Аймақтық интеграцияға Қазақстан Республикасының қатысуы

экономика -21

Ал әлемдік деңгейде өзара тығыз байланыста болуды интеграциялық блоктар жеңілдетеді.

Оған қоса, аймақтың экономикалық дамуына, капитал, тауар мен қызмет, адам ресурстарының еркін қозғалысын белсендетеді. Соңғы жылдары аймақтық интеграция, жаһандану процесімен қатар, мемлекеттер арасындағы сауда-экономикалық қарым-қатынастарда үстемдік сипаттағы тенденцияға айналды. Жаһандық интеграция әлемдік экономикада ДСҰ-н әлем елдерінің экономикалық дамуына тиімді дегенімен, еркін сауданың нақты режимі әлі де болса аймақтық интеграция арқылы іске асып отыр. Орта Азия тарих сахнасында әлемдік сауданың қиылысында болған. Яғни батыс пен шығысты қосқан Ұлы Жібек жолы Орта Азия елдерін қиып өткен. осы аймақты қайтадан әлемдік сауда орталығына айналдыру үшін Орта Азия елдерінің тиімді интеграциялық саясатын жүргізу қажет. Қазақстан аймақтық экономикалық интеграция арқылы нарығын кеңейтіп, тікелей инвестиция көбейеді.

Оларға:
1. Ортақ шаруашылық жүйесі күйрегеннен кейін өндіріс, ауылшаруашылық, гуманитарлы саладағы

күйреу;
2. Валюта-қаржылық қатынастардың, төлем механизмінің, баға қойылымының, салықтық қатынастардың реттелмегендігі;
3. Ұлттық ерекшелік салдарынан; экономикалық реформаларды жедел өзіндік іске асуының мүмкінсіздігі;
4. Географиялық жақындық, экономикалық бірыңғай түбір, әлеуметтік және мәдени қызығушылықтардың ортақ болуы аймақтық интеграцияға ортақ қызығушылықты көрсетеді;
Қазақстан экономикасының тұрақты дамуына, әлемдік қауымдастыққа кіруін нығайтатын негізгі фактор болып Орта Азия елдерімен интеграциясы жатады. Орта Азия елдерінің ортақ экономикалық, мәдени, тарихи түбірлері бар. Бұл елдер аймақтық интеграциядан көптеген пайда алуына болады. Оларға:
1. Аймақтың барлық ресурс түрімен өзін-өзі қамтамасыз етуі;
2. Мықты экспорттық потенцияал;
3. Тиімді геосаяси жағдай;
4. Салыстырмалы түрде төмен еңбекақылы квалификациялы мамандар;
5. Бірлескен келісілген экономикалық, экологиялық саясатты жүргізу мүмкіндігі.
Орта Азия елдерінің интеграциясы ары қарай тиімді дамуы үшін приоритетті бағыт болып аймақтық транзиттік сауда, энергетика, транспорттық инфрақұрылым ықпалдастығы табылады.
Ортаө эконломикалық потенциалды бірігіп пайдалану проблемасы.

эконогмикалық интеграциялық ұйымдардың беделді мүшесі болып отыр.

хатшы - Сергей Лебедев
Ұйымдастыруы: 1991 Желтоқсанның 21
Жұрты: 2007 сарап. - 277,983,490 
Ғаламтор торабы:

http://cis.minsk.by
Мүше елдер: Әзербайжан, Армения,Белорусь, Қазақстан, Қырғызстан, Молдова, Ресей, Тәжікстан, Түркменстан, Өзбекстан, Украина

басшылары кездесіп, 1922ж. КСРО құрылуы туралы Келісімі істен жойылғандығы және ТМД құрылғандығы

туралы келісімге қол қойды. 1991 ж. желтоқсаннның 13-інде Орта Азия мен Қазақстан басшылары Ашғабатта кездесіп, «Беловеж келісімін» қолдайтындықтарын мәлімдеді. 1991 ж. желтоқсаннның 20-ында Әзірбайжан, Әрменстан, Беларус, Қазақстан, Қырғызстан, Молдова, Ресей, Тәжікстан, Түрікменстан, Өзбекстан басшылары Алматыда 21желтоқсанда ТМД-ны құру туралы Келісім хаттамасына қол қойды. Кездесуге қатысушылар ішкі және сыртқы саясаттың әртүрлі салаларында ынтымақтастыққа бейілділігін растайтын, бұрынғы КСР Одағының халықаралық міндеттемелерін орындауға кепілдік жариялайтын Алма-Аты Декларациясын қабылдады. 1993 жылғы желтоқсанда Достастыққа Грузия қосылды, ал 2009 жылғы 18 тамызда аталған бірлестіктен шықты. Түрікменстан ТМД-ның қауымдастырылған мүшесі болып табылады. Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы мемлекет болып табылмайды және ұлтүстілік өкілеттікке ие емес. Ол өзінің барлық мүшелерінің егеменді теңдігіне негізделген және 1993 жылғы 22 қаңтардағы Жарлығы бойынша іс-әрекет жасайды. Достастықтың мүше мемлекеттері халықаралық құқықтың дербес және теңқұқықты субъектілері болып табылады.

кеңесі;
Шекаралық әскер басшыларының кеңесі;
ТМД Экономикалық соты;
ТМД-ға қатысушы мемлекеттердің парламентаралық ассамблеясы;
Достастықтың

жарғылық және басқа да органдарының жанындағы ТМД-ға қатысушы мемлекеттердің Тұрақты өкілетті өкілдері;
ТМД Экономикалық кеңесі жанындағы Экономикалық мәселелер жөніндегі комиссиясындағы Достастық мемлекеттерінің тұрақты Өкілетті өкілдері;
ТМД-ның Атқарушы комитеті.

олардың арасында толық егеменді мемлекет және халықаралық құқық принципінің негізінде

жаңа қатнасты құруға көмектесті. Мұндай мемлекеттердің кеңесінде республикалар арасында еңбек бөлінісі қолайлы , яғни олардың әр қайсысы өнім түрлерін оларға қолайлы жағдайда өндіру үшін. Белгілі салада арнайы территориялар арқылы өнімді орналастыру қоғамдық еңбек үнемді болады. Бұл ТМД елдерінде жақсы өткізіліп отыр. ТМД – ға кіріп отырған әрбір мемлекет өз бағыты бойынша машықтануда.
Әлемдік ЖІӨ-нің 3,8% ТМД – ның 12 мемлекетіне тиесілі. Қазіргі уақытта Қазақстан әлемдік ЖІӨ - де 0,1% құрайды.

ғана таралады. ТМД әрекетінің тиімділігін арттыру, құрылымын жетілдіру мақсатында қазақстан

тарапының бастамашылық етуімен шын мәнінде ынтымақтастықтың барлық бағытын қамтитын ТМД-ны одан әрі даму тұжырымдамасы мен оны жүзеге асу жөніндегі іс-шаралар жоспары әзірленіп, ол 2007 жылғы қазанда Душанбеде мақұлданды.. Олардың негізінде ТМД-ның 2020 жылға дейінгіЭкономикалық дамуы стратегиясы әзірленіп, қабылданды. Еркін сауда аймағын құру, сауда, ауылшаруашылық, электрэнергетика және т.б. нарықтарды қалыптастыру жұмыстарын аяқтау жоспарлануда. Саяси, гуманитарлық, көлік, қауіпсіздік және көші-қон салаларында өзара әрекеттестік жалғасуда. Аталған Жоспарда бірлестік әрекетін жетілдіру жөніндегі нақты шаралар тізбесі көрініс тапқан. Атап айтқанда, осы құжатқа сәйкес 2008 жылғы қазанда ТМД-да төрағалық ету туралы, Ұлттық үйлестірушілер туралы ережелер қабылданды. Достастықтың салалық органдарын оңтайландыру бойынша жұмыс жүргізілуде, ТМД Жарғысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу, ТМД-ның Жоғарғы органдарындағы рәсімдеудің жаңа ережесін қабылдау жоспарлануда. «Бір жыл- бір тақырып» формуласы бойынша жұмыс принципін ескере отырып, 2007 жылы келісілген көші-қон саясаты жөніндегі ұсыныстарды дайындауға арналса (2007 жылғы 5 қазанда Душанбеде тиісті Декларация қабылданды), 2008 жыл келісілген көлік саясаты саласындағы ынтымақтастық жөнінде ұсыныстар дайындау жылы, ал 2009 жыл – энергетика саласындағы ынтымақтастық жылы.

мақсаттырының бірі - Кедендік одақ пен Ортақ экономикалық кеңістікті құру

болып табылады. Сонымен қатар, экономикалық және гуманитарлық салалардағы интеграциялық байланыстарды тереңдету.
Мүше елдер:
Белорусь
Қазақстан
Қырғызстан
Ресей Федерациясы
Тәжікстан
Ал бақылаушы елдер: Молдова, Украина, Армения.
Өзбекстан ұйымға мүшелігін тоқтатты.

емес тосқауылдарды реттеу ортақтығы;
Капиталдың еркін қозғалысын қамтамасыз ету;
Ортақ қаржы нарығын

қалыптастыру;
Ұйым шекарасында ортақ валютаға көшу шарттары мен қағидалар келісімділігі;
Тауарлар мен қызметтер саудасын жүргізуде ортақ ережелерді құру және ішкі нарыққа еркін кіру;
Кедендік бақылаудың ортақ жүйесі;
Мемлекетаралық бағдарламаларды құрастыру және іске асыру;
Кәсіпкерлік және өндірістік қызметтерге тең шарттарды қалыптастыру;
Ортақ транспорттық жүйе мен транспорттық қызмет нарығын қалыптастыру;
Ортақ энергетика нарығын құру;
Шетел инвестициялардың ағымына теі құқылы шартар қалыптастыру;
Ұйым мүшелерінің азаматтарының ұйым мүше елдерінің арасында еркін қозғалысы;
Әлеуметтік мемлекеттердің қауымдастығын құру мақсатаында әлеуметтік саясатты келісімді түрде құру, бұл ортақ еңбек нарығын, ортақ білім кеңістігі, денсаулқ сақтау саласында келісімді түрде мәселелерді ортақ шешу, еңбек миграциясы және тб;
Ұлттық заңдылықтардың жаұындастығы;
Ұйым аумағында ортақ құқықтық жүйені қалыптастыру.

құрған, бірақ жұмыс жасамай қалған кедендік одақ аясында құрылды. 2000

жылы мамыр айында Ресей президенті В.Путин бұл ұйымды қайтадан жаңа халықаралық экономикалық ұйым ретінде құру туралы ұсыныс білдірді. Ал 2000 жылы 10 қазанда Астана қаласында Беларусь, Қазақстан, Ресей, Тәжікстан, Ққырғызстан елдерінің басшыларының кездесуінде Евразиялық экономикалық қауымдастығының құрылуы туралы келісімшартқа қол қойылды. Бұл келісімшарт 2001 жылдың 30 мамырында өз күшіне енді.
2013жылы 24 қазанда Қазақстан Республикасының президенті Н.Назарбаев Жоғарғы Еуразиялық экономикалық кеғесте ЕврАзЭҚ-ты таратып жіберу туралы ұсыныс білдірді. Оның себебі, Ресей, Қазақстан, Белорусь елдері арасында Еуразиялық экономикалық кеңестің пайда болуымен байланысты. Бұл екі ұйым бір-бірінің функцияларын қайталауы болып отыр, сондықтан екі бірдей ұйымның өмір сүруі қажет емес.

169 992 945адам
Тығыздығы: 1шаршы км-ға 8,45адам;
ЖІӨ: 2,732трлн доллар
Адам басына шаққанда:

16 137доллар;
Келісімсөздер 1995-2010жылдар аралығында
Ортақ кедендік кодекс 2010жыл 6шілде
Ортақ кедендік аумақ 2011жыл 1шілдеде қабылданды.

шараларды санамаған кезде кедендік баж салықтары пайдаланылмайтын, әрі басқа да

экономикалық тосқауылдар алынып тасталған ортақ кедендік территория. Мүше елдер ортақ кедендік тарифтерді қолданады, сонымен қатар, үшінші елдермен тауар саудасында бақылау шараларын ортақ жүргізеді.
Кедендік одақты тиімді пайдалану арқылы 2015жылы Ресей 400млрд доллар, ал Белорусь пен Қазақстан 16млрд доллар табысқа жетуі күтілуде.

Кедендік Одақ аясында экспортқа нөлдік кедендік баж бекітілген, ал импорттау кезінде ҚҚС пен акциз мемлекеттік салық органдары арқылы өнделеді.
Басқару органдары:
Жоғарғы евразиялық экономикалық кеңес;
Евразиялық экономикалық комиссия.

- Алматы: ҚР Білім және ғылым министрлігінің Экономика институты, "Зияткер"

ЖШС, 2007. ISBN 978-601-215-003-2