Адам бойындағы асыл қасиеттер

әлдеқашан дәлелденген.
Адамның бойынан адамгершілік қасиеттер табылса,
әрине сымбатты, парасатты

көрінеді.
Адамгершілік – адамның асыл қасиеті. Жүсіп Баласағұн адамгершілік пен инабаттылықтың төрт қасиетін 6600 тармақтан 72 тараудан тұратын “Құтты білік” дастанында көрсетіп берді.
Шығыстың ұлы ғалымы әл-Фараби: Жас жеткіншектеріңізді көрсетіңіз, мен сіздердің болашақтарыңызды
айтып берейін деген екен.

жер иесін тәрбиелейміз» деген екен. Демек ұл - елдің

қорғаны, қыз - болашақ ана.Адамның мәдениетті болмағы әдептен.Әдеп нормаларын білуге және сақтауға кез- келген адам талпынуы керек.
Бүгінгі заман адамы сегіз қырлы , бір сырлы болып өз өмірінің суретшісі болуы керек.
«Әсемпаз болма әрнеге,
Өнерпаз болсаң әрқалан
Сенде бір кірпіш дүниеге
Кетігін тапта бар қалан»деп Абай атамыз айтқандай кішіге мейірімді, шыншыл, еңбексүйгіш, адамдық асыл қасиеттерге бай болсаң, өсе келе ата-анаңның, Отаныңның мақтанышы боласың.
Қазақта мынадай сөз тіркестері жиі кездеседі:Рухани адам. Адам рухы, рухани байлық, рухы жоғары. Осы тіркестерге мұқият зер сала отырып, « рух» деген нәрсенің адам денесіндегі бір қуат екендігіне көз жеткізуге болады.

неде?




Адам тумысынан жамандыққа үйір емес. Жақсылық адам бойына сол бала

кезде егіледі. Ол жылдар өте келе өніп шығады. Жақсылық өнімнің шыққаны немесе оны жамандықтың арам шөптері басып кеткені сонда ғана белгілі болады. Ізеттілік пен сыпайылық сияқты адамгершілік түрлері отбасынан басталады.

 

Адамгершілік қасиет ең бірінші әр баланың отбасын сыйлаудан басталады. Әке-шешеге ешқашан дауыс көтеруге, сөз қайтаруға болмайды. Ата-анасын сыйламаған адам басқа біреуді сыйлап жетістірмейді. Ата-ананы ренжітпеу – әр баланың өмір бойғы міндеті.
Адам қандай жоғары лауазымда қызметте жүрседе ізеттілікті жоғалтпауы тиіс. Үлкен адамдарға қоғамдық көліктерде орын беру, сұрақтарына дұрыс жауап беру қажет.

балам шамаң келсе жақсылық ет,
Ақпейіл адамзаттың арасына.
Егерде жол үстінде тікен

жатса,
Кірер деп аяғына біреу басса,
Ерінбей-ақ иіліп қолыңменен
Сол тікенді көтеріп алып таста.
Бұл еңбегің қалмасты басқа, бекер
Соны көрген соңғы жас солай етер.
Жақсы үлгіні жалпы жұрт дәстүр жасап,
Жол тазарып жолаушы жолдан өтер.

ата-ана, жақсы құрбы - ұстаздан болады.
Жақсылық істеуден жалықпа
Істеген жақсылығына өкінбе!
Сыйға

сый, сыраға бал.
Ұлың өссе, ұлы үлгілімен ауылдас бол,
Қызың өссе, қызы үлгілімен ауылдас бол.

Жақсы адам жолдасынан белгілі.
Биікке шықсаң көзің ашылады,
Жақсымен сөйлессең көңілің ашылады.

Бітер істің басына
Жақсы келер қасыңа
Жақсы адам елдің ырысы,
Жақсы сөз- жанның тынысы.

Ар қайда болса ұят сонда.
Әдептің не екенін әдепсіз адамды көргенде ұғарсың.
Аға әдепті болса, іні әдепті.
Әпке әдепті болса, сіңлі әдепті.
Әдептілік, ар, ұят – адамдықтың белгісі.

Әдепсіз бала ауыздықсыз атпен тең.
Ақылды қария жазып қойған хатпен тең.

Ұят жүрген жерде абырой төгілмейді.
Абырой бар жерде ар шапан сөгілмейді.

тозбайтын тон. Білім таусылмайтын кен.
Адамгершіліксіз адам айқайлай келеді.
Жан жағын жайпай

келеді.
Адамгершілікті адам жай-жай келеді,
Жан-жағын байқай келеді.

Баймын деп мақтанба, жарлық бар.
Көппін деп сұқтанба, жалғыздық бар.

Ата-ананың ақылы сарқылмайтын көлмен тең.

Әдеп сақта әманда, әрбір адал адамға.
Жасасаң бір жақсылық
қайтарады сағанда.
Ынтымаққа қосылда, ықылас қой досыңа.
Ар мақсатың нақ болсын
Ақылыңнан тосылма.

жанды құрметтеп, бас иеміз біз.
Сыйласаң – сыйлы боласың.

болмай, ...

4. Қына тасқа бітеді, ...

болғанша,

...

жағымсыз сөздер
айтып тастады.
қалай ойлайсың,
кімдікі дұрыс?

орын тұр.
Орныңа отыруың
керек пе?

жолдан өтпек боп тұрған
қарияны көрдің. Жол беріп
өткізіп жіберсең,

жолдастарыңнан
қалып қоясың.

Не істер едің?

артқы орындықта орын
жоқ. Келесі аялдамада
бір үлкен кісі мінді.
4.

Сен сыныптасыңмен бірге
автобусқа мініп, алдыңғы
орындыққа отырдың. Себебі
артқы орындықта орын жоқ.
Келесі аялдамада бір үлкен
кісі мінді. Сен үлкен
кісіге орын бересің бе, әлде

жолдасыңнын тұрып орын
бергенін күтесің бе?

Сен
достарыңмен ойнап жүріп
бұл өтінішті ұмытып кеттің.
Анаң жұмыстан

келіп,
өзі үйді жинап қойыпты.
Сен келгенде анаң

ренжулі еді. Сенің әрекетің?

бас бармағының үстінде жатса, параққа
«2» деп жазыңыз, егер сол

қолыңыз үстіде жатса - «1».

көзіңіз ашық қалса, «1» санын жазыңыз, егер оң көзіңіз ашық

қалса - «2».

саусақтары оң қолыңыздың
үстінде жатса, «1» санын жазыңыз,
егер оң

қолыңыз үстіде жатса - «2».

егер оң қолыңыз
болса, онда «2». Қорытындысын сандардың
орналасу тәртібі

бойынша анықтаңыз:

шиеленісуден,
ұрсысудан қашады.
«2221» - ең үлкен кемшілігі – батылсыздық, тартыншақтық.
«2212»

- өте ашық, кез келген адаммен тіл табысып кетеді.
«2111» - тұрақсыздық, жалтақтағыш, біреудің қолдауы мен
пікіріне тәуелді, өзіне сеніп үйрену керек.
«2211» - мұндай үйлесім көп кездесе бермейді.
Ашық адамдар, жақсы қарым-қатынас жасайды,
әрі мінездері жұмсақ.
«2122» - бұндай адамдарда аналитикалық ақыл-ой жүйесі
қалыптасқан, мінезі жұмсақ. Бәріне сақтықпен қарайды,
адамдармен өзін салқынқанды ұстайды.
«2121» - бұл тіркес те сирек кездеседі, қорғансыздық,
адамдардың ықпалына ұшырап тұрады.
«1112» - өте әсершіл, қайратты әрі батыл адамдар.

жігерлік пен батылдық
жетпей жатады, басқалардың ықпалына көніп кетеді.
Өте

ашық, адамдар өздері тартылады.
«1221» - әсершіл, батылдық жетіспейді, мінезі жұмсақ, аңғал.
«1122» - досжанды адамдар, бірақ сонымен қатар аңғал және қарапайым.
Істерін саралап, өз-өзін қазбалауға құмар. Қызығушылығы көп, бірақ уақыты жете бермейді.
«1121» - адамдарға қатты сенеді және мінезі өте жұмсақ. Көбіне шығармашылыққа бейім адамдар.
«1111» - (жүзпайыз солақай) – кертартпа адамдар. Шығармашылыққа өте бейім.
Көптеген заттарға ерекше көзқараспен қарайды. Өте әсершіл, дарашылдық, эгоизм басым.
Қыңыр әрі өзімшіл, бірақ бұл оларға өмір сүруге кедергі емес.
«1212» - рухы мықты адамдар. Бірбеткей десе де болады, қойған мақсаттарына жетеді.

рухы мықты, алдына мақсат қойса ештеңеден тайсалмайды.

«2112» - жайдары, еркін

мінезді, достарды тез табады, танысуы да оңай және қызығушылықтарын да жиі ауыстырады.

борыш ар үшін,
Барша адамзат қамы үшін.
Серт берген еңбек етем деп,
Алдағы

атар таң үшін.