Темекі шегу және денсаулық

УНИВЕРСИТЕТІ
МИНИСТЕРСТВО ЗДРАВООХРАНЕНИЯ РК
КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ
УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С.Д.АСФЕНДИЯРОВА
Орындаған: Наxаева Ұ.П.

2019 жыл

Ғасыр дертіне айналып отырған кеселдердін залалын жан жақты меңгеру, зиянды

заттардан барынша аулақ болуға шақыру, жасөспірімдер мен ересектердің сана сезімдерін дамыта түсу.
1. темекі шегу қай аурулардың қауіп-қатер факторы болып табылатынын анықтау;
2. темекі түтінінің ересектерге, жүкті әйелдерге, жасөспірімдер денсаулығына әсер ету ерекшеліктерін қарастыру;
3. темекі шегу бойынша әртүрлі мемлекеттердегі салыстырмалы тәжірибе сипаттамасы.

Мақсат және міндеттеріміз:

болып табылады. Жыл сайын 3,5-5,4 млн адам темекі шегу нәтижесінде

пайда болған аурулар себебінен көз жұмады. Дамыған мемлекеттерде темек шегушілердің орташа алғандағы өмір сүру ұзақтығы шекпейтіндермен салыстырғанда 11-13 жыл кем. 2012 жылы британдық журнал 1,3 млн темекі шегетін әйелге зерттеу жүргізген, нәтижесі: темекі шегетін әйелдердің өмірі кем дегенде 10 жылға қысқарған. Осыған қарамастан темекі шегушілердің қатары жыл сайын жоғарылауда. Егер осы тенденция жалғасатын болса, жыл сайын темекі шегуден 10 млн адам қайтыс болатын болады. Статистикалық мәліметтер бойынша қазіргі уақытта дүние жүзінде 650 млн адам үнемі темекі шегеді, және оның әрбір екіншісі темекімен шақырылған ауру себеінен көз жұмады.

Тақырыптың өзектілігі

тартпайтын жас қыз немесе бала топқа қосылу үшін солардың ыңғайына көніп,

жаман әдетін бойына сіңіргісі келеді;
б)  жеке ұнатқан адамына еліктеу бұл жерде темекі тартпайтын жас қыз немесе бала ұнатқан адамының жаман қасиеттерін бағаламауынан темекі тартуды өзі де бастауы мүмкін;

Не себепті адамдар темекіні тартады

мектеп жасындағы жасөспірімдердің көпшілігі темекінің зиянын білмегендігінен тартады. г) көңіл күйді көтеру;  

деп ойлайды
-Темекіні даусым жіңішке соны қалың болсын деп шегеді,сосын тастай

алмай ауестеніп кетеді.
-Темекіні шексен қыздар қарайтындай ой да болады.
- Темекі шексем арықтаймын деп ойлайды

Адамдардың не себепті темекі тартатының сауалнама нәтижесі

жұқарып, тез қартаяды және өледі. Осыған байланысты жүйке импульстерінің берілуі

баяулап, миға түскен мәліметтердің өңделуі нашарлап, адамның сыртқа ортадағы тітіркендіргіштерге реакциясы баяулайды. Есту және көру функциялары нашарлайды. Жасөспірімдердің мектептегі үлгерімі нашарлайды, есте сақтау қабілеті төмендейді, тәртібі және жүріс-тұрыстары өзгере бастайды.

Темекі шегудің жүйке жүйесіне әсері

тарылуы болады, ол жүректің қан айдау жұмысын күшейтеді, нәтижесінде жүрек

тозады.
Никотин қантамырлардың спазмын тудыратындықтан, табак шегу гипертониялық ауру, ми инсульті және миокард инфарктінің қауіп-қатер факторы болып табылады.
Темекі шегушілерде миокард инфаркті шекпейтіндерге қарағанда 4-5 есе жиі дамиды, қандағы холестерин мөлшері және АҚ жоғары болады, жүрек ұстамасының дамуы 8 есе жоғары.
Эритроциттердің бұзылуы анемия (тіндердің оттегіге жеткіліксіздігі)
Қан ұюдың жоғарылауы тромбофлебит
Перифериялық тамырларлың аурулары (облитерациялық эндоартериит)

Темекі шегудің жүрек-қан тамыр жүйесіне әсері

бар, көміртегі, угарлы газ, синильді қышқыл т.б. Темекі шеккен кезде

осы заттар тыныс алу жүйесіне түсіп, қабыну шақырады. Осының нәтижесінде шырышты қабаттың қорғаныс қабілеті төмендейді, өкпенің эластикалық қабілеті нашарлайды. Нәтижесінде өкпенің өмірлік сиымдылығы және вентиляциясы төмендеп ағзаның оттегімен қамтамасыз етілуі нашарлайды. Сонымен қатар түтіннің бөлшектері және қарамай өкпе көпіршіктері қабырғаларына шөгіп, өкпе рагын тудырады.
Асқазан сөлі бөлінуінің тежелуі тәбеттің төмендеуі

Табак шегудің тыныс алу жүйесіне әсері

пайда болады; кариес түзіледі; тістерге қарамай шөгіп, олар қарайып, спецификалық

иіс шығарады.
Темекі түтіні сілекей бездерін тітіркендіреді, сілекейдің бөлінуі күшейеді. Темекі түтіні арқылы құрамына аммиак, күкіртті сутек түскен сілекейді жұту әсерінен асқазан зардап шегеді; гастрит, ойық жара, рак секілді аурулар дамиды.

Темекі шегудің асқазан-ішек жүйесіне әсері:

ұрықтың қоректі заттармен және оттегімен қамтамасыз етілуі бірден бұзылады. Темекі

шегу Нәрестенің Кенеттен Өлімі Синдромының және нәрестелердегі даму аномалияларының қауіп факторы болып табылады;
Дәм сезу төмендейді;
Бет терісінде қыртыстардың ерте пайда болуы;
Қан ұюдың жоғарылауы;
Гемопоэздің бұзылуы;
Иммунитеттің төмендеуі;
Антидиуретикалық әсер.

Бутан мемлекеті. Мұнда табак қолдану, сатуға 170 евро көлемінде айыппұл

салынады.
Әр елдің салты басқа демекші, темекі тартуды таратушылар мен оған қарсы күресті әр мемлекет әртүрлі жолдармен жүргізуде.
Қазақстанда халықтың денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесімен бекітілген кодексте 2009 жылдың 9 қазан айынан бастап барлық қоғамдық орындарда темекі тартуға тыйым салынған.

Әр мемлекеттің тәжірибелері

түрме),
Ирландия(€3000),
Швеция(€100 дейін),
Ұлыбритания(£2500),
Германия(€25-250),
Индия($4,25),
Франция(€68),
Жапония($13­500),
АҚШ($250-1000),

Греция(€50-200, €3000-€10 000дейін).

Жапониядағы темекі тартпайтын көшелер, Ирландиядағы сыраханалар, Финляндиядағы балкондар

тармақтарына жата ма?
Адам ашуланғанда темекі тартса тыныштандырады деген рас па?
Темекінің

зардаптарын дене жаттығуларын жасау арқылы жоюға бола ма?
Темекіні көп тартпайтын адам темекіні тұрақты тартатын адамдармен бірдей дәрежеде зардап шегеді деген рас па?
Жасөспірімдердің темекі тартуына «Үлкен болсам» деген армандарының әсері болуы мүмкін бе?

Темекінің зияны туралы не білесіз?

шөгіп қалады дегенге сенесіз бе?
Темекі ағзадағы зат алмасу қызметіне көмектеседі

деген рас па?
Темекі тартуға үйреніп қалған адамдар темекі тартудан керемет рахат алатындықтан темекіні тастай алмайды дейді, рас па?
Егер жасөспірімдер қызығушылықпен темекі тартатын болса олардың тұрақты темекі тартатындар қатарына ілігіп кетуі әбден мүмкін бе?
Темекі тарту бірқатар қатерлі ісік ауруларының пайда болуына әсер ете ме?