"?о?ысты тиімді пайдалану" та?ырыбында?ы ?ылыми-зерттеу жоба

төгілдің.

Шилі ауылы

жылы
Бітірген оқу орны: Арқалық мемлекеттік Педагогикалық Институты
Лауазымы: Мектеп директорының тәрбие

ісінің меңгерушісі,биология пәнінің мұғалімі
Еңбек өтілі: 14 жыл
Мадақтаулары: Аудандық грамоталар

Жоба жетекшісі

байқауынан көрініс
Мектепішілік
“Ғылыми жобалар”
байқауының жеңімпазы
Тұрсын Жібек
ІІ-орын
ІІІ-орын
Жобаға қатысушылар

өңдеудің әдіс-тәсілдеріне назар аударып,қоқысты өңдеудің тиімді жолдарын қарастыру;
“Қоқысты тиімді пайдалану”

қоқысты жинақтау, сұрыптау және өңдеуге назар аудару;
Ауыл сыртына қоқысты жинақтау

және сұрыптау алаңы жасалып, қоқыстың мөлшері және құрылымы туралы мәлімет жинақтау;
Экспериментте алынған мәліметтерді талдау және Қостанай қаласының барлық аймақтарға тарату;
Қоқыс түрлерінің мөлшерін анықтау;
Қоқысты қайта өңдейтін экологиялық тиімді энергетикалық станцияның проектісін құрастыру.

әдебиеттер тізімінен тұрады.

пайдалану жолдары
А) Энергетикалық шығуы
В) құрылыс материалдары
ІІІ- Тарау. Шилі ауылындағы қоқысты

өңдеу проектісі
А) Қоқысты жинақтау алаңдары
В)Энергетикалық станция
С)қоқысты пайдаланудың экономикалық эффектісі
І V. Қорытынды.
V. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

және өзекті мәселе.Қоқыспен тиімді жұмыс жасау үшін шарттар:
-табиғат пайдаланушылардың қалдықтарды

есепке алу,өңдеу және залалсыздандыру жұмысындағы жеке жауапкершілігін күшейту,әрі шығарылатын қалдық мөлшерін азайту шараларын еңгізуді талап ету;
-қалдықтарды залалсыздандыру мақсатындағы инфражүйелер мен өндірістік қуатты дамыту,өндірісте пайдаланылған үлкен қалдықтарды екінші қайтара игеруді жүзеге асыру;

айналысады.

тұрмыстық қалдықтар шығарылады.оған әр үйде қажетке жарамайтын қаншама материалдар мен

заттар қосылады.Ауылдан шығарылатын тұрмыс қалдықтарының құрамы зерттелді.Зерттеу нәтижелері кесте ретінде көрсетілген:

сәуір айында барлық ауыл тұрғындарының атқаратын қызметі –қыс бойы жиналған

қоқыс қалдықтарын шығару болып табылады.Алайда тұрмыстық қалдықтарды өңдейтін Жангелдин ауданы ойынша ешқандай зауыт,кәсіпорындар болмағандықтан, барлық қалдықтар ауыл сыртынан 2 шақырымда орналасқан арнайы орындарға төгіледі.Басқа да қатты тұрмыстық қалдықтар,мысалы: темір қалдықтары Қостанай қаласына тасылады,нәтижесінде пластикалық қоқыстарды негізгі шикізатына айналдырып отырған өндіріс ошағы канализациялық құдықтар мен коммуналдық құбырларға қақпақ жасаумен шектеліп отыр.

қолға алғанын айта кеткен жөн.Мұндай кәсіпорындар,ең алдымен қоршаған ортаны зиянды

қалдықтардан қорғайды.
Қанша жерден бекітілгенмен де,қалдықтан бөлінетін улы заттар қоршаған ауаны ластамай қоймасы анық.
Сонымен қатар,қыстан шыққан мал қилары арнайы орындарға төгіліп, сәуір-мамыр айларында қайта өңделі(суқұйып,езуарқылы),кептіріліп,қысқы отын ретінде қайта қораға кіргізіледі.

қайта өңделіп (суқұйып,езу арқылы),кептіріліп,қысқы отын ретінде қайта қораға кіргізіледі.

қабылдау;
-Қаржыландыру көздерін қарастыру;
-Семинарлар өткізу;
-Жангелдин ауданы бойынша өңдейтін зауыттар
ашылып,әр зауыт өзіне

керекті қоқыстарды өздері тасымалдау;

Төменде Шилі ауылының кейір жерлеріндегі қоқыстың үйілуі фотода көрсетілген:

көре аламыз:

қана қолданылмаған шикізат болады"
Д.И.Менделеев
Қалдықтарды қосымша шикізат ретінде тиімді пайдалану көптеген

проблемалардың шешу жолдарын ашуға мүмкіндік туғызады. Қалдықтарды қайтадан колдану қоршаған ортаны қорғаумен, бастапқы материалдарды, электроэнергияны үнемдеумен, еңбек ресурстарын босатумен байланысты көптеген мәселелерді шешуге жол ашады

тиімді пайдалану жолдарын қарастыру керек:
Қоқысты пайдалану
әдістері
Малдың тамағы
ретінде
Құрылыс материалдары
ретінде
Энергетикалық жағынан

қаласы табиғи ресурстар жəне табиғат пайдалануды реттеу басқармасының экологиялық ақпарат

бөлімінің бастығы Аухинова Нəзия Нұртазақызының айтуынша, қазіргі таңда қоршаған ортаны қорғау министрлігінің стратегиялық екі басты индикаторы бар. Яғни, əртүрлі қалдықтардың ауаға таралуын азайту жəне қалдықтарды өңдеу мəселесі. Осы күні Қазақстанның барлық облысында соңғы технологиямен салынған қалдықтар полигоны мен шикізат өндірісі деген мүлде жоқ. Кішігірім түрлі-түсті, қараметалмен, макулатурамен айналысатын өнеркəсіптер бар.Соның бірі, Қостанайда өндірістік және тұрмыстық қалдықтарды кәдесіне жарататын өндіріс ошағы іске қосылды. Пластикалық қалдықтарды қорыта отырып, канализациялық құдықтарға қақпақ жасайтын өнеркәсіп, темір-терсек ұрлаушыларға тосқауыл қоюмен қатар, Қостанайды біртіндеп болса да, қоқыстан арылтпақ ниетте.

бағытпен өңдейтіндей кәсіпорындар салғым келеді.Ең алдымен,мұндай мәселелерді шешуші басты құрал

–қаржы болып есептеледі.Ал,қазіргі кезде қаржы мәселесін сылтау ғып алға тартпауға болады.Себебі,үкімет”Қазақстан-2020” бағдарламасы бойынша қаншама жеңілдіктер жасап жатқанын білеміз.Ол үшін ең алдымен,өзімнің даму (бизнес) жоспарымды жасап алуым қажет.Сосын барып,үкіметтің қолдауын пайдаланып осы жобаны іске асырғым келеді және іске асырамын деп сенімді түрде айта аламын.Сондай-ақ,Торғай жері үшін біздің ең басты мәселе-алысқа бармай-ақ,мал бағу болатын болса,оның еті,жүні,терісі,сүтін өңдейтін зауыттар болса, Торғай жерінің экономикасы әлдеқайда көш ілгері болатын еді.Сондықтан, осы жобаға қатысушыларға айтарым, болашақта өз бизнес жоспарларыңызды қазірден бастап ойласып,өз мемлекетіміздің беріп жатқан қаншама жеңілдіктерін пайдаланып,Торғай жерін көркейтуге белсенді түрде ат салысайық деп шақырғым келеді.

жинау және жою жүйелері қазіргі талаптарға сай келмейді. Сондықтан бұл

мәселе шұғыл шешулерді талап ететін мәселеге айналып отыр.
Облыстағы қатты тұрмыстық қалдықтар ағындарын басқару жүйесі қоршаған ортаның жағдайын жақсартады және оны экономикалық, энергетикалық жағынан дұрыс пайдалануға мүмкіндік береді.
Қостанайда қоқыс жинайтын алаңдар мен энергетикалық станциялардың салыну мүмкіндігі келтірілген. Ол үшін Қостанай қаласында 1 тәулікте, 1 айда, 1 жылда шығарылатын қоқыс мөлшері анықталды. Сол мөлшерден шыққан экономикалық және энергетикалық эффектілері көрсетілді.

келесі міндеттерді шешу қажет:
қалдықтарды олардың пайда болу көздерінде қысқарту;
қатты тұрмыстық

қалдықтарын іріктеу және қайта қолдану мәселесін шешу;
қоршаған ортаға әсерін максималды түрде азайтуға жол беру үшін
қолданбайтын қалдық бөлімін көму мәселесін шешу.
полигонға жақын жерде қоқысты өртеу үшін энергетикалық станция тұрғызу.
қоқысты дұрыс сұрыптау мақсатында әрбір контейнерлері бар жерлерде қоқыс жинайтын алаңдарын салу.

Ұсынысым....

тиімді пайдалану жолдары”
Зерттеу мақсаты: Аулымыздағы қоқысты жинақтау,сұрыптау және өңдеудің әдіс-тәсілдеріне назар аударып,қоқысты өңдеудің тиімділігін арттыру;
Зерттеу есептері:- Шилі ауылындағы қоқысты жинақтау,сұрыптау және өңдеуге назар аудару;
-Мектеп жанында қоқысты жинақтау және сұрыптау алаңы жасалып,қоқыстың мөлшері мен құрылымы туралы мәлімет жинақтау;
-Экспериментте алынған мәліметтер талдау және Жангелдин ауданының барлық аймақтарына тарату;
-Қоқыс түрлерінің мөлшерін анықтау;
-Қоқыстың түрлерінен алынатын энергия мен шикізат мөлшерін бағалау;
-ір тәулік ойы шыққан қоқыстансалынатын энергия мөлшері бағаланып,оның экономикалық эффектісін көрсету;
-Қоқыспен жұмыс істейтін энергетикалық станцияның проектісін (жобасын) көрсету;
Зерттеу заты: Мектеп жанына қоқыстың түрлеріне арналған контейнерлер қойылып,тәулік бойы шығарылған қоқыстың мөлшерін анықтау;

шыққан кезі
“Ауылымымызды күл-қоқыстан тазартамыз”

артық қиянат жасайтын жан иесі жоқ екен. Қасиетті даласын көзінің

қарашығындай аялайтын қазақ «ат аунаған жерде түк қалады» деп қастерлеуші еді. Енді табиғат аясына демалысқа шыққан әрбір адамның артында кемінде 10 кило қатты тұрмыстық қалдықтар қалатын болды. Қазақ «жер жарасы – жан жарасы» деген ұлағатты ұран тұтқан ұлт. Халқымыз атамекенін асылындай аялауды атадан балаға мирас еткен. Ендеше, қазақ даласы күл-қоқыс қоймасы емес. Бүгінгі ұрпаққа айтар ұлағат, жеткіншектер санасына құятын ғибрат туған жеріміздің тоқымдай телімін тусыратпай сай-саласын ҚТҚ мен күл-қоқысқа толтырмай, қоқыспен бітелген бұлақтардың көзін ашып, тауы мен тасын көздің қарашығындай қорғау – халықтық мүддеміз, перзенттік парызымыз.

2011ж.
Элизабет Ройте  “Жер бетіндегі қоқыс” 2005ж.
Мақалалар:
Тәуекелов Т. “ Қаламызды

жыл бойы таза ұстайық ”. “Біздің Қостанай” 30.10.12 №88
Нәбиұлы Е. “Қостанайды қоқыстың астынан іздеңіз” “Алаш айнасы” 11.05.11