Слайд 1Internet
Ma’ruzachi: Atamuradov J.J.
Слайд 2Reja
1. Internet va uning asosiy tushunchalari
2. Internetga ulanish variantlari
3. Provayderlar.
O’zbekistondagi mavjud provayderlar
4. Internet xizmatlari. WWW nima?
Слайд 31964 - yili 4 tarmoqdan iborat AQSh ning eng nufuzli
tekshirish institutlarida joylashgan ARPANET tarmog’i yaratildi. Boshida olimlarning tadqiqot ishlarida
foydalanilgan tarmoq, keyinchalik ularning safsata sotishning kompyuterlashgan zanjiriga aylanadi. Ammo shunday tarmoq yaratishning o’zi katta muvaffaqqiyat edi. 70-yillarda tarmoq ancha o’sdi.
Слайд 4Endi tarmoqning tuzilishi unga xoxlagan kompyuterlarni ulash imkoniyatini berdi. Keyinchalik
1974-yilda tarmoqlarni birlashtiruvchi TCP/IP protokoli tuzildi va tarmoqning rivojlanishiga turtki
bo’ldi. Chunki tarmoqqa ixtiyoriy kompyuterni ulash imkoniyati paydo bo’ldi. 1983-yilda ARPANET-INTERNET deb atala boshlandi va juda kuchli, bir-biri bilan bog’langan kompyuterlar va tarmoqlar to’plamidan iborat sistemasiga aylandi.
Слайд 5Internet nima?
Internet - International network – xalqaro tarmoq ma’nosini anglatadi.
Internet (internet) - minglab lokal va mintaqaviy kompyuter tarmoqlarni birlashtiruvchi
axborot tizimi hisoblanadi.
Слайд 6Internet nima?
Internet - International network – xalqaro tarmoq ma’nosini anglatadi.
Internet (Internet) - bu butun jahon kompyuter tarmoqlari majmuidir, ya’ni
yagona standart asosida faoliyat ko’rsatuvchi jahon global kompyuter tarmog’idir.
Слайд 7Internet nima?
Barcha davlatlarni va kontinentlarni birlashtiruvchi hamda yer sharining ixtiyoriy
nuqtasidagi axborot resurslariga murojaat qilish imkoniyatini beruvchi umumplanetar tarmoq.
Слайд 9Internetning asosiy tushunchalari
Web sayt – biror bir sohaga, faoliyatga, voqea
va hodisaga bag’ishlangan ma’lumotlarni o’zida jamlagan Internet sahifalar majmui.
Слайд 10Portal – Internet tizimidan izlash imkoniyati orqali ixtiyoriy ma’lumotlarni olish
imkoni yaratilgan dasturiy maxsulot tushuniladi.
Portaldagi servis imkoniyatlar: Elektron pochta, forum,
chat, elektron aloqa, elektron konferensiya va shu kabilar.
Слайд 11Elektron pochta – Internet tarmog’i orqali tezkor ma’lumotlar va xabarlar
almashish tizimi
Internet manzil (URL-Uniform Recourse Locator) – Internet tarmog’ida joylashtirilgan
axborot resurslarining murojaat manzillari.
Слайд 12Internet provayder – Internet tarmog’i xizmatlaridan foydalanishni ta’minlab beruvchi yuridik
shaxs.
Proxy – lokal tarmoqqa ulangan kompyuterlarni bitta aloqa kanali orqali
Internet xizmatidan foydalanishni tashkil etish xizmati
Слайд 13Web server – veb sahifalarni joylashtirish, boshqarish va ulardan foydalanishni
tashkil etish hamda foydalanuvchilar so’rovlariga ishlov berish xizmati
Trafik – Internet
aloqa kanallari orqali uzatiladigan ma’lumotlar oqimining hajmi
Слайд 14Marshrutlashtiruvchi(Router)- yoki router tarmoq topologiyasi haqidagi ma’lumot va berilgan qoidalar
asosida paketlarni tarmoq segmentlari orasida uzatish haqida qaror qabul qiluvchi
qurilma.
Слайд 15Maxsus tarmoq kompyuteri bo’lib, kamida 2 ta tarmoq interfeysiga ega
va turli xil tarmoq segmentlari o’rtasida administrator tomonidan berilgan maxsus
qoidalar va tarmoq topologiyasi haqidagi axborotlar asosida ma’lumotlar paketini yubora oladi.
Слайд 16Shlyuz (Gateway) –tugun(узловой) kompyuter. Bu bir tarmog’idan boshqa tarmoqning resusrlariga
murojaat qilish imkonini beradi va yuboriladigan ma’lumotlarni mosligini ta’minlaydi. Masalan,
pochta xabarlari.
Слайд 30Seansli ulanish
Mazkur ulanish turida foydalanuvchi Internetga doimiy emas, qisqa muddatga
telefon tarmog'i orqali ulanadi. To'lov esa Internetda qancha muddat bo'lishga
qarab, ya'ni soatbay amalga oshiriladi.
Слайд 31Doimiy ulanish
Bunda kompyuter Internetga doimiy va tezkor kanal orqali ulangan
bo'lib, yuborilayotgan va qabul qilinayotgan ma'lumotlar raqamli tartibda bo'ladi. To'lov
esa faqat «trafik» — qabul qilingan ma'lumotlar hajmi uchun amalga oshiriladi.
Слайд 32Provayderlarning tarif rejalari
Chegaralanmagan limit (Безлимит)
Vaqt bo’yicha (За время)
Trafik bo’yicha (По
трафику)
Paketli (Пакетный)
Слайд 33Internet provayderlar mijozlarga quyidagi xizmatlarini taqdim etadi
Слайд 34
O'zbekistonda Internet tarmog'iga ulanishni ta'minlovchi xalqaro kanallar o'tkazuvchanlik qobiliyatining rivojlanish
bosqichlari
Слайд 35Bugungi kunda O’zbekistonda internetdan foydalanuvchilar soni 9,1 mln tashkil etadi.
2012
yil aprel oyining hisobotiga ko’ra 14 ming UZ domenlar nomi
ro’yxatdan o’tgan.
Слайд 38INTERNET XIZMATLARI
WWW Internet resurslarini tashkil etish
E-mail Elektron pochta
xizmat
Слайд 39FTP fayllarni almashish protokoli
IPTV Internet tarmog’i orqali raqamli televideniya
IP telefoniya
Internet tarmog’i orqali telefon so’zlashuvlar
Слайд 40Web hosting Shaxsiy veb saytlarni Internetga joylashtirish
Searching Internet qidiruv tizimlaridan
foydalanish
Internet conference Internet orqali video muloqot
Слайд 41WWW nima?
WWW – World Wide Web – butun dunyo
o’rgamchak to’ri hisoblanib, Internet resurslarini tashkil etish va undan foydalanishni
ta’minlab beradi.
Слайд 42WWW nima?
World Wide Web – elektron silkalar bilan bog’langan global
gipermatnli hujjatlar sistemasi hisoblanadi.
Слайд 43WWW - Ma’lumot saqlovchi kompyuterlarning geografik joylashuvidan qat’iy nazar, gipersilka
yordamida bir hujjatdan keyingi hujjatga o’tish imkoniyatini beradi.
Слайд 45URL (Uniform Recourse Locator)
Унифицированный указатель ресурса. Internet tarmog’ida joylashtirilgan axborot
resurslarining murojaat manzillari.
Слайд 46 HTTP (Hyper Text Transfer Protocol)
Протокол передачи гипертекста.
Gipermatnni uzatish bayonnomasi. HTTP
bayonnomasi server-kompyuter va kliyent-kompyuter o’rtasida ma’lumot uzatish uchun ishlatiladi.
Слайд 47HTML (Hyper Text Mark-Up Language
Язык разметки гипертекста. Gipermatnli markerlash yoki
belgilashlar tili.
Слайд 48
Internet texnologiyaning 3 jihatini aytib o’tish lozim.
1. O’zida ma’lumotni saqlovchi
“SERVER”.
2. Serverdagi ma’lumotlarni ko’rish imkoniyatini beruvchi “KLIYENT”.
3. Almashinuv “PROTOKOLI” (bayonnoma)
ularni ulaydi.
Слайд 49Matnli, grafika, musiqa va boshqa ko’rishdagi ma’lumotlarni o’zida saqlovchi hujjatlar
server-kompyuterida saqlanadi, kliyent-kompyuter yordamida hujjatlar ko’riladi va bir-biriga ma’lumotni HTTP
bayonnomasi yordamida yuboradi.