Слайд 1Wiedza o państwie i prawie
Dr Andrzej Kiebała
Rzeszów, 2011
Слайд 2Warunki zaliczenia
Praca pisemna – 5 pytań opisowych, 5 pkt za
pytanie. Dodatkowo 2 pkt za obecności (2 listy na wykładach).
Na ocenę dostateczną trzeba uzyskać 14 pkt.
Слайд 3Literatura
Korybski, L. Leszczyński, A. Pieniążek, Wstęp do prawoznawstwa, Lublin 2007
Szmulik
B. , M. Żmigrodzki (red.), Wprowadzenie do nauki o państwie
i polityce, Lublin 2007
Z.Muras, Podstawy prawa, C.H.Beck 2011
.Kuciński (red.) Zarys prawa, LexisNexis 2010
Jabłońska-Bonca J., Podstawy prawa dla ekonomistów i nie tylko, LexisNexis, Warszawa 2008
G.L. Seidler, H. Groszyk, A. Pieniążek, Wprowadzenie do nauki o państwie i prawie, Lublin 2006
Слайд 4Państwo
Państwo - polityczna organizacja społeczeństwa, wyposażona w suwerenną władzę, jest
organizacją terytorialną i przymusową.
Państwo obejmuje trzy elementy: ludność, terytorium
i władzę (suwerenność i przymusowość), a więc państwo to wspólnota polityczna ludzi na danym terytorium wyposażona we władzę.
Starożytni Grecy określali miasta – państwa jako „polis”, natomiast Rzymianie początkowo nazywali swoje państwo „civitas” i „res publica”, a w momencie przekształcenia republiki w cesarstwo – „imperium”, co było rozumiane jako „państwo obywatelskie”.
Слайд 5Państwo – definicja prawna
Prawne kryteria państwowości, przyjęte na mocy konwencji
w Montevideo z 1933, określane są następująco: (artykuł 1.) "Państwo
jako podmiot prawa międzynarodowego powinno posiadać następujące elementy:
stałą ludność,
suwerenną władzę,
określone terytorium (wielkość państwa nie wpływa na jego podmiotowość) oddzielone od innych granicą,
zdolność wchodzenia w relacje międzynarodowe.
Слайд 6Polityka
U Arystotelesa jest rozumiana jako rodzaj sztuki rządzenia państwem, której
celem jest dobro wspólne.
Wg M.Webera - polityka to dążenie do
udziału we władzy lub do wywierania wpływu na podział władzy, czy to między państwami, czy też w obrębie państwa, między grupami ludzi, jakie to państwo tworzą.
Polityka jest to całość regulacji powiązanych ze sprawowaniem władzy w państwie. Obejmuje zarówno całokształt działań instytucji państwowych (stosowanie prawa) jak i sztukę zdobywania i utrzymania władzy. Jeśli te dwa główne elementy stoją na wysokim poziomie rozwoju, to mówimy o uczestniczącej kulturze politycznej.
Слайд 7Władza polityczna
Brak jednolitej definicji władzy, niektórzy wręcz negują potrzebę jej
istnienia.
Władza - możliwość wywierania przez jednostkę bądź grupę rzeczywistego wpływu
na istotne okoliczności życia przez ukierunkowywanie własnego postępowania lub postępowania innych osób.
Władza polityczna to zdolność ukierunkowywania zachowań współzależnych społeczności o sprzecznych interesach za pomocą nakazów i zakazów egzekwowanych uznawanymi za dopuszczalne środkami, na tyle skuteczna i długotrwała, na ile uznawana przez podporządkowanych za prawomocną.
Zadaniem władzy publicznej jest zapewnienie i ochrona ładu umożliwiającego współżycie i współdziałanie w społeczeństwie.
Слайд 8Władza państwowa
Jest szczególnym rodzajem władzy. Rozumiana jako:
1) sytuacja, w której
nakazy i zakazy jednych wywołują określone zachowania innych,
2) szczególnego rodzaju
stosunek społeczny,
3) uprawnienie do skutecznego formułowania norm wyznaczających postępowanie innych ludzi.
Слайд 9Grupa interesu
Grupa – zespół ludzi, których wiąże jakaś więź społeczna.
Grupa
interesu to grupa osób połączonych więzami wspólnych interesów lub korzyści,
której członkowie mają świadomość istnienia tych więzów.
Grupy interesu:
reprezentują interesy określonych grup społecznych wobec innych osób,
przekazują postulaty swoich członków ośrodkom decyzyjnym,
oddziałują na rząd, parlament, partie polityczne, opinię publiczną i tym samym wpływają na polityczne rozstrzygnięcia
Grupa państwowa – oparta na władzy podporządkowaniu, zależności członków społeczeństw od władzy państwowej. Szczególnie widoczna przy okazji wyborów i innych działalniach publicznych.
Слайд 10Partie polityczne
Partia polityczna – ich geneza sięga XVIIw. Anglii. Na
kontynencie pojawiły się w XVIIIw. we Francji.
Partia polityczna jest
to dobrowolna organizacja obywateli połączonych więzią ideologiczną i psychologiczną, zdolna do zdobycia lub utrzymania władzy w państwie, bądź jego jednostce administracyjno - terytorialnej, w celu realizacji programu politycznego, będącego wyrazem określonych interesów, najczęściej grupowych.
Слайд 11System partyjny
Powiązania występujące pomiędzy poszczególnymi partiami politycznymi, wzajemne relacje, jakie
między nimi zachodzą, system norm i zasad, który reguluje ich
wzajemne stosunki.
Слайд 12Systemy partyjne – podział
monopartyjny – np. komunistyczny, faszystowski.
partii dominującej,
dwupartyjny,
wielopartyjny
z partią dominującą,
rozbicia wielopartyjnego – bez partii dominującej.
Слайд 13System polityczny
Ogół organów państwowych, partii politycznych, organizacji i grup społecznych
uczestniczących w działaniach politycznych w ramach danego państwa a także
ogół generalnych zasad i norm regulujących wzajemnie stosunki pomiędzy nimi.
Слайд 14Podstawowe elementy systemu politycznego
1. społeczność,
2. instytucje:
a) partie polityczne, stowarzyszenia polityczne,
b)
organy państwowe,
c) grupy interesu,
3. relacje pomiędzy poszczególnymi instytucjami.
Слайд 15Organ państwowy
Organ państwowy - celowo zorganizowany i wyraźnie wyodrębniony zespół
ludzi i środków, utworzony i działający na podstawie prawa, wykonujący
w imieniu państwa określone zadania i mogący dla ich realizacji korzystać ze środków władczych i stosować przymus państwowy.
Wg koncepcji niemieckiej: jest organem państwa jako osoby prawnej. Sam nie jest podmiotem prawa. Działa w imieniu i na rzecz państwa.
Wg koncepcji francuskiej: organ państwa jest organem narodu (bo państwo to naród), organ dysponuje podmiotowością prawną.
Rozumiany też jako wyodrębniona organizacyjnie część aparatu państwa.
Слайд 16Klasyfikacja organów państwa
jednoosobowe – kolegialne
organy centralne – lokalne
organy z wyboru,
nominacji, kooptacji, dziedziczne.
organy prawodawcze, wykonawcze, sądowe, kontrolne.
Слайд 17Aparat państwowy
Obejmuje oprócz organów państwowych, instytucje (np. policja) oraz środki
o charakterze materialno-technicznym, służące do realizacji zadań państwa. System ten
związany jest z koncepcją trójpodziału władzy.