Сөж

Университеті
Психиатрия және наркология кафедрасы
Алматы – 2018ж
Тақырыбы: Физиологиялық бұзылыстармен байланысты мінез-құлықтың

өзгеруі
(анорексия, булимия, ұйқы бұзылысы, сексуальды бұзылыстар)

болмауымен сипатталатын синдром. Ол көбіне метаболикалық аурулар, инфекция, асқорыту жүйесінің аурулары,ас

қабылдаудың бұзылысы әсіресе паразатитарлы инфекция, сондай-ақ басқа да әртүрлі себептермен қосарлана жүреді

Анықтамасы

тұрып тамақ ішу, тамақты өте ұсақ бөліктерге бөліп жеу).
Ұйқы бұзылысы.
Семіріп

кетуге деген паникалық қорқыныш.
Депрессивтілік.
Негізделмеген ашу-ыза, реніш сезімі.

Белгілері:

дайындауға деген қызығушылықтың пайда болуы, әртүрлі ас мәзірі кітаптарына, рецептті

коллекционировать етуге, кулинарияға қызығу, және достарымен туысқандарына түрлі тамақты дайындауға; әр түрлі диеатаға қызығу.
Қоғамдық және жеке өмірінде өзгерістер: кездесулер мен жалпы трапездерге қатысуға қалауының болмауы, жақындарымен сөйлесудің тоқтатылуы, жиі және ұзақ уақытта жуынатын бөлмеде болу, немесе үйден тыс спортпен көп айналысу
Тәртібінде (поведения) өзгерістер: тітіркенгіш және мұңлы, эйфорияға өтпелі; активтіліктің төмендуі.

Белгілері:

сипат алды (светский характер). Тек жас қыз өзінің жіңішке талиясымен

және өлімтік-бозарған терісінің түсімен ғана болашақта әйел , ана және нағыз леди деген атауға, үміткер бола алатын болған. Дәл осы бір сенім «әйелдер пансионын тәрбиелеушілердің мазмұны негізінде жатты. Қыздардың жартысы, осы тұрмысқа шығудағы міндет ретінде саналатын осы әңгімені тыңдап, мойынсұну арқасында тамақтан бас тартқан. Және, айта кететін жайт, осындай ситуациядан «шығудың соңы» көбіне ұзақ уақытқа психиатрда емделу немесе- летальный жағдай.

Тарихқа көз жүгіртсек…

атақты принцесса Диана мен Уитни Хьюстон да зардап шеккен. Сән

әлем бизнесінде -бірнеше өлім себебі осыдан болғаын естіген қоғам таңырқауды басынан кешірді.
Артық арықтауды насихаттау бүгін де параноидальды сипат алып отыр, және осымен күресуге әзірге ешқандай мүмкіншілік болмай тұр…

Тарихқа көз жүгіртсек…

өлімге әкелетін (ВСС) калий мен магнийдің жетіспеушілігі, сондай-ақ әртүрлі минеральды заттардың және жалпы электролиттер

балансының бұзылысы; естен танып қалудың ұстамалары; бас айналу; пульстің баяулауынан үнемі салқындықты сезіну, (замедленного пульса)

Организмге әсер етуі

Терінің бұзылысы; шаштың түсуі, құрғақ тері, бетте, арқада ұсақ шаштардың пайда болуы, белок жетіспеушілігі нәтижесінде эдемалар, тырнақ құрылысының бұзылысы

алмасу баяулауы, аменорея,менструальді цикл бұзылысы
Болжамы; остеопороз , жиі ауырсынатын сүйек

сынғыштығы, омыртқалардың, ми массасы салмағының азаюы

Асқорыту жүйесі жұмысының бұзылысы: асқазанның құрысып ауруы ; созылмалы іш қату;

жүректің айнуы; іш қуысының эдемасы; функциональды диспепсия.

Организмге әсер етуі

анорексия тамақтану бұзылысымен байланысты болатын күрделі ауру болып есептеледі. Анорексия

ешқандай «мания» емес, ешқандай «жаман» мінез-құлық та емес- бұл тек психикалық ауру. Кейбір адамдар үшін анорексия олардың көзқарасы бойынша қандай да бір қиын өмірлік ситуацияны жеңудің жалғыз әдісі болып табылады.

Анорексия туралы 10 миф

Егер анорексиямен зардап шегуші адам, «Мен толықпын» деп айтса, ол

оны тек өзінің мекен-жайына қошемет сөз (комплимент) есту үшін әдейі айтады. Негізінде: Анорексиямен зардап шегуші адамдарда, өзінің денесін дұрыс емес , бұрмаланған түрде қабылдау , олар «қисық» айнаға қарап тұрған тәрізді болады. Мұндай науқастар өзіндік жетілдірілмеуі сезімін бір сәтке болсада жібергісі келмейтіндігінен зардап шегеді. Бұл аурудың негізгі симптомдарының біріне үнемі өзінің толықтылығын сезіну, әсіресе, егер таныстарының бұл олай емес деп бекітсе.

Анорексия туралы 10 миф

бұл процессті бақыламайды. Анорексияны жете бағаламаудың қажеті жоқ. Басқа да

ас қабылдаудың бұзылыстарының формалары тәрізді, ол да күрделі психологиялық ауру болып есептеледі. Сондай-ақ, анорексия летальді жағдайға әкелуі мүмкін – онда психологиялық аурулардың арасында өлім көрсеткіші бойынша ең жоғары.

Анорексия туралы 10 миф

байланысты. Негізінде: Анорексияның және тамақтану мінез-құлқының бұзылысының басқа да формаларының даму

барысында науқастарда тек тамақ қабылдаумен проблема болмайды. Үнемі өзін тамақтан шектеу, ашығу және организмнің тазалануы, жабысқақ идея тәрізді болып, күрделі психологиялық бұзылыстың симптомы болып келеді.

Анорексия туралы 10 миф

жасөспірім кезде көрініс беретін әйелдер ауруы деп есептеу қабылданған. Алайда

көптеген зерттеулердің арқасында ол мүлде олай емес екені дәлелденді. Анорексиямен әйелдермен қатар әртүрлі жастағы,әртүрлі нәсіл, ұлттағы және қоғамдық статусы сан алуан ерлерде зардап шегеді екен.

Анорексия туралы 10 миф

анорексиямен ауыратын науқастардың тең жартысында «түсіру» деп аталатын ашқарақтық ұстамасы

болады. Ол құсуды және өздігінен шектен тыс физикалық жаттығуларды орындауға шақыратын әлсіздендіруші дәрілерді қабылдаудан соң пайда болады

Анорексия туралы 10 миф

дамымайды. Негізінде: Бұл жерде адам қалай жиі тамақтанатыны маңызды емес ,

маңыздысы ол қанша және не жейтіні. Сондай-ақ, кейбір адамдар қатаң түрде белгілі бір тағам түрлерін қабылдаудан бас тартады, басқалары оны шектейді. Мысалы, адам бірнеше күн қалыпты көлемде тамақ ішеді, кейін, жинақталған калориядан құтылу үшін өзін тамақтан қатты шектейді.

Анорексия туралы 10 миф

анорексиядан өлуге болмайды. Негізінде: Анорексиямен ауыратындар оңайлықпен осындай мифтерге сенеді де

өзінің жағдайына серьезно ауру ретінде қарамайды. Сондай-ақ көбі тұрақты витаминдерді қабылдау - ол организмге қажетті қоректік заттардың орнын толтыруға жеткілікті екеніне өте сенімді болады. Үнемі ашығу, жеткіліксіз тамақтану мен қоса шектен тыс физикалық жүктемелер орындау ең ауыр қауіпті салдарға және ауыр асқыныстарға әкелуі мүмкін.

Анорексия туралы 10 миф

ошағы тән: және өзінің маңызды өмірлік шаруасын шешуде әлбетте дәрменсіздік

(беспомощность) болады, олар тәуелділікте және жетістігінде өте қатты қажеттілікті бастан кешіреді, бірақ оны адаптациялық емес образбен қанағаттандыруға тырысады. Кейбір специалисттердің есептеуі бойынша, Анорексияны дәрменсіздік сезімінің протестіне қандай реакция екені ретінде қарауға болады. Бұл негізде дәрменсіздік сезімі, ол –өмірлік ситуацияларға бақылаудың жоғалуын нақтылап бекітеді. Егер адам қаншалықты аз ситуацияны бақылай алса, ол өзін одан әрі дәрменсіз сезінеді, және хотя бы қандайда бір сфера аймағында бақылауға қол жеткізуге тырысады. Тамақ қабылдау мен өзінің салмағын бақылау – сол сфера қызметі болып , дәрменсіздік сезімін компенсирлеуге бейімделеді.

Анорексия туралы 10 миф

ретте белгілеу керек, анорексия күрделі психикалық тамақ қабылдау мінез-құлқының бұзылысы

болып табылады. Ол көп кешіктірмейтін емдеуді қажет етеді.

Анорексия туралы 10 миф

емдеуді мүмкіндігінше ертерек бастау керек. Көбіне стационарлы жағдайда емдеу қажет

етіледі (ауруханада). Анорексияны емдеуде қолданылатын комплексті тәсіл, 3 компоненттен тұруы керек:
Дәрілік терапия
Емдеудің бұл элементі - антидепрессанттар мен басқа да препараттарды қолдану. Дәрілік терапия – негізінен нервтік анорексияны емдеуде эффективті , сондай-ақ осыған ұқсас қосарланған нерв жүйесі бұзылысының ауруларын емдеуде де әсері мол (көбіне – депрессия).

Емдеу

басты мақсат – науқастың дене салмағын қалыпты деңгейге дейін қалпына

келтіру. Бұл емдеу компонентінің бастапқы этаптарында организмдегі бұзылған зат алмасуды қалпына келтіру үшін көктамырға дәрілік препараттарды енгізеді. Тамақтануды біртіндеп жоғарылату ісінудің, зат алмасу бұзылысының, асқорыту мүшелерінің зақымдалуының алдын-алады.

Емдеу

әдіске, когнитивты-мінез-құлықтық жанұялық психотерапия жатады. Когнитивты-мінез-құлықтық психотерапияда бастысы науқастың өзін табуына

көмектесу және психикалық проблеманың негізінде мінез-құлықтық, ойлау жүйелерінде қателіктерді өзгерту болып табылады. Жанұялық психотерапия аурудың дамуына себеін тигізетін отбасыдағы қарым-қатынас бұзылысын коррекциялауға бағытталады

Емдеу

бойынша, нервтік анорексиямен ауыратын науқастардың емдеусіз ақыры 5—10 % құрайды.

Аурудың ақыры

Ол расымен де анорексия мәселесімен айналыскан.
2012 жылдың 19-наурызында Израилда заңпроект бекітілген,

жарнама агенттік компанияларда сау емес шектен тыс арық фотомоделдерге фотога түсуге тыйым салынды.
2005 жылдың 16 қарашасы анорексияға қарсы халықаралық күн.

Қоғамдық салдары

семіздікпен қатар жүреді
Әйелдерде жиі кездеседі
Булимиялық эпизодтар – өзін кінәлау, жек

көру сезімдерімен ұштасатды
Асқазананын босатам деп, құсу шақырады, диуретик, іш айдайтын дәрі-дәрмектер қабылдайды
Шизофренияның инициальді көрінісі

Булимия деген не?

ұйқы бұзылысының ең жиі себебі б/т; ұйқы ұзақтығы азаюы, сапасы

өзгерісі, қанбау сезімі туындауы орын алады.
Ұйқысыздық себебіне байланысты әртүрлі
Неврозы бар науқастарда ол ауыр психотравматикалық жағдаймен байланысты; төсекте жатып ұзақ уақыт бойы мазалайтын деректерді ойлап, шиеленістен шығар жолды іздеп, ұйқыға кету басты мәселе

Ұйқы бұзылулары

тамшысы, сыртта ит үргені) өте сезімтал болып, ұйықтай алмай, оянып

кете береді.
Депрессивті науқаста – ұйқыға кету қиыншылығы, ерте ояну, ұйқы сезімінің жоқтығы, жаңа келген күнге абыржумен, күйінішпен қарайды

Ұйқысыздық- кез-келген жедел психоздың ерте симптомы

бұзылыстары (аноргазмия, ерте/кешіктірілген эяукуляция)
Ауырсыну сезімдері (диспареуния, вагинизм,бас ауырсыну)
Сексуальды дисфункция себебі

– қорқынышқа, мазасыздыққа тұлғалық бейім болу, тұрақты серігінің болмауы, қатал тәрбие, еріксіз ұзақ уақыт сексуальды қатынастан бас тарту, кейде депрессия, паркинсонизм, эпилепсия

Сексуальды қызметтер бұзылулары

инстинкттің өзіне бағытталуы.
Гомосексуализм – өз жынысындағы адамдарға құмарту (

ер-педарастия, әйел- лесбианизм/ сафизм) , бисексуализм-қалыпты жұбайлық өмір сүріп, жасырын гомосексуализмме айналысады
Зоофилия – жануарларға құмарту
Садизм –жыныстық қатынаста партнерін қинап, зорлап, кейде өлім жағдайына дейін жеткізеді, осыған қанағаттанатын ауру. Күш орнына сөзбен балағаттап, ренжітіп, моральдық садизм кездеседі

Жиі кездесетін жыныстық ауытқулар

жас балаларға жыныстық құмарту
Геронтофилия – ересек адамдарға жыныстық құмарту
Фетишизм –

еркектің әйел дүниесіне құмартуы, аяқ қиімге
Эксгибционизм – жыныс мүшелерін ашық көрсетуге құмарту
Вуайеризм – басқа адамдардың жыныстық өміріне жасырын қарауға ынтығу
Цигмалионизм – мақалаларға жыныстық құмарту
Некрофиля – өлі денелерге жынысты құмарту. (ақ киімге оранып, қолына шырақ ұстап, өлік сияқты жатуы )

мүмкін
Педофилия – жасөспірімдерді бұзады
Некрофилия- мәйітерді әшкерелейді
Фетишизм – ұрлыққа соқтыруы мүмкін
Шизофрения,

эпилепсия – олар емдеуге
Ал психопаттар істесе – олар өз істеген істеріне жауап береді

Соттық – психиатриялық маңызы

булимия, ұйқы бұзылысы, сексуальды бұзылыстар бұлардың барлығында ойлау үрдісі бұзылуы

болады. Өз дене бітіміне көңіл толмаушылық (дисморфомания) ипохондриялық сандыраққа ұқсас,яғни ауыр дауасы жоқ дерт бар екендігіне сенімділік, бұл жерде ойлау патологиясында айқын бұзылыс болады.

Қорытынды