Тақырып : Көлденең жолақты және бірыңғай салалы бұлшық еттердің физиологиялық

Бұлшық еттің жиырылуы»
Дәріс жоспары:

1. Бұлшық ет тіні, құрылымы және қызметтері

туралы түсінік.
2. Көлденең жолақты және бірыңғай салалы бұлшық еттердің физиологиялық сипаттамасы, ерекшеліктері.
3. Бұлшық еттің жиырылу және босаңсу механизмі.
4. Бұлшық еттің жиырылу түрлері мен режимдері туралы түсінік.
5. Бұлшық еттің жұмысы, күші, қажуы.

және бірыңғай салалы бұлшық еттердің физиологиялық ерекшеліктері; бұлшық еттің жиырылу

механизмін түсіну.

бұлшықеті;
3. Бірыңғай салалы бұлшықет.

Қаңқа бұлшықетінің қызметтері:
- адам дене қалпын

сақтауға қатысады;
- дененің кеңестікте қозғалысын қамтамасыз етеді;
- дене бөліктерінің бір-біріне салыстырмалы түрде қозғалысын қамтамасыз етеді;
- жылу көзі болып табылады (жылу реттеуге қатысады).

Өткізгіштік – бұлшықет бойымен қозудың өтуі;
3. Жиырылу – бұл

қозу кезінде ұзындығы немесе кернеуінің өзгеруі;
4. Эластикалық (созылғыш, майысқақ) – жиырылудан кейін бұлшықеттің бастапқы пішініне келуі;
5. Пластикалық – бұл ұзындығы өзгерген пішінін біраз уақытқа дейін сақтау.

жолақты қаңқа еті – 3,5-14 м/сек;
- көлденең жолақты жүрек еті

– 0,5-1м/сек;
- бірыңғай салалы еттері – 0,5мм - 5-10см/сек.

режим;
- изотониялық режим.
II. Тұрас организмде, олар:
- изометриялық жиырылу (ұзындығы өзгермейді);
-

концентрлік жиырылу (ет қысқарады);
- эксцентрлік (немесе ауксотониялық режим) жиырылу (ұзындығы және кернеуі өзгереді).
III. Сандық жағынан, олар:
- бұлшық еттің дара жиырылуы;
- жинақы бұлшықет жиырылуы: а) шала жинақталу;
б) толық жинақталу.
- тетанус (немесе сіреспе): а) тісті тетанус;
б) тегіс (жайпақ) тетанус.

болады.

1. Латенттік (жасырын) кезеңі – 0,01 сек;
2. Жиырылу кезеңі –

0,05 сек;
3. Босаңсу кезеңі – 0,05-0,06 сек.

және күштірек жиырылып жауап беруі.

I. Тісті тетанус төменгі жиілікті

тітіркендіргіш әсер еткенде пайда болады
(10 – 20 Гц).

II. Тегіс тетанус жоғары жиілікті тітіркендіргіш әсер еткенде пайда болады (↑ 20 Гц).

мен талшықтардың көлденең түтікшелері бойымен өтуі→ Саркоплазма ретикулум цистерналарынан Са2+

иондарының босап шығуы және олардың миофибриллдерге енуі→ Са2+ ионының тропонинмен байланысы→ Тропомиозиннің деформациясы→ Көлденең көпіршелердің белсенді актин орталықтарымен байланысы→ Актин жіпшелерінің жылжыуы, яғни миофибриллдер қысқарады→ Кальций насосының белсенуі→ Саркоплазмадағы бос Са2+ иондарының концентрациясының төмендеуі→ Көлденең көпіршелердің босауы→ Миофибриллдердің босаңсуы.