Слайд 1Урочы темæ: «Ирон зиу –нæ фыдæлты
уæздан æгъдау».
(Кокайты Тотрадзы
æмдзæвгæ
« Зиу»– мæ гæсгæ).
« …Уыдтон: æххуыс куы хъæуа искæй, Уæд зиуæй ницы ис хуыздæр ».
/Кокайты Тотрадз /
Слайд 2Урочы нысантæ:
1.Равзарын æмдзæвгæйы темæ, йæ сæйраг
хъуыды, бамбарын кæнын зиуы стыр ахадындзинад раджы заманы дæр
æмæ ныры рæстæджы дæр.
2.Ныхасы рæзтыл бакусын,
скъоладзауты ахуыр кæнын сæ
хъуыдытæ дзурыныл æмæ
хатдзæгтæ кæныныл
3. Рæзын кæнын сывæллæтæм цымыдисдзинад нæ фыдæлты æгъдæуттæм,цæмæй дзы бахъуаджы сахат сарæхсой раст спайда кæнынмæ.
Слайд 3Хæдзармæ куыст
1. Чи сты æмдзæвгæйы сæйраг архайджытæ?
2. Цы уыди хæдзары хицаумæ?
3. Цавæр адæймаг уыди
хæдзары хицау, куыд царди
йæ бинонтимæ? ( тексты ссарын дæнцæгтæ).
4. Чи æмæ цæмæн фæцахуыр йæ кæркдонмæ?
5. Цы бакодта хæдзары хицау хуыснæгæн æмæ йæ
цæмæй бафарста?
6. Куыд æй сайы хуыснæг, йæхи цы рахоны?
7. Куыд æрцыди хуыснæг æфхæрд?
8. Раст бакодта хæдзары хицау æви нæ?
9. Куыд уæм кæсы, æмдзæвгæйы кæцы рæнхъыты
æвæрд ис æмбисонды сæйраг хъуыды ?
( чиныджы йæ ссарут ).
Слайд 4Æмбисæндтæ
1. « Магуса æмæ æввонгхорæн йæ кæрон
хуыснæгдзинадмæ æрцæуы».
2 . « Дымгæ цы ’рбахæссы
, уый фæстæмæ дæр ахæссы»
Слайд 5Гимн Южной и Осетии.
Республикæ Хуссар Ирыстоны Паддзахадон Гимн «Уарзон Ирыстон»
Автор слов: Тотраз Кокаев
Композитор: Феликс Алборов
Страна Южная Осетия
Утверждён 5 мая 1995 год
Уарзон Ирыстон! (Любимая Осетия) Музыкæйы автор — зындгонд ирон композитор Æлборты Феликс. Ныхæсты автор — поэт, драматург Кокайты Тотрадз
5
Слайд 61-аг куплет
Уарзон Ирыстон! Дæ номы кадæн
Лæууæм цырагъау мах уырдыг,
Ды дæ
нæ уарзты æнусон авдæн,
Ды — нæ цин æмæ хъыг!
Фæхæрæм мах
дæ зæххæй ард,
Дæ ном дын исæм бæрзонд,
Удуæлдай дын кæнæм лæггад,
Дæуæн у нæ цард нывонд!
Уæ, Стыр Хуыцау! Дæ хорзæх, Дæ арфæ —Иры Уæзæгæн Ды цардамонд ратт .
Слайд 7Ziw / zew ’толока – помочь. Сбор населения к
одному хозяину, по кличу, для дружной работы,на один день; хозяин
угощает помочан, и этим способом за один раз сымает хлеб, выкашивает луг, молотит и пр.
Важный институт (средство ) общественной трудовой помощи. О нем восторженно отзывался великий поэт Коста Хетагуров в неоконченной статье « Зиу» и в « Письме к землякам» (газета «Казбек» № 637 от 29 декабря 1899г.) Этнографы относят зиу к лучшим традициям осетинского народа.
Слайд 8Коста Леванович Хетагуров . Публицистика.
(Письмо к землякам)
Добрые, дорогие земляки!
Обращаюсь
к вам, чтобы восстановить в вашей памяти славные традиции наших
дедов. Вспомните, как они внимательно относились к своим бедным, больным, потерявшим способность к труду, пострадавшим от стихийных разрушительных сил — ливней, градобитий, наводнений, снеговых и земляных завалов, засух, пожаров и т. д, Вспомните наш лучший традиционный обычай — зиу, как каждый осетин от всей души откликался на нужду другого, не принимая во внимание ни родства, ни своих личных интересов. Молодежь отправлялась на луга и, в несколько часов покончив покос лишенной рабочей силы бедной семьи, с песнями возвращалась в аулы. Молодые женщины в свою очередь, снимали хлеб с небольшой нивы нуждающейся семьи.
При стихийных бедствиях каждый,
не
лишенный способности ходить, осетин при малейшей тревоге спешил на место происшествия и по мере сил и возможности помогал пострадавшим чем и как кто мог: личным трудом, хлебом, сеном, соломой, дровами, строительным материалом и пр.
В настоящее время сильно нуждается в такой помощи Гокинаевский хутор Черноярской станицы, страшно пострадавший от пожара 18—19 минувшего ноября. При каких ужасных обстоятельствах произошел пожар и как он уничтожил полхутора — 21 двор, — это ярко изображено в корреспонденции «Казбека» № 624 из Новоосетинской станицы.
Вспомните же, добрые земляки, наш славный традиционный зиу и спешите на помощь пострадавшим осетинам, кто, как и чем может.
Препровождая многоуважаемой редакции свою лепту, убедительно прошу напечатать мое письмо в ближайшем номере газеты «Казбек» и принять на себя посредничество по сбору и отправлению на место нужды пожертвований.
Газета «Казбек» 29 декабря 1899г . К. Л. Хетагуров
Слайд 10Зынæмбарæн дзырдтæ
Зиу – иумæйаг куыст
' рымысын – мæ зæрдыл
æрлæууы,æрхъуыдыкæнын,
арæхст – хорз кусын
уис – цæвæгæй цы кæрдæг рафæлдахынц, уый
риуыгъд
– фезмæлд
æмдзыхæй загътой –иумæ загътой
10
Слайд 11Зиу
О, уый кæддæр уыди, кæддæр,
Фынау æй 'рымысын ныр дæр…
Æрцыдтæн зиууæтты
фæдисмæ,
Сæ арæхстыл куыд кодтон дис,
Раст афтæ радзырдта сæ хистæр:
– Дæ
бæсты дæр æрхæссæм уис?
Æви кæд арæхсыс дæхæдæг,
Уæд уый та ноджыдæр хуыздæр…
- Кæд исчи баууæнда йæ цæвæг,
Уæд афæлварин ,и, æз дæр…
Фыццаг хатт дын нæ уыдтæн зиуы! -
Мæ цæвæг ауагътон быныл ,
Ысдзырдтой зиууæттæ:
-Нæхи у, –
Йæ фыццаг риуыгъдæй зыны…
Слайд 12
Фæскуыст мæ 'рбадын кодтой
с' астæу,
У зиуы алцы дæр нымад,
Æмдзыхæй
загътой:
-Хорз фæкастæ,
Æмæ дын буц нуазæнæй кад.
Гъестæй уæд зиуы зарæг систой,
Нæрыд уæлæрвтæй дæр уæлдæр.
Уыдтон: æххуыс куы хъæуа искæй,
Уæд зиуæй ницы ис хуыздæр.