ТАҚЫРЫБЫ: Жүрек қан - тамырлар және эндокринді жүйе аурулары кезінде ауыз

ауыз қуысында болатын өзгерістер. Клиникасы , диагностикасы, салыстырмалы диагностикасы. Дәрігер-стоматолог

тактикасы.

гипофункция, гиперфункциясы кезінде дамиды.
Кейбір эндокриндік бүзылыстардың стоматологиялық көріністеріне қатты диагностикалық

мән беріледі, өйткені бұл көріністер жалпы клиникалық белгілерден басым келеді.
Айта кететіні ауыз қуысы кілегей қабығындағы көріністер көбінесе басқа да эндокринді емес аурулардың өзгерістеріне ұқсас келеді.
Ауыз қуысы кілегей қабығындағы өзгерістер (катаральды стоматит, эпителий десквамациясы және басқалары) эстроген секрециясы бұзылуы нәтижесінде жыныс бездерінің қызметінің бұзылуы кезінде де кездеседі. Стоматологтардың эндокринді бұзылыстар кезіндегі ауыз қуысы кілегей қабығындағы өзгерістердің ерекшеліктерін білуі ауруды алғашқы сатыда анықтауға жалпы патология кезінде жергілікті көріністерді дұрыс бағалауға мүмкіндік береді.

барлық ағзалардың қызметін реттеп,бір қалыпта жұмыс істеун қамтамасыз етеді. Ауыз

қуысындағы патологиялық өзгерістер кейбір эндокриндік аурулары кезінде бірінші пайда болады, сондықтан диагностика жағынан өте маңызды. Себебі: аурудың бастапқы кезендерінде симптомдарын біле отырып, эндокриндік жүйенің ауруының диагностикалауға болады.

жетіспеушілігінен дамиды.
Қант диабетінде ауыз қуысындағы патологиялық өзгерістер ең алғашқы аурудың

симптомдары болып табылады.
Қантты диабет. Ауру негізіне көмірсу алмасу бұзылысы жатады. Кейінірек белокты және май алмасуының бүзылысы байқалады. Ауыз қуысындағы көрінісі көбінесе аурудың бірінші белгісі болып табылады.

қабынуы инфекция түскенде жеңіл жарақаттанады да дамиды. Өйткені кілегейлі қабықтың

барьерлік қызметі төмендеп дисбактериоз құбылысы дамиды. Бұған сілекей көлемінің азаюы мүмкіндік жасайды. Науқастар тамақ ішкендегі ауру сезіміне, әсіресе ыстық пен қатты тамақ қабылдағандағы аурушаңдыққа шағымданады. Кілегейлі қабық қүрғақ, қан
кернеген, кейде эрозия, қан үю, сияқты механикалық зақымдану іздері көрінеді.
Саңырау құлақты стоматит,микотикалық ауыздық. Ауыз қуысының әр бөлігіндегі саңырауқүлақты зақымданулар тұрақты келеді. Әсіресе жай кездесетіні микотикалық ауыздық. Осы кезде ауыз бұрышында ақ - сұр қабықпен жабылған сызаттар пайда болады. Ауыз қуысында саңырауқұлақты зақымданулар организмнің қарсыласуы төмендегендегі дисбактериоз әсерінен дамиды. Осыған тотығып үлгермеген алмасу өнімдерінің көбеюі әсерінен туған қышқыл сілтілі жағдай өзгерісі де мүмкіндік жасайды.

дамуы әр науқаста әр түрлі көбінесе қатты шөлдеп, тәбеті ашылады.

Кілегей қабықты қарағанда төмен немесе қүрғақ, жылтыр аздап қан кернеген. Диабет кезінде дамыған кілегей қабығының қүрғақтығы дегидтрация әсері деп қаралады. Есте үстайтыны ксеростомия көбінесе басқа да аурулар мен жағдайларда кездесуі мүмкін.

Ксеростомия (ауыз қуысының құрғақтануы)- бұл науқастың алғашқы симтомы, сонымен қатар тәбеті жоғары болады, ауызы кебеді.
Ксеростомия Микулич, Шегрен аурулар кезінде де болғандықтан, қан анализін жүргізу қажет. Қант диабетінде әлсіздік байқалады.
Қызыл иекте, кілегейлі қабатында катаральды қабынуын байқауға болады. Тіндер ісініп, қызарады, бүртіктердің пішіні өзгереді. Тез дамыған пародонт қабынуы үрдісі байқалады.

болады, қызарған, ісінген, аурады.
Тілдегі кандидоз тілдің бетін қызыл түске өзгертеді,

тіл ашиды, бүртіктері атрофияға ұшырайды. Дәм сезуі бұзылады. Ас қабылдау қиын болады.
ҚД декомпенсацияланған кезеңіндеауызда жаралар пайда болады. Ангиопатия үрдістер байқалады.
Қант диабеті+гипертониялық ауру+қызыл жалпақ теміреткі = Гриншпан синдромы.
Парестезиялар – тілде, таңдайда ашу, күйген сезімі пайда болады, сонымен қатар үшкіл нервтің невриті, невралгиясы. Тәтті, қышқыл, түзды дәмдерге сезімталдығы төмендеген.

Тахикардия, бұлшық еттердің әлсіздігі, аяқ-колдың дірілдеуі, терлеу, субфебрильді температура, тәбетінің

жоғарлауымен сипатталады. Қалқанша без ұлғайған, жұмсақ, науқаста экзофтальм байқалады.
Ауыз қуысында тілде күю, ашу сезімі, жіп тәрізді бүртіктер атрофияланған. Дәм сезімі бұзылады. Ұрттың, ауыздың кіреберістің кілегейлі қабығы десквамацияланады.ерін құрғап, қабыршақтармен қапталады. Науқастың жалпы жағдайы нашарлайды. Тілде десквамативті глоссит белгілері байқалады, АҚКҚ ісінген мен ақшыл түсті.

болады немесе гипофиз-гипоталамус жағдайы бұзылғанда. Кортикостероидтардың көп мөлшерде болғандықтан сүйек

тіндері остеопорозға ұщырайды. Ауыз қуысында пародонт аурулары болады, ерінде- макрохейлит, сонымен қатар кандидоз, терең жаралар да кездеседі.
Иценко Кушинга ауруы.Ауру негізіне май алмасуының бүзылуы жатады. Бірақ осы кезде белокты, сулы, көмірсулы алмасудың басқа түрлері де бұзылады. Ауру глюкокортикоидтардың гиперпродукциясы болып табылады, ол :
а) бүйрек үсті қыртысының біріншілік бүзылысы
б) аденогипофиздің АКТГ гиперпродукциясы.
в) гипоталамус қызметінің бүзылуы мен қызметінің артуы.
Иценко - Кушинга ауруындағы ауыз қуысындығы өзгерістер диабет кезіндегідей: үртта, тілде т.б . трофикалық өзгерістер (ойық жара ). Кандидоз жиі байқалады. Осындай өзгерістер теріде де көрінеді. Эндокринолог негізгі ауруды емдейді. Ауыз қуысын сауықтырып, клиникалық көрінісіне байланысты симптоматикалық ем жүргізіледі.

кездеседі. Негізгі симптомы- барлық кілегейлі қабықтарының ісінуі. Бұл патология лимфаның

жүріуінің бұзылғаннан болады.макроглоссия, кілегейлі қабық құрғақ. Науқастың дауысы өзгереді, себебі көмекей мен дауыс қатпарларының ісінуі болып табылады. Жалпы жағдайы да өзгереді: әлсіздік, ұйқышлық пайда болады, есту қабылеті төмен. Жас балаларда қалқанша бездің қызметі төмендесе, кретинизм ауруы дамиды.
Миксидема - қалқанша безі жүмысының бүзылуы. Көбінесе әйелдер ауырады. Бұл аурудың алғашқы сатысында ауыз қуысында еш өзгерічс болмайды. Дамыған сатыснда тілі ұлғайып, сөйлей алмайды. Бұл белгілер ұзақ дамиды. Науқас түрі өзіндік пішінге енеді: мұрын мен ерін қақсап, жоғарғы қабақ ісінеді, көз саңылауын жабады, бет тіл көлемі күрт үлғайып, (макроглоссия) оның шеттерінде тіс іздері қалады. Жүтқыншақ кілегей қабығының ісінуімен дауыс өзгереді. Ісіну терімен, кілегей қабықтың қүрғауымен қабаттасады. Жалпы өзгерістер психоневроз клиникасына үқсас. Жергілікті ем қажетемес. Көрсеткішіне байланысты ауыз қуысын сауықтыру. Эндокринолог қалқанша без гармонын тағайындайды.
Ауыз қуысы адам организмдегі әр түрлі мүшелер және жүйелермен тығыз байланысты

мен кілегейлі қабықтарында пигментация пайда болады. Ауыз қуысында, ерінде, тілде,

қызыл иекте, ұртта қара дақтармен сызаттар пайда болады, науқаста ешқандай шағымы болмайды.
Аддисонов ауруы. Бүл аурудың негізіне бүйрек үсті қыртысының созылмалы жетіспеушілігі жатады. Аурудың негізгі белгісі - тері мен кілегейлі қабықтың өзіндік пигментациялануы.
Ауыз қуысында, ерінде, тіл шетінде, үрт кілегейлі қабығында, көгілдір сүр қара түсті жолақтар мен дақтар пайда болады. Бүл кезде науқастарда субъективті сезімдер болмайды. Терідегі пигментация сәуле түсетін жерлеріне орналасады. (қолдың сыртқы жағы бет)
Ауру өршігенде тері ақшыл қоңыр түске енеді. Жалпы симптомдардан -астения,асқаіан ішек жолдарының бүзылысы (қүсу, іші өту) арықтау. Ауыз қуысы мен терідегі өзгерістер көп мөлшерде меланин түзілуі әсерінен пайда болады. Бүл ауруды кейбір халықтың туа пайда болған пигментациясынан ауыр металл түздарымен уланудан салыстырады. Негізгі ауруды емдейді: жергілікті ем қажет емес.

жүрек парогінде кілегей қабық құрғақ, таңдай доғасы мен қызыл иек

шеті көгілдір түске енген. Ерін мен оған жақын орналасқан тері бөлігі көгілдір болып, катаральды стоматит дамиды. Негізгі аурудың ауыр түрінде жаралар пайда болады да қабыну процесі болмайды. Ауыздан жағымсыз иіс шығады, Өлі еттенуі зақымдану үлкен көлемді болып, қанағыш келеді.
Миокардтың инфарктісі кезінде. Кілегей қабықтың көгілдір түске енуімен қатар, тіл ашық - қызыл түске енеді, кейде жарылып, күйдіргі аурушаң сезім пайда болады. Сөйлеу мен тамақ іпгу қиындайды. Стоматоскопия арқылы тілдің бүртіктері мен бүртік аралық тіндердің жарылу эрозия, жара, қан үйығыштық көруге болады. Гипертокиялық ауру мен
Көпіршікті синдром дамиды. Көпіршік әр түрлі көлемді, ішіне қан сүйықтығы жиналған, жүмсақ таңдайдың кілегейінде, тілдің бүйір беттерінде орналасады. Көпіршік өздігінен пайда болады, көбінесе тамақ ішу кезінде көлемі жағынан үлғайады да тез жарылып, эрозияға айналады. Эрозия беті ақ қақпен жабылған, негізі қанкернеген 3-7 күннің ішінде көлеміне байланысты эпителизация жүреді.