“Ж?ТБ –?АСЫР ДЕРТІ” психологиялы? саба?

психологы: Дүбірбаева Әсем

2014-2015 оқу жылы

жолдары, сақтану жолдарын түсіндіру.
Ә)дамыту- оқушыларға қоғамның келеңсіз жағдайына көзқарас ояту,

ЖИТС туралы ой- өрісін дамыту.
Б) тәрбиелік- салауатты өмір салтын қалыптастыру, гигиеналық ,дене күтіміне тәрбиелеу.

Блум жүйесі бойынша
Әдісі: баяндау

сүру, оны насихаттау мәселесі.
Салауатты өмір сүру дегеніміз не?

тапшылығының белгісі
АҚТҚ-

адамның қорғаныш
тапшылығының қоздырғышы

сақтану жолдары

ЖҚТБ мен АҚТҚ-ны бір ұғым деп ойламаңыздар. Ең әуелі ауруды

лабораториялық жолмен қанын тексергеннен кейін қоздырғышы табылса,онда АҚТҚ (ВИЧ)деп айтылады. Содан кейін бірнеше ай өткеннен кейін ЖҚТБ (СПИД)диагнозы қойылады.

жылы Африкада негрлер арасында тараған деген болжам бар. 1981 жылы

АҚШ –та ЖҚТБ-ауруының алғашқы оқиғасы гомосексуалистер арасында тіркелген болатын. Сол жылы 2000-дай адам ауырып, ғалымдар арасында бұл ауру қайдан келді, қоздырғышы не, емі бар ма, алдын-алуға болады ма деген сұрақтар туып, жер-жерде зерттеулер жүргізіле бастады. Тек 1983 жылы ғана бұл аурудың қоздырғышы вирус екенін анықтап, АҚШ,Францияның ғалымдары Галло мен Монтанье АҚТҚ (ВИЧ) деп атады. Біздің республикамызда бұл ЖҚТБ дертін 1987 жылы Эстония мемлекетінен Алматыға келген студент бірге оқитын Қазақстан азаматтарына жұқтырған.

ең алғаш рет адамдар 1982 жылы естілді. 1983-84 жылдары американ

ғалымы АҚШ,Францияның ғалымдары Галло мен Монтанье бір мезгілде бұл аурудың қоздырғышын анықтады. АҚТҚ (ВИЧ) деп атады.
СПИД 1950 жылдары Африка аумағында белгі беріпті. Содан жылжып 1970 жылдары америкаға да жеткен. «құлақ естігені, көз көреді»деген. Көп күттірген жоқ Қазақстанда алғаш сырқат 1987 жылы анықталды.

мүшелері мен ұлпаларын салғанда.
Қан тамырларына есірткілерді енгізген кезде ине мен

шприцтерді бірге қолданғанда.
Медициналық манипуляциялар кезінде залалсыздандырылмаған құралдарды пайдаланғанда.

жабдықтары мен киімнен
Темір және қағаз ақшадан
Су мен ауадан
Ойыншықтардан, қолданыстағы заттардан
Есік

тұтқасы мен көліктегі ұстағыштан
Жәндіктердің шағуынан
Моншада, саунада, бассейінде

зақымданғандығын сыртқы келбетінен біле алмайсыз. АҚТҚ жұқпасын қанды зертханалық зерттеуге

тапсыру арқылы ғана анықтауға болады. Ағзада қоздырғыштың бар екендігі қоздырғыштың табылуынан емес, оған қарсы ендірілген антидене пайда болғанда анықталады. Антиденелер –ағзаға қоздырғыш енгенде,оған қарсы пайда болатын арнайы ақуыздар.

Сондықтан ауру белгілері бірден пайда болмай, 5-7 жыл ішінде білінеді.

Аурудың алғашқы белгілері қандай? Шаршағыштық, жалпы әлсіздік, бірнеше топ лимфа түйіндерінің ұлғаюы.Бұл ЖҚТБ-ның басталғандығын білдіреді. Алайда,арнайы емделмесе, жұқпалы ауру әрі қарай дами түседі. ЖҚТБ-ға әкелетін басқа да сырқаттар қосылады.

пайдалануға болмайды.
ә) ине шаншып, тіс жұлғанда міндетті түрде бір

рет пайдалануға арналған шприцтер қорабын көз алдарыңызда ашқанын талап етулеріңіз керек.
б) есірткі қабылдамаңыз.

қанындағы антиденелерді өлтіреді. Егер антиденелер өлсе, онда адамның иммундық

жүйесі бұзылады. Ондай антиденелер ауруға тез шалдығады. Жұқтырылған вирус өзін үш айға дейін ұстатпайды. Сондықтан оны тек дәрігер қанды толық зерттеген кезде ғана тауып алады. СПИД вирусы тек қан және жыныстық қатынас, ана сүті арқылы жұғады. Оның мынадай жолдары бар.

31-40 в) 41 жастан жоғары
2. ЖҚТБ дегенді кеңінен

таратып айтып беріңіз?
А) жұқтырылған қорғаныш тапшылығының белгісі
Ә)жұқтырылмаған қорғаныш тапшылығының белгісі
Б)Адамның қорғаныш тапшылығының белгісі
В)жануардың қорғаныш тапшылығының белгісі
3.ЖҚТБ-ның жұғу жолдары
А)жыныстық жолдар арқылы, қан, ана сүті арқылы
Ә)жыныстық жолдар арқылы ,қан , жұлын сұйықтығы арқылы
Б)жыныстық жолдар, құсық, ана сүті арқылы
В)жыныстық жолдар арқылы, кіші дәреті арқылы, ана сүті арқылы
4.Көп кездеседі кімдерде:
А)жануарда, тұмаумен ауырғанда, жүрек ауруымен ауырғандарда
Ә)адамдарда, ревматизмен, артритпен ауырғандарда,гомосексуальдарда
Б)гомосексуальдарда, жұқпалы венерелогиялық ауырғандарда, наркомандарда, жезөкшелерде, тексерілмеген қан құйылғанда.
В) гомосексуальдарда, жұқпалы венерелогиялық ауырғандарда, наркомандарда,жезөкшелерде, ревматизмен ауырғандарда, гастритпен ауырғандарда.
5.100% дық емес бірақ сақтану
А) бір ғана адаммен жыныстық қатынаста болу, наркотик пайдаланбау, презерватив пайдалану, травма және авариядан сақтану
Ә) бірнеше адаммен жыныстық қатынаста болу, наркотик пайдаланбау, презерватив пайдалану, травма және авариядан сақтану
Б) бір ғана адаммен жыныстық қатынаста болу, наркотик пайдаланбау, презерватив пайдалану, травма және авариядан сақтану
В) бір ғана адаммен жыныстық қатынаста болу , наркотик пайдаланбау, презерватив пайдалану.

Сіз не істейсіз?

Көмек көрсететін адамға ұсыныс:
Жараны таза,қалың

матамен қатты танып байлаңыз. Қан сіздің көзіңізге,аузыңызға немесе зақымдалған теріңізге түспеуін қадағалаңыз. Қан аққан жерден жоғарырақ таңбаны тағу керек. Шұғыл түрде медицина қызметкеріне байланысыңыз. Дәрігерлік қызмет көрсеткеннен кейін қолдарыңды сабынмен мұқият жуыңыз.

ауыратынын естідіңіз. Ол баламен қарым-қатынасыңыз қандай болады деп ойлайсыз? Ол

балаға қандай кеңес берер едіңіз?

менің досым АҚТҚ жұқтырса, мен онымен достығымды тоқтатпаймын.

дерті болған, неліктен қауіпті бола тұра жастар оған құштар?
3.Өз өмірне

өздері неге балта шабады?

істеу керек?
СПИД қандай жолдармен таралады?
Салауатты өмір салты дегеніміз не?

дейін ЖҚТБ-ның емі жоқ. ЖҚТБ-мен ауру өлім жазасына кесілгенмен бірдей.

Себебі дүниежүзінде осы уақытқа дейін әлі оны толық жазатын емі жоқ. Тек қана бірақ жол –ол сақтану, алдын алу.Қорыта айтқанда салауатты өмір салтын қалыптастыру ,жыныстық қатынастан бас тарту, бізді осынау залалды зардаптардан сақтап қала алады. ЖҚТБ-дан қорғанудың бір -ақ жолы бар. Ол-білім. «Жақсыдан үйрен,жаманнан жирен» деп халқымыз бекер айтпаған. Жақсыны көріп, тыңдап, соған ұқсау керек. Жаманды көріп,зардабын түсініп, бойыңды аулақ ұстау - білімділіктің ,көргендіктің белгісі.

сақтайық!
Өсер елдің баласына лайық салмақты, сабырлы, білімді,жат қылықтан аулақ,

елдің ертеңгі азаматы болып өсе беріңіздер! Ауырып ем іздегенше , ауырмаудың жолын іздейік.