Баяндауыш.

беріп, дара және күрделі баяндауыш түрлерін ажырата білуге үйрету.
Дамытушылық: Оқушылардың

сөздік қорын молайту, ойлау қабілетін дамытып, өз ойын жүйелі түрде жеткізуге, топпен жұмыс істеуге үйрету.
Тәрбиелік: дүниетанымдық көзқарастарын, рухани-адамгершілік, еңбексүйгіштік дағдыларын қалыптастыру, отанды сүюге, қазақ тіліне деген қызығушылығын арттыру.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ.
Сабақ әдісі: сұрақ-жауап, түсіндіру, ой қозғау,салыстыру әдісі тест т.б.
Сабақ көрнекілігі: интербелсенді тақта, кеспе қағаздар, плакаттар т.б.

тапсырмасын тексеру.
ІІІ. Жаңа сабақ.
ІV. Сабақты бекіту (тапсырмалар)
V. Қорытынды. (Венн

диаграммасы.)
VI.Үйге тапсырма беру.
VІІ. Оқушыларды бағалау.

зерттейтін ғылым?
7.Дара бастауыш дегеніміз не?
5.Бастауыш дегеніміз не?
2.Тұрлаусыз мүшелерді ата?
1. Тұрлаулы

мүшелерді ата

білдіретін сөйлемнің тұрлаулы мүшесі баяндауыш деп аталады.
Сұрақтары:

Не істеді? Қайтеді? Қайтті?
Не істемек? Немене?Кімдікі?Ненікі?Кім?Не?Неше?Қандай?т.б.

ЖАҢА САБАҚ БАЯНДАУЫШ

Көбіне баяндауыш болатын сөз табы – етістіктер. Мысалы: Амантайдың жүрегі

аттай тулады.(С.Мұқанов.)
Қазақ тілінде есім сөздердің (зат есім,сын есім, сан есім, есімдіктердің) қайсысы болса да баяндауыш қызметінде жұмсала береді.
Зат есімдерден болған баяндауыштар: Түнергенде түнмін, күлгенде күнмін. Сөзім- шекер, тілім-бал, лебізімнен алған нәр. (Ғ.Мұстафин.)
Сын есімдерден болған баяндауыштар:
Ауа-райы жақсы. Қар қалың.
Сан есімдерден болған баяндауыштар: Мен он бестемін. Білгенің –бір тоғыз, білмегенің тоқсан тоғыз.(Мақал.)
Есімдіктерден болған баяндауыштар:Басқаға үлгі болатын бізбіз. Жидебайдағы қыстаудың ең үлкен бөлмесі- осы.(М.Әуезов.)

құраңдар
....... – ынтымақ,..... – байлық,
...... – оқу,...сәлем берді...., .....төрт,... бөлінбейді,...

– жетім,.. білерсің
.... Жаман, .... арсыз

1-тапсырма.Сөлемдегі баяндауыштың орнын толықтырыңдар.
Адам баласы табиғатты
Біз бұлақтардың көзін
Су мол болса, астық та
Көк шөпті таптауға
Ата-бабаларымыз табиғатқа жанашырлықпен

Керекті сөздер: қараған, болмайды, мол болады, аштық, қорғауы тиіс.

2- тапсырма. Екі сөзден тастап оқып, сөздерден өлең жолын құрастыр.Құрамынан баяндауышты тап.
Адамның бала оқытуды, бір деген жек, қызығы баланы көрмедім.

Білімсіздің күні .................

2.Еңбекқордың ерні............
3.Ақыл тозбайтын ..............

Білім таусылмайтын ...........

1) Бастауыш пен баяндауышты тауып, астын сыз.
2) Баяндауыштың қандай сөз табынан жасалғанын анықта.

)

)

Бастауыш

Баяндауыш








Сұрақ – жауап арқылы
Баяндауыш дегеніміз не?
Баяндауыш қай сөз табынан жасалады?
Баяндауыш құрамына қарай нешеге бөлінеді?
Дара және күрделі баяндауыштарға мысал келтіріңдер?
Оқушыларды бағалау
Үй жұмысы: 39- жаттығуды орындау.

сөйлем не деп аталады?
А.құрмалас сөйлем
В. жай сөйлем
С.сабақтас құрмалас сөйлем
D.салалас құрмалас

сөйлем
Е.аралас құрмалас сөйлем
2. Сөйлем айтылу мақсаты мен интонациясына қарай нешеге бөлінеді?
А. 5 В. 3 С. 2 D. 4 Е. 6
3. Сөйлем ішінде басқа сөздермен грамматикалық байланысқа түсіп, белгілі сұраққа жауап бере алатын мағыналы сөздер не деп аталады?
А. Сөз таптары D.сөз тіркесі
В. сөйлем мүшелері Е. сөз формасы
С. сөз
4. Сөйлем мүшелеріне жатпайтынын көрсетіңіз?
А.бастауыш D. толықтауыш
В. анықтауыш Е. сөз тіркесі
С. баяндауыш
5. Сөйлемде айтылған қимыл-әрекеттің иесін білдіретін сөйлемнің тұрлаулы мүшесі?
А. Баяндауыш D. анықтауыш
В. бастауыш Е. пысықтауыш
С. толықтауыш