Фосфорды? оттекті ?осылыстары

Макенова Назерке Қайратқызы
Қызылорда облысы
Арал ауданы
Сапақ елді мекені
№69 орта мектебінің
химия пәнінің мұғалімі

қасиеттерімен танысу.
Фосфордың оттекті қосылыстары туралы мағлұмат алу.

Фосфордың және қосылыстарының маңыздылығын өмірмен
байланыстыру
Күтілетін нәтиже :

Фосфордың атом құрылысын сипаттай алады;
Аллотропиялық түр өзгерістерін және бір-бірінен айырмашылығын біледі ;
Фосфордың және оттекті қосылыстарының химиялық қасиеттерін түсіндіре алады;
Фосфордың маңыздылығын өмірмен байланыстырып,қосылыстарының
қолданылу салаларын сипаттай алады.

Табиғаттағы фосфор


Фосфор табиғатта химиялық белсенділігіне байланысты тек қосылыс күйінде кездеседі.
Фосфор мына заттардың құрамына енеді:
фосфорит және апатит минералы,кальций фосфатының құрамында Ca3 (PO4)2;
Қазақстанда фосфорға өте бай ірі кен орындары бар.Олар:Ақтөбе,Оңтүстік Қазақстан,Жамбыл облыстары.
өсімдіктердің генеративті мүшелеріндегі нәруыздың құрамына кіреді;
адам және жануарлардың ағзасындағы жүйке жүйесі мен жұлында болады ;
Ми жасушаларында болады.

ауамен жанасса жанады, қараңғыда жарық шығарады.

Қызыл фосфор-бірнеше пішінді түрлері

бар. Олардың нақты құрылысы жоқ. Ол тек атомдық құрылысты және полимерлі кристалдық тор түзеді.Оның балқу температурасы 585-600оС, түсі қоңырдан қызылға және күлгін түске дейін өзгереді. Улы емес.

Фосфордың аллотропиялық түрөзгерістері

Қара фосфор атомдық құрылысы қатпарлы кристалдық тор түзеді. Сыртқы түрі графитке ұқсас, жартылай өткізгіш. Улы емес.

Алынуы:

Лабораторияда:
Фосфор (V) оксидіне су қосып, фосфор қышқылын алуға болады:
P2O5+3Н2O= 2Н3PO4
Өнеркәсіпте:
Кальций фосфатына күкірт қышқылын қосып, қыздыру арқылы алады:
Са3 ( PO4) 2+3Н2SO4= 3СаSO4↓+2Н3PO4

P2O5- ақ түсті ұнтақ зат. Кәдімгі жағдайда ылғал тарататын қасиетіне

сәйкес оны газдар мен сұйықтарды ылғалдан құрғату үшін қолданылады.

Фосфор қышқылы
Су мен фосфор (V) оксидінің әрекеттесуі:

P2O5+ Н2O=

НPO4 метафосфор қышқылы
P2O5+2Н2O= Н4P2O7 дифосфор қышқылы
P2O5+3Н2O= 2Н3PO4 ортофосфор қышқылы

Фосфор қышқылдарының ішіндегі аса маңыздысы- ортофосфор қышқылы Н3PO4:
Н – О
Н – О – Р =О
Н – О