Қарым - қатынас туралы ұғым

23.02.16
Сабақтың тақырыбы: Қарым- қатынас туралы ұғым
Сабақтың

түрі: Сайыс сабақ
Қолданылған технология: В.Шаталовтың тірек – сызба технологиясы

білімдерін жетілдіру
Дамытушылық: өткен сабақ пен жаңа сабақты байланыстыра түсіндіру, студенттердің

пәнге деген қызығушы-лығын арттыру, өз бетімен жұмыс жасауға баулу, шығармашылыққа бейімдеу

Тәрбиелік: студенттердің белсенділігін арттыру,топпен жұмыс жасау арқылы бірін –бірі сыйлауға, ізгілікке, ұжымшылдыққа,адамгершілікке тәрбиелеу

байланыстың дамуын орнататын күрделі көп жоспарлы үрдіс. Адамдардың танымдық хабарлар

алмасуы, өзара түсінісуі, бір –бірін қабылдауы

бірі болып табылады. Ежелгі Греция мен Ежелгі Римде қарым –

қатынас мәселесі шешендік өнер, эвристика және диалектика саласында зерттелді. И.А.Зимняяның айтуынша қарым – қатынас XX ғасырдағы жаңа мәселе. Қазіргі кезде қарым -қатынас мәселесі философия, әлеуметтану, әлеуметтік лингвистика, психолингвистика, әлеуметтік психология, жалпы психология, педагогика, педагогикалық психология салаларында зерттелуде. Қарым– қатынастың тұлғаның дамуындағы маңызды орнын психологтар В.Г.Ананьев, А.А.Бодалев, Л.С.Выготский, А.Н.Леонтьев, Б.Ф.Ломова, А.Р.Лурья, В.Н.Мясищев, А.В.Петровский зерттеген.

Қарым-қатынас мәселесінің зерттелу деңгейі

дамуында алатын орнына, рөліне және қарым-қатынастың даму ерекшелігін анықтауға арналған

зерттеулер ғылыми негізін А.В. Запорожец, Д.Б. Эльконин, Л.И. Божович, Х.Т. Шерьязданова және т.б. қалаған.
Оқушылардың қарым-қатынас проблемасының әртүрлі аспектілерін Л.С. Выготский, Б.Г. Ананьев, Е.И. Головаха, А.Б.Добрович, А.А. Бодалев, И.С. Кон, Л.А. Петровская, В.В.Столин, Н.И. Шеврандин, Л.Д. Стрляренко, Қ.А. Айдарбеков, Т.М. Шалғынбаев т.б. ғалымдар зерттеген. Қарым-қатынастың бұзылу себептерін анықтап, оны түзету жолдарын ұсынғандар Э. Берн, Дж.Морено, Д. Карнегин.
А.Н.Леонтьев ic-әрекеттің кай түрі болмасын қарым-қатынаспен кабаттас болады деп түсіндіреді. Ол іс-әрекетті қарым-қатынастың қажетті шарты ретінде қарастырады.
Ал отандық ғалым С.М.Жақыпов бүтіндей оку-тәрбие үрдісінің тиімділігін анықтайтын факторлардың бipi және оқытушы мен оқушының арасындагы өзара әрекеттестік деп бірлескен диалогтық, танымдық, іс-әрекеттік тиіміділігінің критерийі деп көрсетеді. Мұнда өзара әрекеттестік, карым-катынас мәселесі шешілгенде танымдық іс-әрекетті калыптастыру үрдісіне жетекшілік жасауға мүмкіншілік пайда болатындығы дәлелденеді.

қарым-қатынас
Рухани - жеке тұлғааралық
Қарым – қатынастың
типтері

жасырын түрде жүзеге асыру үшін жасалынатын қарым-қатынас түрі. Қарым-қатынастың бұл

түрі, әсіресе, бизнес, іскерлік қарым-қатынаста әбден орынды болғанымен, достық, жолдастық, сүйіспеншілік саласында орынсыз.

мақсат еткен бірдей құқықты субъекті өзара әрекет. Диалогты қарым –

қатынастың ерекшелігі – эгоцентризмнен, өзіндік ұстанымнан альтруизмге, өзгеге, басқаға бағытталған ұстанымға көшу.

– құлқын, ойын, пікірін бақылау, қатынастағы оны белгі әрекет пен

шешімге күштеу мақсатымен жүзеге асырады.

ескеріледі, бірақ ең бастысы істің орындалуы.

түрлі тақырып қозғалады.

білумен, жанашырлықтың, түсінушіліктің,
өзара әрекеттесушіліктің
болуымен сипатталады.
Ақпаратты жеткізіп отыратын қосымша

делдалдың қатысуымен ерекшеленеді

Вербальды қарым – қатынас
сөздің дыбыстық көрінісі
дауыстың ырғақтылығы

Вербальды емес қарым – қатынас
жест, мимика, пантомимика

қимылдары арқылы көрінуі.

- әлпетінің қимылы арқылы көрінуі

позасы мен жүріс – тұрыстарынан көрінуі.

см. Жақындық ара қашықтығы (ерлі зайыптылар, достар, туыстар).
- 45-120

см. Тұлғааралық қашықтық (әріптестер, таныстар).
- 120-400 см. Әлеуметтік ара-қатынас (мұғалім мен оқушы, сатушы және сатып алушы).
- 400-750 см. Қоғамдық дистанция.

8

9

10

отырған баланың көзіне тура қарап: «Айдар,маған сенің аққөңілді мінезің ұнайды»

дейді, Айдар «рахмет!» деп келесі балаға бұрылып: «Фатима, маған сенің әсем күлкің ұнайды» дейді, одан әрі Фатима рахмет айтады да келесі балаға бұрылады. Ең соңында жүргізушіге соңғы бала жағымды сөз айтады.

мүлдем ұқпадыңыз?

Психология»
Т. Алдамұратов – «Психология»
«Психология» энциклопедиялық сөздік

мазмұнын оқып, “иә” және “жоқ” жауаптары бойынша жауап бересіз.

1. Сіз

сөйлегенге қарағанда тыңдағанды жақсы көресіз бе?
2. Сіз кез-келген бейтаныс адаммен сөйлесу үшін ортақ тақырып таба аласыз ба?
3. Сіз әңгімелесушіңізді әрдайым ұқыптылықпен тыңдайсыз
4. Сіз кеңес бергенді жақсы көресіз бе?
5. Егер әңгімелесушіңіздің әңгімесі сізге қызықсыз болса, сіз оны оған көрсетесіз бе?
6. Сізді тыңдамай отырса қапаланасыз ба?
7. Сіздің кез-келген сұрақ бойынша өз жауабыңыз бар ма?
8. Егер әңгімелесу тақырыбы сізге таныс болмаса, оны одан әрі өрбітесіз бе?
9. Сіз назарда болғанды ұнатасыз ба?
10. Жеткілікті білімім бар дейтіндей 3 пәнді атай аласыз ба?
11. Сіз жақсы ораторсыз (сөзшең) ба?

жауап берсеңіз, онда әрқайсысын 1 ұпай деп есептейсіз.
1 - ден

3 ұпай – айту қиын, сіз бір сөз айтқыза алмайтын тұйық адамсыз немесе өзгелерді қашуға дейін мәжбүрлейтін шектен тыс қарым – қатынасшылсыз. Сізбен қарым – қатынасқа түсу үнемі жағымды емес, тіпті кейде қиын.

бірақ әрдайым – ұқыпты, әрі жақсы әңгімелесушісіз. Сіз зауқыңыз соқпағанда,

алаңғасар бола аласыз, бірақ осы сәттерде қоршаған адамның сізге көңіл аударуын талап етесіз.
9-дан 11 ұпай – сіз адамдармен қарым- қатынаста ең жағымды адамның бірісіз. Достарыңызға сізсіз қиын болады. Бұл керемет.