Органикалы? химия

теориясының негізгі қағидалары.                                                                                                      

формуланың маңызын түсіндіру 
Тәрбиелік: Терең білім алуға ынтасын тудыру       
Дамытушылық: «Химиялық  құрылыс» және 

«Зат» қасиеттерінің  оның құрылысына тәуелділігі туралы ұғымдарды қалыптастыра дамытып,  Бутлеровтың теориясын дәріптеу.

қатарын білуі
Істей алуы керек:
көмірсутектердің  құрылымдық формулаларын жаза алуды
Изомерлер бойынша формула

құрастыра алуы
Оларды ажырата алуы
Номенклатура бойынша химиялық формулалар құрастыра алуы

органикалық қосылыстарын, олардың өзара түрлену заңдылықтарын зерттейтін саласы.

заттардың құрылыс теориясы маңызды орын алады. Осыған байланысты О. х-ға

химиялық байланыс, молекулада атомдардың байланысу реті, олардың өзара әсері, т.б. жаңа ұғымдар енді. Бутлеровтың құрылыс теориясы осыған дейін белгісіз болып келген изомерия құбылысын толық түсіндіре алды.

– СН2 – СН3 бутан)
Тұйық тізбекті (Н2С – СН2

Н2С – СН2 циклобутан)
2. Құрамына қарай:
А) Көмірсутектер (қаныққан, қанықпаған, ароматты)
Ә) Оттекті органикалық қосылыстар
Б) Азотты органикалық қосылыстар

Этан
Пропан
Бутан
Пентан

тас көмір, мұнай  2. Табиғи газдың құрамы:  А) 30-35% (метан) Б) 70-80%

(метан) В) 80-98% (метан)  3. Кокс –  а) көмірсутектердің қоспасынан б) көмірсудан в) таза көміртектен  4. Қара түсті мұнай өнімі ­  а) мазут б) керосин в) бензин  5. Мүнайдан алынатын өнімдер:  А) мазут, керосин, газоиль б) метан газы, табиғи мұнайға серік газдар в) көмірсутектер  6. Мұнайды өңдеуге арналған қондырғының бөліктері:  а) түтікті пеш, атмосфералық қондырғы б) түтікті пеш, ректификациялық колонна  в) ректификациялық колонна, атмосфералық қондырғы  7. Крекингтің қандай түрлерін білесің?  а) термиялық, атмосфералық б) атмосфералық, катализдік в) катализдік, термиялық  8. Термиялық крекинг –  А) өршіткі қатысынды жүреді;  Б) өршіткі ретінде асыл металдарды қолдану;  В) жоғары температура және жоғары қысымда жүреді;  9. Катализдік крекинг –  А) өршіткі қатысынды жүреді;  Б) өршіткі ретінде асыл металдарды қолдану;  В) жоғары температура және жоғары қысымда жүреді;  10. Егер өршіткі ретінде асыл металдар қолданылса, ол –  А) детонация б) крекинг в) риформинг 

7. А 8.В 9.А 10. В 

дән тастап кетеді. Оны уәзірлеріне беріп ескертеді. Ол өсімдік болып

жайқалып өседі. Келесі жылы одан да әдемі болып өседі. Үш – төрт жылдан кейін жеміс береді, таң қалады, күтеді. Күзге таман әдемі мөлдір жемісті жеп көруге жүрексінеді. Сонан соң патшаның әмірі бойынша шыны ыдысқа салып қойып, біраз күннен кейін көріп, одан да мөлдір сұйық пайда болғанын көрген уәзірлер патшаға көрсетеді. Патша тұтқында жатқан бір сорлыны әкеліп, соған ішкізеді. Бір кесе ішеді, екіншісін береді. Үшіншісін сұрап ішеді. Соңында ән салады. Бейжай күйге түседі. Ең соңында патшаның тағын сұрайды. Шаршап қалжырап ұйықтап кетеді. Ертеңіне әлгіні шақырып сұрағанда, рахатқа батқандығын айтады. Сонда патша ішіп, ең алғаш «Патша шарабы» шыққан екен деседі.  Адамдар спирттердің мастандыратын қасиетін біздің ғасырымызға дейінгі 8000 жыл бұрын – жеміс шырынынан, жабайы жүзімнен және балдан жасалынатын алкогольдік ішімдіктерді дайындауға мүмкіндік беретін керамикалық ыдыстардың шығуымен қатар білген. .  Дмитрий Иванович Менделеев 1865 жылы «Спирттің сумен қосылысы туралы пайымдаулар» тақырыбына докторлық диссертация қорғады. 

алмасқан көмірсутектің туындылары. Мысалы: метил спирті СН3ОН метанның СН4туындысы  этил спирті

С2H5OH этанның C2H6 туындысы; этиленгликоль С2H4(OH)2 этанның C2H6 туындысы;  Халықаралық атаулар жүйесі бойынша спирттерді көмірсутектердің атына -ол деген жұрнақ қосып атайды. СН3ОН метанол. С2H5OH этанол және т.б.  СН3 – OH метанол 

│  H H  Спирттердің гомологтық қатарының жалпы формуласы: R-OH, R- көмірсутек радикалы

немесе CnH2n+1OH 

жаңа заттар түзуі. Осы тәжірибені жасап көрейік.  Тәжірибе: Этил спиртін CuO

қатысында тотықтыру. Құрғақ пробирканы этил спиртімен ылғалдайды. Мыс сымнан спираль жасап, оны отқа қыздырады. Қыздырып қыздырылған спиральді этил спиртімен ылғалданған пробирканың ішіне батырады. Осылайша бір рет қайталағаннан кейін, этил спиртінің сірке альдегидіне айналғанын байқауға болады, яғни оны исінен (алма исі) білуге болады.  C2H5OH + CuO → CH3 C=O + Cu + H2O  Этанол қара | қызыл түсті  түсті H  этаналь 

CH3Cl CH3CH2OH  CH3CH2ONa НО-CH2 -CH2-OH CH3OH  CH3CH2OH CH2-СН2-СН2  OH ОН ОН CH3Cl  2. Таңдамалы

тест.  1. Мына қосылыстардың ішінен спирттерді көрсет.  1. С2Н5ОН 2. С2Н5СОН 3. СН3ОН 4. С3Н7СL  А) 1,2 Б) 2,3 В) 3,4 Г) 1,3  2. Құрамында сутек атомы бар спирттің молекулалық массасы:  А) 32 Б) 44 В) 46 Г) 1,3  3. Мына қосылыстардың ішінен алкендерді көрсет:  1. C3H6 2. C2H6 3.C4H8 4. C5H12  a) 1,3 б) 1,2 В) 2,.3 Г) 2,4  4. Спирттер класының фунционалдық тобы:  А) – COH Б) - COOH В) – ОН г) NH2 

А)CH2-СН2-СН2  OH ОН ОН  2. Метанол Б) CH3CH2OH  3. Глицерин В)НО-CH2 -CH2-OH  4. Этанол

Г)СН3ОН  №1. Есеп  Этиленнің 33,6 литрін гидраттағанда этил спиртінің қандай массасы түзілетінін есептеңдер.  №2. Есеп  Массасы 9 кг глюкозаны спирттік ашыту арқылы қанша литр этанол алуға болады. Этанолдың тығыздығы 0,789 кг\м3 

шығару  “Спирттердің адам денсаулығына пайдасы мен зияны туралы” эссе жазу.