Аналитикалық химиядағы заттарды бөлу жəне концентрлеу əдістері.Сапалық талдауда

А
Қабылдаған:Раманова Л

компоненттер бір-бірінен механикалық немесе физикалық түрде бөліну процессі.
Концентрлеудің белгілі көптеген

әдістерінің ішінен ең көп дамығандары және тарағандары экстракциялық, хроматографиялық, сорбциялық пен кейбір электрохимиялық әдістер. Бөлу әдістерін екі топқа бөлеміз: физика-химиялық және химиялық. Бірінші топқа мына әдістер жатады: кристалдану, қайнату, дистилдеу және экстракциялау, сорбция, хроматография. Бөлудің химиялық әдістеріне жататындар: тұндыру, редокситұндыру, ұшқыш қосылыстардың түзілуі.

тәсілдердің бірі тұндыру. Оның көмегімен периодтық жүйенің көптеген элементтері ашылды.

Тұндыру процесінде нашар еритін қосылыстың тұнбасы қатты фаза түзіледі. Анықталатын А компоненті ерігіштік көбейтіндісінің ережесіне сай фазалар аралығына бөлінеді. Бөліну тиімділігі мына қатынаспен сипатталады:
n2 /(n1+n0)=n2/n0
мұндағы n0 – заттың бастапқы мөлшері, n1– ерітіндіде қалған заттың мөлшері, n2 – тұнбаға түскен заттың мөлшері

сұйық немесе қатты заттардан бір немесе бірнеше құраушыларын бөліп алу

әдісі. Экстракциялаупроцесі үш сатыдан тұрады: 1) заттардың бастапқы қоспасын экстрагентпен араластыру; 2) түзілген екі фазаны мех. жолмен ажырату; 3) екі фазадағы экстрагентті пайдалану үшін бөліп алу
Экстракциялау мұнай өнімдерінен ароматтық көмірсутектерді, минералдық кендерден металдарды, өсімдік шикізаттарынан органик. қосылыстарды, т.б. бөліп алу үшін қолданылады. Экстракциялау аналитик. химияда: элементтерді хим. талдау, оларды бөлу және тазалау, т.б. үшін қолданылады. Онда экстрагент ретінде спирт, кетон, жай және күрделі эфирлер, аминдер, т.б. қосылыстар пайдаланылады.

немесе газ қоспасынан бір затты екінші бір қатты не сұйық

заттың өз бетіне сіңіруі. Бұл физика-химиялық құбылыс кенді флотациялау процесінде, химия және металлургия өнеркәсібі салаларында кеңінен қолданылады.

бөлу. Хроматография сорбциум процестерге негізделген, ол газдардың немесе сұйықтардың, кеуекті сорбциум орта

(сорбенттер) арқылы өтетін сұйықтардың салыстырмалы қозғалысына бағытталған жағдайда жүзеге асады. Хроматографияның негізгі міндеті заттардың қоспасын бөлу болғандықтан, хроматография анализі әр түрлі химиялық және физикалық әдістердің сапа мен сан анализдеріне сай келеді. Осының нәтижесінде хроматографияның кешенді әдістері пайда болды. Мысалы, радио-хроматографиялық, масса-спектро-хроматография әдістер, т.б.

өсімдік жапырақтарының пигменттерін бөлуде хроматография әдісін қолданды. Ол «аралас ерітіндіні

адсорбент бағанасы арқылы сүзгенде, пигменттер жеке әр түрлі боялған аймақ түріндегі жекелеген қабатқа бөлінетіндегі туралы» бірінші болып көрсетті. Зерттелетін зат сынамасын хроматографиялық жүйеге енгізу жағдайына қарай хроматографияны үш түрге топтайды:
Фронтальды- қапталды
Эльюентті- шайындылы
Ығыстырмалы.

қолданылады. Суда ерімейтін тығыздықтары әр түрлі заттардан тұратын коспаны бөлу

тұндыру аркылы жүзеге асырылады. Мысалы, лай суды ұзақ, уақытқа қойып қойғанда саздың бөлшектері біртіндеп тұнады. Сүзу әдісі де қатты затты ерітіндіден бөліп алуға мүмкіндік береді, ол үшін сүзгі қағазы (фильтр), құйғы және шыны таяқша қажет. Кейбір магнитке тартылатын металдарды (ферромагнитті) қоспадан магнитпен бөліп алуға болады
Тазартылу дәрежесіне қарай заттар «таза», «аса таза», «химиялық» және «анализдік таза» деген сұрыптарға бөлінеді. Тазалық дәрежесі өте жоғары заттар дәлдігі аса жоғары тәжірибелерде қолданылады. Заттардың тазалық дәрежесін білудің ғылым мен техника үшін маңызы зор. Химиялык заттың тазалык дәрежесі массалық үлеспен, өрнектеледі.

Қорытынды