карэлічы, Нясвіж (габелены), Лахва (мэбля)+ Храбтовічы у Вішневе (жалезаробчы завод) У 60-я г. А.Тызенгаўз 21 дзярж.мануфактура вакол Гародні і Пастаў (шоўк, сукно,збройная і прадметы раскошы. Але яны саступаюць замежным таварам.
Слайд 4Эканамічныя рэформы.
Рост прыгону: Паўстанні сялян 1700-1703–Слонім, 1740 –1744 Крычаўскае староства
(В. Вашчыла).
1765 г. рэформа А. Тызенгаўза дзярж. с/г : 1)перапіс
і фіксацыя маёмасці,адмена арэнды дзярж. маёнткаў, павелічэнне ўладанняў сялян да нормы, увядзенне страхавання, перавод з паншчыны на чынш, сел.школкі.
Шляхта:Т. Ваўжэцкі ў Відзах вызаляе сялян,І.Храптовіч пераводзіць на чынш і прапаганда эканам. рэформ.
1764 паштовая рэформа, 1765 уніфікацыя мер і вагаў
У свеце кошты на с/г. прадукцыю растуць у 3-5 разоў. Нас-ва расце з 1,8 да 4,8 млн за 40 год.39 гарадоў (11%).У Гародні адкрыты 1 банк(1776).
Будоўля: Агінскія каналы, Бутрымовічы: гасцінцы Пінск-Валынь +палацы
Слайд 51. Палітычны крызіс спробы рэформаў і Рэчы Паспалітай
Слайд 6
У сярэдзіне ХVІІІ ст. РП знаходзілася ў стане глыбокага палітычнага
крызісу:
1.Абмежаваная ўлада і магчымасці выбарнага караля. У. С. Радзівіла
прыбытак больш за каралеўскіў 1,5 разы(20:12 млн зл.), прыватнае войска 8000 на 6000ВКЛ;
2. Існаванне права “liberum veto” паралізавала дзейнасць соймаў;
3. Карупцыя і барацьба магнацкіх груповак (Чартарыйскія, Вішнявецкія, Радзівілы, Сапегі, Пацы Агінскія) за ўладу;
4. З 1717 г. войска РП скарачаецца да 24000 (6000 ВКЛ), Расія, Аўстрыя і Прусі з 1720 г. гаранты “залатых шляхецкіх вольнасцяў”
Слайд 7У 1764 г. сойм абірае каралём РП
Станіслава Аўгуста Панятоўскага
Станіслаў Аўгуст
(1764 – 1795 гг.)
Слайд 81767 г.Адмена ліберум вета ў эканамічных пытаннях
але Фармальнай зачэпкай
для ўмешвання Расіі, Аўстрыі і Прусіі ва ўнутраныя справы РП
з’яўлялася пытанне ўраўнання ў правах
ДЫСІДЭНТАЎ
праваслаўных і пратэстантскіх
вернікаў
Слайд 11Пачатак рэформ і 1 падзел.
1768 г. ураўнанне праваслаўных і католікаў
ў правах.
Барская канфедэрацыя супраць гэтай іншых рэформ (К.С. Радзівіл, М.К.
Агінскі, М. Пац, Ю. Сапега), але ў 1771 г. іх 12000 войска разбівае пад Сталовічамі А. Сувораў.
1 падзел 1772 г. (Т.Рэйтан супраць)
Слайд 13
2. Першы і другі падзелы РП;
5 жніўня 1772 г. Першы
падзел РП:
Слайд 14Спробы выратавання РП
1775 – увядзенне пастаяннай дзярж.адміністрацыі- Сталая рада з
5 дэпартаментаў (зам. спраў, паліцыі, абароны, юстыцыі, фінансаў) пад кантролем
36 паслоў і сенатараў.
Вялікі сойм (1788-1792) у паветах выбарныя вайскова-цывільныя каміссі+соймікі. Недатыкальнасць мяшчан і магчымасць атрымаць пасады і зямлю. Войска РП павялічвалася з 26 да 100 000. Пінская кангрэгацыя 1791 праваслаўныя РП адыходзяць ад Маскоўскага сінода да Канстантынопальскага патрыярха ствараецца метраполія ў РП.
Канстытуцыя 3 мая 1791–зацверджана выбарнасць дынастыі, канец ліберум вета, унітарная РП, сталая рада.
27 з 37 соймікаў ВКЛ –за.
Але 14.05.1792 Таргавіцкая канф. з 120000 рус. войска (А. Сувораў) пад Мірам і Брэстам разбіваюць магнатаў ВКЛ.
1793 Гродзенскі сойм зацвярджае падзел. Рус. войскі ў гарадах ВКЛ афіцыйна “супраць рэвалюцыі”.
Слайд 1523 студзеня 1793 г.
Другі падзел РП
Слайд 16
3. Паўстанне Т. Касцюшкі, трэці падзел РП.
Т. Касцюшка
(1746 – 1817
гг.)
Слайд 17ПЛЫНІ паўстання 1794 г.
ПАМЯРКОЎНАЯ
выступалі за аднаўленне РП у межах 1772
г.
не жадалі глыбокіх сацыяльных пераўтварэнняў і далучэння шырокіх мас;
ДЗЯЛЫНЬСКІ
РАДЫКАЛЬНАЯ
выступалі за
радыкальныя буржуазныя рэформы;
за аднаўленне РП у межах 1772 г. і пераўтварэнне манархіі ў рэспубліку;
Т.КАСЦЮШКА
Я.ЯСІНСКІ
З.СЕРАКОЎСКІ
Слайд 20Вольнасць.Роўнасць.Незалежнасць
24.03.1794 абвяшчэнне акта паўстання ў Кракаве
22-24.04. паўстала Вільня, створана
Рада.
7.05.1794 Паланецкі універсал (свабода ўдзельнікам -сялянам)
Ліпень-верасень У ВКЛ 25000 касінераў
(Я.Ясінскі, Ф.Сапега (Вільня), М.К. Агінскі(Дынабург), С. Грабоўскі (Меншчына).
Разгромы паўстанцаў 26.06. Солы (Ясінскі), 4.09. Любань(Грабоўскі), 17.09. З.Серакоўскага в. Крупчыцы пад Кобрынам (20000 удз.)
10.10. пад Маціёвіцамі захоп Т. Касцюшкі ў палон.
У лістападзе 1794 рускія ў Варшаве
Слайд 2124 лістапада 1795 г. Трэці падзел РП
Слайд 23Культура ХVIII ст.
Архітэктура - Барока-ракако-класіцызм: палацы-паркі-касцёлы Радзівілаў (Нясвіж, Альба), Агінскія
(Слонім), Сапегі (Ружаны), Храптовічы (Шчорсы, Бешанковічы) С. Панятоўскі (Гародня), Бутрымовічы
(Пінск), Лапацінскія (Лявонпаль, Сар’я).
Тэатры 1740 -1шы Нясвіж, Слуцк- Радзівілаў, Слонім- Агінскіх, Шклоў –Зорыча. П’есы ідыліі і маралізм Ф.У. Радзівіл “Гульня фартуны”,”Ідылія”. Опера М. Радзівіл “Агатка”.1787 г. школьны Забельскі тэатр К. Марашэўскі 1я бел.моўная п’еса “Камедыя”. Гарадзенская тэатр.школа Варшаўскі каралеўскі Тэатр; Шклоў СПб імператарскі балет.
Мастацтва ман’ерызм (псіхалогія,пышнасць)-класіцызм (антычныя сюжэты) Ф. Смуглевіч,Я.Рустэм + рэалістычныя скульптура, фрэскі.
Слайд 24Адукацыя і навука
Эпоха асветніцтва: адукацыя і ўдасканаленне ў т.л. сац.нізоў,
дэсакралізацыя, увага да дакладных навук.
1689. – спаленне ў Варшаве С.
Ляшчынскага за “Трактат аб не існаванні Бога”. 1660-1680 С.Полацкі у Маскве пачатак сілабічнай паэзіі, дзярж.друку, Славяна-грэка-лацінскай акадэміі.І.Капіевіч у Амстэрдаме 20 кніг па арыфметыцы,гісторыі,марской справе і інш. К.Семяновіч “Вялікае мастацтва артылерыі”, падручнік па балістыцы і ракетабудавані
Адукацыя 1740 піярскія школкі Віцебск,Лужкі,Ліда, Глыбокае і інш(пол.і бел.мовы,прыродазнаўчыя навукі).1773 канфіскацыя езуіцкіх школ і стварэнне Адукацыйнай камісіі у 1783 г– 306 школ+Віленская галоўная школа (адзелы фізічных і маральных навук) . Там абсерваторыя–М.Пачобут-Адляніцкі, фізік: Ю.Міцкевіч, гісторыкі:А.Нарушэвіч,Ю. Нямцэвіч. У Гародні Ж. Жалібер – медыцынская школа,аптэкі+ Г.Форстэр (спадарожнік Кука) батанічны сад.
