Уладзімір Караткевіч

выпіў мора пакут!
Да апошняй бярозы бласлаўляю
Светлы дзень, калі нарадзіўся тут.

на выспах глухіх адкрываю
Крокі мінуўшых тысячагоддзяў...
А я ў народ мой

заўсёды веру,
І для яго, як вопытны кормшчык,
Адкрыю найлепшую ў свеце Амерыку
(Вёску Амерыку, што пад Оршай).

Уладзімір Караткевіч

лістапада 1930г.
у горадзе Орша ў сям’і інтэлігента.

Сямён Цімафеевіч Караткевіч – бацька Уладзіміра, паходзіў са старадаўняга шляхецкага роду, які меў герб “Корвін”. Род пачынаўся ў першым пакаленні з Данілы, які ў 1546г. Стаў уладальнікам земляў у Раманаўшчыне і Лятаўшчыне Рэчыцкага павета. У 2-ой палове ХІХ ст. род збяднеў.
Надзея Васільеўна Караткевіч (у дзявоцтве Грынкевіч), маці пісьменніка, паходзіла са старадаўняга шляхецкага роду. Рана засталася сіратой. У 1911 годзе закончыла Марыінскую гімназію ў Магілёве. Нарадзіла траіх дзяцей: Валерыя (1818), Наталлю (1922), Уладзіміра (1930).

Бацькі.1916г. Орша

1913г. Сёстры Грынкевіч Яўгенія Васільеўна, Надзея Васільеўна (маці У.Караткевіча) і Ганна Сцяпанаўна

Уладзіміра Караткевіча. Нарадзіўся ў сям’і праваслаўнага святара. Быў цудоўным апавядальнікам.

Значна паўплываў на светапогляд будучага пісьменніка. Дзедавы апавяданні пра Крычаўскае паўстанне 1743 – 1744 гг., пра вужыную каралеву, пра лебядзіны скіт, пра явар і каліну (мужа і жонку), пра звон, які патануў, пра горад на дне возера і іншыя сталі крыніцай для многіх твораў У. Караткевіча.
Пісьменнік згадваў, што праз дзеда ён палюбіў гісторыю і прыроду, што гэта быў чалавек “уладны, разумны і з’едлівы”, які “валодаў нязменнай духоўнай і фізічнай сілай, бязмежнай энергіяй і азартам”.
Васіль Грынкевіч стаў прататыпам Данілы Загорскага-Вежы ў рамане “Каласы пад сярпом тваім”.

замчышча, гудкі далёкіх цягнікоў і блізкіх параходаў, дубовыя лясы па

берагах Дняпра. Дзе б ні быў У.Караткевіч, Орша была з ім.

Ужо ў тры з паловаю гады Валодзя чытаў самастойна. “Пісаць

(а спачатку “бубніць”) вершы пачаў год у шэсць, але, на шчасце, хутка кінуў гэты занятак. Трохі пазней спрабаваў пісаць апавяданні, прычым абавязкова іх ілюстраваў... Таленты выяўляў розныя : і маляваў, і ў музычную школу хадзіў (прычым абсалютны
слых спалучаўся ўва мне з такой жа абсалютнай
лянотай), але ўсе гэтыя таленты пайшлі тунна”.

літаратуры і гісторыі. У гэты час, калі бібліятэкі былі амаль

што пустыя (1945 год), вы маглі атрымаць усе неабходныя даведкі ў яго... З усіх школьных прадметаў У.Караткевіч найбольш любіў літаратуру і гісторыю. Гэтая любоў прадвызначыла далейшы лёс юнака.

Студэнт пятага курса.

літаратурных курсах;
вучоба на курсах сцэнарыстаў.
Вершы “Скарына пакідае радзіму”, “Вадарод”,

“Дзяўчына пад дажджом”
Цыкл вершаў, прысвечаных Н.Молевай, выкладчыцы гісторыі мастацтва
Раман “Нельга забыць”(“Леаніды не вернуцца да Зямлі”)
7 жніўня 1959 года(як сцвярджае У.Караткевіч) узнікла задума напісаць раман, прысвечаны паўстанню 1863-1864гг. Да рэалізацыі задуманага пісьменнік прыступіў у 1962годзе, вярнуўшыся з вучобы на радзіму.

нацыянальнай літаратуры. Выдатны мастак слова і не менш выдатны гісторык.

Фатограф-прафесіянал. Непераўзыдзены жартаўнік, душа многіх і многіх кампаній, вечарынак, сябрын. Эрудыт, якіх мала ведала і мала зведае зямля Белай Русі. Сапраўдны таварыш, сябра. Народны заступнік. Заступнік нацыі...

йдзі і не губляй спакой.      Ёсць замест прыватнай неўміручасці —

     Бессмяротнасць нацыі тваёй.

некалькі, але заўсёды няшмат, каля якіх групуюцца ўсе яго творы:

гэтыя апошнія ўяўляюць сабой як бы спробы выказаць нейкую пакутлівую думку, і калі яна нарэшце выказваецца, з’яўляецца твор, сагрэты вышэйшай любоўю мастака, сэрца і думка якога імкнуцца да яго з нястрыманай сілай”. (В.Розанаў, рускі вучоны)

матчынага боку), які ўдзельнічаў у паўстанні 1863-1864 гадоў. Паўстанцы, якімі

ён кіраваў, былі разбіты, а іх камандзіра расстралялі ў Рагачове
па загадзе Мураўёва.

калі я быў студэнтам Кіеўскага універсітэта. Замест таго каб хадзіць

на лекцыі, - сядзеў у бібліятэцы над старымі кнігамі. Паступова перад маімі вачыма прываблівыя постаці маіх продкаў – мужных, свабодалюбівых людзей. І сярод іх – паўстанцы 1863 года, якія не шкадавалі жыцця, змагаючыся за “вашу і нашу свабоду”. А потым дзядзька паказаў мне на Дняпры мясціны, дзе адбываліся тыя падзеі. Руіны гаўптвахты, дзе расстрэльвалі людзей, і конскія могілкі, дзе іх потым закопвалі. Паступова ў мяне расло жаданне расказаць ад іх подзвігу, зберагчы памяць”.
З інтэрв’ю Уладзіміра Караткевіча вядомаму даследчыку беларускай літаратуры А.Мальдзісу ў 1967г.

К.Каліноўскі і В. Урублеўскі сярод паўстанцаў. 1959г.

Старажытныя рымляне

М.С.Хрушчоў: “ ...чым хутчэй усе будзем гаварыць па-руску, тым хутчэй

пабудуем камунізм”.
Звужаецца сфера ўжывання беларускай мовы;
выкладанне ў школах, асабліва гарадскіх, пераводзіцца на рускую мову;
змяншаецца колькасць беларускамоўных кніг і газет;
любыя адхіленні ад афіцыйна вызначаных пастаноў ў мастацкіх творах, у кіно і тэатры падлягалі разбору ў партыйных органах і асуджэнню.

А.Салжаніцын, звяртаючыся да інтэлігенцыі, да моладзі, да ўсіх суайчыннікаў незадоўга да арышту і высылкі з краіны: “Мы так безнадзейна расчалавечыліся, што за сённяшнюю сціплую кармушку аддадзім усе прынцыпы, душу сваю, усе намаганні нашых продкаў, усе магчымасці для нашчадкаў – толькі б не парушыць свайго лядашчага існавання. Не засталося ў нас ні цвёрдасці, ні годнасці, ні сардэчнага жару...” (“К чему стадам дары свободы?” А.С.Пушкін)

1-ая публікацыя рамана на старонках часопіса “Полымя”. Супраць станоўчай рэцэнзіі

А.Мальдзіса – разгромны артыкул крытыка Я.Герцовіча.
Асобнай кнігай “Каласы...” выйшлі толькі праз тры гады, хоць афіцыйна не былі забаронены.

Беларусі”.

У.Караткевіч