Слайд 1Struktury rynku
dr Joanna Leśniowska
Слайд 2Konkurencja doskonała, Konkurencja monopolistyczna, monopol, oligopol
Слайд 3Konkurencja doskonała
Przykład
Rynek niektórych płodów rolnych
Targowisko z ziemniakami
Слайд 4Konkurencja doskonała
Cechy
Żaden ze sprzedających ani żaden z kupujących nie ma
wpływu na cenę
Cena kształtuje się na rynku jako wypadkowa oferty
wszystkich producentów i zapotrzebowania wszystkich odbiorców
Przedsiębiorstwa wytwarzają jednorodne produkty
Istnieje wiele przedsiębiorstw, z których każdy ma znikomy udział w całej gałęzi
Istnieje swoboda wejścia i wyjścia na rynek/z rynku
Nabywcy mają doskonałą informację o sprzedawanych produktach, ich jakości
Слайд 5Konkurencja doskonała
Cechy
Krzywa popytu ma postać linii poziomej, równoległej do osi
odciętych. W tych warunkach przychód marginalny przedsiębiorstwa równy jest cenie
rynkowej
Optymalną wielkość produkcji wyznacza warunek:
P= MR = MC
Слайд 6Konkurencja doskonała
Krótki okres
przedsiębiorstwo na rynku konkurencji doskonałej może osiągać zyski
nadzwyczajne bądź notować straty
Слайд 7Konkurencja doskonała
(a) krótki okres: zysk nadzwyczajny
(b) krótki okres: strata
O
Q
O
Q
Q – optymalna wielkość produkcji (MC= MR)
OQCD –
utarg całkowity
OQBA – koszt całkowity
ABCD – strata
Q – optymalna wielkość produkcji (MC = PM)
OQCD – utarg całkowity
OQBA – koszt całkowity
ABCD – zysk nadzwyczajny
Слайд 8Konkurencja doskonała
(c) długi okres: zerowy zysk ekonomiczny
Слайд 9Konkurencja doskonała
Zysk nadzwyczajny
wartość sprzedaży przewyższa całkowite koszty produkcji
cena rynkowa
przewyższa przeciętne koszty całkowite
w takim przypadku doskonale konkurencyjna firma, maksymalizując
zysk wybierze rozmiary produkcji, dla których MC = MR, realizując przy tym zysk nadzwyczajny
Слайд 10Konkurencja doskonała
Zysk normalny
wartość sprzedaży jest równa całkowitym kosztom produkt
cena
rynkowa zrównuje się z przeciętnymi kosztami całkowitymi
w takim przypadku doskonale
konkurencyjna firma, maksymalizując zysk wybierze rozmiary produkcji, dla których MC = MR, realizując przy tym zysk normalny uwzględniony w kontraktach
Слайд 11Konkurencja doskonała
Strata ekonomiczna
wartość sprzedaży jest niższa niż całkowite koszty produkt
cena
rynkowa jest niższa niż przeciętne koszty całkowite, lecz w całości
pokrywa koszty bieżącej produkcji ( przeciętne koszty zmienne)
w takim przypadku doskonale konkurencyjna firma, minimalizując stratę wybierze rozmiary produkcji, dla których MC = MR, realizując przy tym stratę nie upoważniającą do likwidacji firmy w krótkim okresie
Слайд 12Konkurencja doskonała
Równowaga krótkookresowa
przedsiębiorstwa przy danych kosztach produkcji i danej cenie
rynkowej wytwarza wielkość produkcji maksymalizującą zysk
Równowaga długookresowa
Przedsiębiorstwo osiąga taką wielkość
produkcji, dla której przychód marginalny, równy cenie, identyczny jest z krótkookresowym i długookresowym kosztem marginalnym
Слайд 13Konkurencja doskonała
Równowaga
gałąź wolnokonkurencyjna jako całość osiąga w długim okresie zerowy
zysk ekonomiczny, sprzedając swój produkt po cenie równej minimalnym kosztom
przeciętnym; realizuje zatem tylko zysk normalny
krzywa podaży gałęzi wolnokonkurencyjnej jest zawsze rosnąca: wyższa cena zachęca do zwiększenia produkcji
Слайд 15Monopol
Cechy
monopolista jest jedynym dostawcą określonego produktu na danym rynku
jedno przedsiębiorstwo
wytwarza produkty/usługi, które nie posiadają bliskich substytutów
równowaga monopolisty jest więc
zarazem równowagą gałęzi przez niego reprezentowanej
monopolista sam ustala cenę, ale musi się liczyć z tym, że po wyższej cenie sprzeda mniejszą ilość
Слайд 16Monopol
Cechy
maksymalizacja zysku - monopolista wybiera taką wielkość produkcji, przy której
przychód marginalny zrównuje się z kosztem marginalnym
miarą siły monopolu jest
nadwyżka ceny nad kosztem marginalnym
przedsiębiorstwo na rynku konkurencji doskonałej sprzedaje swój produkt po cenie równej kosztowi marginalnemu (P = MR = MC)
monopolista ustala taką cenę, która przewyższa koszt marginalny P > MC = MR
Слайд 17Monopol
Zysk/strata
Przeważnie monopolista osiąga zysk ekonomiczny – tzw. zysk monopolowy –
w krótkim i w długim okresie
w krótkim okresie jednak monopolista
może tolerować także zerowy zysk ekonomiczny, a nawet przejściową stratę, którą wyrówna z nawiązką zyskami osiąganymi w długim okresie
zysk osiągany przez monopol jest dodatni (ujemny) wówczas, gdy dla danej wielkości produkcji cena monopolowa jest wyższa (niższa) niż przeciętny koszt całkowity
Слайд 18Q – optymalna wielkość produkcji: MR=MC
OQBA – utarg całkowity
OQCD
– koszt całkowity
ABCD – zysk
Слайд 19Q – optymalna wielkość produkcji: MR=MC
OQBA – utarg całkowity =
koszt całkowity
zysk ekonomiczny = 0
Q – optymalna wielkość produkcji: MR=MC
OQBA – utarg całkowity
OQCD – koszt całkowity
ABCD – strata
Слайд 20Monopol a wolna konkurencja
Społeczne koszty monopolu?
Слайд 21Monopol a wolna konkurencja
Społeczne koszty monopolu
społeczny koszt monopolu przejawia się
w tym, że monopolista zmniejsza produkcję, a zwiększa cenę
monopolista
nie jest zmuszony do wprowadzania innowacji – hamowanie postępu technicznego
narzucanie innym podmiotom gospodarczym niekorzystnych warunków zawierania transakcji
monopolista wykorzystując swoje możliwości finansowe może stosować lobbing, np. w celu: zwiększenia barier wejścia, ustawowego „wymuszenia” popytu
Слайд 22Monopol
Podział
naturalne
państwowe
Слайд 23Monopol
Naturalny
powstały wskutek działania sił rynkowych
monopol naturalny - istnieje tylko jeden
przedsiębiorca wytwarzający dane dobro lub usługę, a występowanie więcej niż
jednego producenta byłoby utrudnione oraz ekonomicznie nieuzasadnione
barierami wejścia na taki rynek są np.:
bardzo wysokie nakłady inwestycyjne
duże koszty stałe
konieczność istnienia dużej grupy odbiorców do osiągnięcia zysku
niepodzielność procesu technologicznego
Слайд 24Monopol
Naturalny
Przykładami gałęzi, gdzie występują monopole naturalne są: energetyka, gospodarka wodno-ściekowa,
kolej, telekomunikacja
Слайд 25Monopol
Państwowy
chronione ustawami lub innymi ograniczeniami natury formalno-prawnej
prawo danego państwa pozwala
świadczyć usługi lub produkować określony asortyment towarów tylko jednemu podmiotowi
przykład
– monopol loteryjny
Слайд 26Konkurencja monopolistyczna
Podobieństwa do konkurencji doskonałej: istnienie wielu małych firm oraz
swoboda wejścia i wyjścia z gałęzi.
Różnice od konkurencji doskonałej:
każde z przedsiębiorstw ma do czynienia z opadającą krzywą popytu. Produkty różnych firm tworzących daną gałąź są bowiem mniej lub bardziej zindywidualizowane i zróżnicowane
Слайд 27Dochodzenie do równowagi na rynku konkurencji monopolistycznej
W długim okresie konkurencja
między istniejącymi producentami oraz możliwość pojawienia się nowych konkurentów eliminują
możliwość osiągania zysku nadzwyczajnego. Przy optymalnej skali produkcji (MR = MC) następuje zrównanie utargu przeciętnego z kosztem przeciętnym (AR=P=AC).
Слайд 28Dochodzenie do równowagi na rynku konkurencji monopolistycznej
W długim okresie Przy
optymalnej skali produkcji (MR = MC) następuje zrównanie utargu przeciętnego
z kosztem przeciętnym (AR=P=AC).
Jest to tzw. równowaga w punkcie styczności:
Слайд 29Konkurencja monopolistyczna
W konkurencji monopolistycznej głównym sposobem walki jest różnicowanie produktu
(a nie konkurencja cenowa).
Слайд 30Konkurencja monopolistyczna
Ważne uwagi dotyczące konkurencji monopolistycznej
Uwaga1
Wchodzenie na rynek nowych konkurentów
powoduje przesuwanie się krzywej popyty w lewo. Wynika to z
faktu, że popyt całkowity gałęzi dzieli się na coraz większą liczbę konkurentów.
Nowych konkurentów przybywa aż do momentu kiedy krzywa popytu jest styczna do krzywej kosztów przeciętnych.
Слайд 31Konkurencja monopolistyczna
Ważne uwagi dotyczące konkurencji monopolistycznej
Uwaga2
Przedsiębiorstwo na rynku konkurencji monopolistycznej
nie produkuje przy minimalnych kosztach przeciętnych.
Ma ono nadwyżkę zdolności produkcyjnej.
Слайд 32Konkurencja monopolistyczna
Ważne uwagi dotyczące konkurencji monopolistycznej
Uwaga3
Przedsiębiorstwo produkując więcej mogłoby obniżyć
koszty przeciętne, jednak jego utarg całkowity byłby wtedy niższy od
kosztów całkowitych, ze względu na konieczność obniżenia ceny.
Слайд 33Konkurencja monopolistyczna
Ważne uwagi dotyczące konkurencji monopolistycznej
Uwaga4
Ponieważ cena jest wyższa od
kosztu krańcowego, więc przedsiębiorstwu opłaca się sprzedać więcej, ale po
dotychczasowej cenie.
Sprzedaż po dotychczasowej cenie większej ilości wyrobów może być wynikiem:
zabrania konkurencji klientów
namówieniem klientów do większych zakupów (zwiększeniem popytu całej gałęzi).
Слайд 34Oligopol
Oligopol z porozumieniem
W przypadku zawarcia efektywnego porozumienia i utworzenia kartelu,
oligopol zachowuje się podobnie jak wielozakładowy monopol — w pierwszej
kolejności stara się zmaksymalizować łączny zysk całej grupy.
Dopiero po wyznaczeniu optymalnej skali produkcji i optymalnego poziomu ceny dla całego kartelu, jego uczestnicy mogą szukać dla siebie najkorzystniejszych rozwiązań, ale w ramach ograniczeń narzuconych przez wspólną politykę produkcyjną i cenową.
Слайд 35Oligopol
Oligopol bez porozumienia
Każde z przedsiębiorstw działa na własną rękę, dążąc
do maksymalnego zysku dla siebie. Między przedsiębiorstwami działającymi w danej
gałęzi toczy się bezwzględna walka konkurencyjna. Niekiedy przyjmuje ona postać wyniszczającej wojny cenowej.
Слайд 36Oligopol
Oligopol bez porozumienia
Dla oligopolu bez porozumienia charakterystyczny jest model złamanej
krzywej popytu: