Алюминий ?осылысы

аймағы.

түсінік бере отырып, алюминий мен оның маңызды қосылыстарының мәнін ашу.
Дамытушылық

– оқушылардың зейінін,танымдық белсенділігін, өзіндік пікірін қалыптастыру, тұлғалық қасиеттерін дамыту.
Тәрбиелік – сабақтың мазмұны бойынша алғырттыққа, өз бетінше жұмыс жүргізулеріне, ізденімпаздыққа және өзгенің пікірімен санасуға тәрбиелеу.

Сабақтың мақсаты :

жауап дәріс, ой дамыту
Сабақтың әдісі: ой қозғау, топтастыру,
Көрнекілігі: периодтық жүйе,

алюминий бұйымдары, интерактивті тақта
Пән аралық байланыс: тарих, физика, география, технология.

сәлемдесу, кезекші мәліметін тыңдау.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.
1. Химиялық диктанты
2. “Қарлы

кесек” (оқыта үйрету ойын)
3. “Сен маған, мен саған” (сұрақ – жауап)

доломит –

- Ca3(PO4)2,
2.Суға тұрақты кермектік беретін иондар иондар
3. Кальций оксиді – СаО – негіздік оксид.
4. Кальций қосылыстарында тотығу дәрежесін көрсетеді.
5. Суға кермектік қасиет беретін иондар тұздары.
6. Калций және магний суда ерігенде оған кермектік қасиет береді.
7. Судың кермектігі жалпы және болып бөлінеді.
8. Ғанышты сусыздандырғанда алебастр қалады
9. Кальцийдің биологиялық ролі – адам ағзасында, сүйек,
кеңінен кездеседі.
10. Уақытша кермектікті яғни иондарды жою үшін суды

( Химиялық диктант5

ғаныш

СаСО3*МgCO3

фосфорит

корбанатсыз

сөндірілмеген әк,

тұрақты +2

Са – Мg

тұздары

уақытша

тұрақты

қан ұюға

тіс ұлпаларында

корбанатты

қайнатады.

NaCI


Ca(HCO3)2 →t CaCO3↓ + CO2 + H2O↑
Судың кермектігі


3
6
2

3

H2SO4 → CaSO4 + H2↑
Кальцийдің химиялық қасиеттері

+ О2

АІ+ CuSО4 → АІ2( SО4)3 +

Сu

Алюминий

2

4

3

3

3

2

жүзін , көк аспанды шарладым.
Дуралюмин дейтін менің қоспамды,
Әспеттейді химияның

достары
Тұрмыста үстел ыдыс-аяқ, кереует,
Бағандардың бұйдаларын қостым мен
Қағаз да мен кәмпит, шайды сәндеген
Тоққа балқып келіп тұрған ән де мен.

Қандай металл?

Алюминий

Физикалық қасиеттері
5.Маңызды қосылыстары
6.Қазақстанда таралу аймағы

электрондық формула:

Тотығу дәрежесі 0; +3

2A1 C13;
2 A1 + 3 S = A12

S3;
2 A1 + N2 = 2 A1 N;
4 A1 + 3 C = A14C3

Күрделі заттармен әрекеттесуі:
2A1 + 6H20 = 2A1(0H)3 + 3H2
2Al + 6HCl = 2AlCl3 + 3H2
2Al + 2NaOH + 2H2O = 2NaAlO2 + 3H2
2Al + 3 CuCl2= 2AlCl3+ 3Cu

Алюминий қосылыстары
Al2O3 + 2NaOH = 2NaAlO2 + H2O
Al(OH)3 + 6HCl = 2AlCl3 + 6H2O
Al(OH)3 + NaOН = NaAlO2 + 2H2O
Аl2O3 + 6HCl = 2AlCl3 + 3H2O
Al(OH)3 + 3HCl = Al Cl3 + 3H2O

өткізгіштігі жоғары
сым түрінде созылады
оңай фольга болып жайылады
Қатты, иілімді металл
Металдар арасында

қайнау температу-
расы - 660°С.

Ол жеңіл (тығыздығы 2,7г/см3),

Физикалық қасиеті

кездеседі. Алюминий оксиді суда ерімейді, екідайлы қасиет көрсетеді: Al₂O₃+6HCl = 2AlCl₃+3H₂O Al₂O₃+2NaOH+3H₂O

= 2Na[Al(OH)₄] Алюминий гидроксидінің (Al(OH)₃) түрөзгерісі екі түрлі : кристалдық және аморфтық. Алюминий гидроксидін алюминий түздары ерітінділеріне сілтімен әсер ету арқылы алады: AlCl₃ + 3NaOH = Al(OH)₃ + 3NaCl Жаңа тұнған Al(OH) 3 ақ қоймалжың тұнба, суда мүлдем ерімейді және типтік екідайлы гидроксид болып табылады: Al(OH)₃+3HCl = AlCl₃+3H₂O Al(OH)₃+NaOH = Na[Al(OH)₄]

Маңызды қосылыстары

қатарында болған. Қазір алюминийді глинозем мен бокситтен элекролиздеп алады. Глинозем

мен бокситте алюминий оксид түрінде Al₂O3 болады. Оның балқу темпуратурасы ≈2050°С. Электролиз жақсы жүру үшін боксит пен криолит Na₃[AlF₆] қоспасына кальций фторидін CaF₂ қосып қыздырады. Сонда ғана қоспаның балқу температурасы ≈960°C-қа төмендейді.
Боксит рудасынан электролиз әдісімен алынуы: (Қызылжарда) 2Al₂O₃ −−−−−> 4Al + 3O₂

Алюминий

Алюминий – табиғатта кең тараған элемент. Таралуы жағынан ол – металдар арасында бірінші, ал жалпы үшінші орындағы элемент. Алюминий белсенді элемент болғандықтан табиғатта тек қосылыс түрінде кездеседі. Оның маңызды кендеріне – Al₂O₃ (корунд, рубин, сапфир) KAlSi₃ O ₁₀ортоклаз, NaAlSi₃O₁₀ альбит, Ca(AlSiO₄)² aнортит, KNaAlSiO₄ нефелин, Na₃AlF₆ криолит, Al₂O₃*xH₂O боксит жатады. Алюминий кендері Хибин тауларында, Оралда, Сібірде, Қазақстанда Торғайда көптеп кездеседі.

қос!
Шыққан санды 5 көбейт!
Соңғы санды алып таста!
Қалған саннан 2

ал!

Ойлаған санымыз шықты ма?
Ол қандай элемент?

еріту үшін қанша 10% - дық тұз қышқылының ерітіндісі қажет

№3 есеп
Алюмотермия әдісімен темір алғанда массасы 20г темір (ІІІ) оксидімен массасы 50г алюминий әрекеттескенде қанша грамм темір шығады?

“С” тобы №1 есеп
Массасы 1т темір алу үшін қанша алюминий керек және осы кезде қанша жылу бөлінеді.

ғажабы коррозияға ұшырамайтындығы түсініксіз жағдай.
Себебін түсіндір?

неліктен?

ғалымы М. В. Ломоносов алюминийді басқа металл оксидтерінің құрамынан ығыстырып

шығаратынын дәлелдеді. Бұл қандай әдіс деп аталады?

келбеті:
Мінезі:
Достары:
Достарының аттары:
Пайдасы:
Туыстары:

әрі физигі Эрстед “Мен балшықтан металл алдым”
1827 ж

Неміс химигі Веллер (AlCl3 +3K Al +3KCl)
Жасы: №13 Ar27
Мекен-жайы: 3 кіші периодтың ІІІ негізгі топшасы
Отбасы құрамы: 13p,14n,13e
Тегі: Металл
Сыртқы келбеті: күміс түстес, ақ металл, мықты, кристалл торы орталықтанған куб, жеңіл, өте иілімді, жұмсақ, шағылу қабілеті жоғары, электр және жылу өткізгіш, жемірілуге тұрақты, ρ=2,7г/см3 , t=650°С
Мінезі: белсенді
Достары: бейметалдар
Достарының аттары: АІ оксиді, АІ хлориді, АІ сульфиді, АІ фосфиді, АІ карбиді
Пайдасы: бояу, электротехника, ыдыс –аяқ, конц азот қышқылын тасымалдаушы цестернада, авиацияда, электр сымдарында, жеңіл металл конструкцийларына, зергерлік
Туыстары: галий, индий, талий

таралуы бойынша 4 орында
Кальций тұздары суға кермектік қасиет
береді.

Алюминий –

таралымы бойынша металдар
арасында бірінші орында. Қосылыстары тұрмыста
кеңінен қолданылады.
Тұздары бағалы
тастардың құрамына
кіреді.

Белсенді металл,
Жай заттармен
де күрделі заттармен
де әрекет-тесе алады.

Назарларыңызға рахмет