Слайд 1УРОЧЫ ТЕМАЕ
Сидзӕргӕс ӕмӕ йӕ сабиты ӕвзӕр уавӕр Хетӕгкаты Къостайы
уацмыс «Сидзӕргӕсы».
Нысан:Рӕзын кӕнын уарзондзинад нӕ аив литературӕмӕ. Хъомыл кӕнын сӕрыстырдзинад
нӕ куырыхон хистӕртӕм, кӕдонӕй у Хетӕгкаты Леуаны фырт Къоста. Ныхасы рӕзтыл бакусы.
Урочы метод: беседӕ.
Урочы фӕлгонц: компьютер, интерактивон фӕйнӕг, чингуыты равдыст, зарджытӕ.
Слайд 2Эпиграф
Фыста йӕ адӕмы мастыл,
Фыста йӕ адӕмы зондыл,
ӕмӕ кӕд раджы амард,
Уӕддӕр
йӕ зарӕг цӕры
Гамзат Цадаса
Дагестаны адӕмон поэт
Слайд 3Ахуырганаджы ныхас:
Фӕззӕг! Сыгъзӕрин фӕззӕг! Бӕркадджын фӕззӕг! Ацы рӕсугъд афӕдзы афон
ӕппӕт Иры адӕм бӕрӕг кӕнынц Хетӕгкаты Леуаны фырт Къостайы райгуырӕн
бон. Азӕй-аз кадджындӕр ӕмӕ бӕрзонддар кӕны Къостайы ном. Арвыл ӕрттивы йӕ номхӕссӕг стъалы, ис нӕм фӕлладуадзӕн парк, кӕцы хӕссы Къостайы ном , паддзахадон университет, Ирон театр, йӕ цыртдзӕвӕнтӕ алы горӕтты… Нӕ ирон литературӕйы ӕрттивгӕ стъалы Къоста махӕн у нӕ лӕугӕ хох ӕмӕ нӕ цӕугӕ мӕсыг. Ныртӕккӕ фыссӕгӕй, хуымӕтӕг адӕмӕй, ахуыргӕнӕгӕй ӕмӕ ахуырдзауӕй – алчидӕр мысы ӕмӕ дзуры Къостайы сфӕлдыстады тыххӕй.
Мах уырны, Къостайы стъалы ирон адӕмы зӕрдӕты никуы бамынӕг уыдзӕн, ӕмӕ нӕ кӕстӕртӕ фӕлтӕрӕй – фӕлтӕрмӕ цингӕнгӕйӕ дзурдзысты Къостайы «Уасӕг», «Скъолайы лӕппу», «Гино».
Цӕр ӕмӕ нын ӕрттив адӕмы зӕрдӕты, нӕ Иры намыс , нӕ Иры фарн, нӕ уарзон Къоста!
Слайд 4Бацӕттӕгӕнӕн рӕстаг
Ахуыргӕнӕджы ныхас
Абон мах цӕуӕм балцы Хетӕгкаты Къостайы ӕмдзӕвгӕты дунемӕ.
Мах
немӕ райсдзыстӕм нӕ цыргъзонд ӕмӕ дзырдарӕхст дзинад .
Скӕнӕм чысыл
викторинӕ:
«Куыд зонӕм Къостайы цард ӕмӕ сфӕлдыстад»
Викторинӕйы руаджы сбӕрӕг уыдзӕн ,Къостайы сфӕлдыстад куыд зонут,уый
Слайд 5 ВИКТОРИНА
«Балц Къостайы амдзавгаты дунемае»
Слайд 6Фыццаг къорды хӕс: базон Хетӕгкаты Къостайы ӕмдзӕвгӕ.
а)Бахъазыд дын ӕм йӕ
зӕрдӕ,-тӕккӕ былгӕрон…(ӕрра фыййау)
ӕ)Зымӕг нӕ хӕхты цух нӕ уадзы,-лӕджы ӕмбарц ӕруары
мит.(мӕгуыры зӕрдӕ)
б)Магусайӕн – цӕф; Цырд лаппуйан каф
Слайд 7Дыккаг къорды хӕс:
а) Иу цӕст мӕ фезмӕлыд ,
иннӕ ныдздзагъыр .
(Бирӕгъ ӕмӕ хърихъупп)
ӕ) Кӕм рӕзынц , кӕм цӕрынц
Дӕ хотӕ, дӕ мад?
б) Нӕй, мӕ хуртӕ, нӕй гӕнӕн!
Уарзут мӕ, уый хатын,
Фӕлӕ тынг зын у мӕнӕн
Ахӕстоны бадын…
Слайд 8ӕртыккаг къорды хӕс.
а) Уӕд дын ӕм рувас
Кӕцӕйдӕр
рауад…
ӕ)Зондамонӕгмӕ хъус,
Цы зӕгъа, уый иу кӕн,
б) Уӕйыг дӕр
кӕцӕйдӕр ссыди,-
артау сыгъд йӕ сӕр,
Слайд 9Агъуыргӕнӕджы ныхас.
Хатдзӕгтӕ скӕнӕм.
Бӕрӕг у , Къостайы ӕмдзӕвгӕтӕ иттӕг хорз кӕй зонут ,уый.
Зонут
уый, дӕр йӕ ӕмдзӕвгӕтӕй бирӕтӕ зарджытӕ кӕй систы. Иттӕг хорз дзуӕппытӕ лӕвӕрдта (1,2,3 къорд)
Слайд 10 Ног ӕрмӕгыл куыст.
Ахуыргӕнӕджы
разныхас.
Къостайы фыд Леуаны фӕндыд йӕ фыртӕй ахуыргонд лӕг куы рауадаид, уый.
Кӕмыты ахуыр кодта Къоста ? (сывӕллӕттӕ дзуапп дӕттынц) Ранымайӕм сӕ. (дзуапп)
Уӕдӕ Къоста Бетъырбухы академи кӕронмӕ каст нӕ фӕци, ссыд йӕ райгуырӕн
Ирыстонмӕ. Тынг мӕгуырӕй, ӕбарӕй сӕййӕфта уый йӕ ирон
Слайд 11Хетагкаты Къоста йа уацмыс «Сидзаргас»-ы архайд равдыста зымагон хъызт ахсавы
Нары. Уазал скъаты къонайы алыварс бадынц аххормаг сидзаргаста ама анхъалма
касынц харинаджы сцаттама . Мад, йа сабитан цы бахарын кана уыман ници зоны, архайы са истамай фасайыныл, уый тыххай сын хъадурты афсон фыцы дурта. Сидзартыл хуыссаг фатых, ама бафынай сты уазал стонгай къонайы алыварс
Слайд 12Сидзаргас ама йа сабиты уавар цамай адаймаджы цастытыл хуыздар ауадаид
ама арфдар бахъардтаид зардама, уый тыххай Къоста арахсджынай спайда кодта
пейзажай: сидзарта сты тынг тыхст уавары уыцы уаварима амуд сты ардзы нывты.
Халон баргъавст сындзыл…
Уад тымыгъ хассы…
Сау айнаджы рындзыл
Нары хъау хуыссы
Слайд 13Фарстата хадзарма куыстма:
1. Кацы ранхъыты авдыст сты зымаджы нывта? Бакасут
са. Куыд баст сты уацмысы сайрагт хъуыдыима?
2. Куыд равдыста Къоста
сидзаргасы ама йа сываллаты царды уаварта? Уа дзуаппыты тексты ныхастай бафидар канут.
3. Цавар анкъаранта уам гуырын канынц сидзаргас ама сываллаты цард?
4.Цавар фидан сам анхъалма касы?
Слайд 14Хадзарма куыст:
Амдзавга «Сидзаргас» зардывардай сахуыр канын.