Разделы презентаций
- Разное
- Английский язык
- Астрономия
- Алгебра
- Биология
- География
- Геометрия
- Детские презентации
- Информатика
- История
- Литература
- Математика
- Медицина
- Менеджмент
- Музыка
- МХК
- Немецкий язык
- ОБЖ
- Обществознание
- Окружающий мир
- Педагогика
- Русский язык
- Технология
- Физика
- Философия
- Химия
- Шаблоны, картинки для презентаций
- Экология
- Экономика
- Юриспруденция
БЕЛАРУСКІЯ ЗЕМЛІ Ў СКЛАДЗЕ ВЯЛІКАГА КНЯСТВА ЛІТОЎСКАГА (сяр. XIII ст. – 1569 г.)
Содержание
- 1. БЕЛАРУСКІЯ ЗЕМЛІ Ў СКЛАДЗЕ ВЯЛІКАГА КНЯСТВА ЛІТОЎСКАГА (сяр. XIII ст. – 1569 г.)
- 2. 1. Канцэпцыі утварэння і этнічнага характару ВКЛ
- 3. Станаўленне ВКЛ як аб’екта гістарычных даследаванняў звязана
- 4. Канцэпцыі ХІХ ст.ПольскаяЛітоўска-польская дзяржава (у этнічным плане)Акцэнт
- 5. Канцэпцыі ХХ ст.ЛітоўскаяПрацяг польскае традыцыіЛітоўская дзяржава, Вялікае
- 6. СавецкаяАдаптацыя польскай і літоўскай канцэпцыйЛітоўская дзяржаваКласавы падыход
- 7. Помнік князю Вітаўту ў КаўнасеПомнік князю Вітаўту ў Гродна
- 8. 2. Утварэнне Вялікага княства Літоўскага, Рускага і Жамойцкага
- 9. У п. ХІІІ ст. беларускія землі знаходзіліся
- 10. Верхняе і Сярэдняе Панямонне (паўночна-заходнія землі сучаснай
- 11. Працэс утварэння асновы ВКЛ пачаўся ў сярэдзіне
- 12. ПРЫЧЫНЫ ЎТВАРЭННЯ ВЯЛІКАГА КНЯСТВА ЛІТОЎСКАГАЗнешняя небяспека
- 13. Цэнтрам аб’яднання зямель стаў НаваградакГістарычная рэканструкцыя горадаЁн
- 14. У этнічным плане ВКЛ – пераважна ўсходнеславянская
- 15. 3. Асноўныя напрамкі ўнутранай і знешняй палітыкі ВКЛ
- 16. Пашырэнне тэрыторыі і ўмацаванне дзяржаўнай уладыПалітыку пашырэння
- 17. Найбольшы рост дзяржавы пачаўся пры Гедыміне (1316-1341).
- 18. Гара Гедыміна ў Вільні
- 19. Пры Альгердзе (1345-1377) ВКЛ выступае з палітычнай
- 20. У 1385 г. Вялікі князь літоўскі Ягайла
- 21. Пры Вітаўце (1392-1430) ВКЛ дасягнула максімальных межаў
- 22. Пачынаючы з ХVI ст. ВКЛ пачынае страчваць тэрыторыі.
- 23. Гедымін умацоўвае цэнтральную ўладу, Вітаўт імкнецца замацаваць
- 24. Шляхі ўваходжання беларускіх зямель у склад ВКЛПагадненні (дагаворы)Падначаленне(без дагавору, сілай)Дынастычны шлюбПолацкае княстваНекаторыя княствыЗаходняй БеларусіВіцебскае княства
- 25. Барацьба за трон і грамадзянскія войныВялікакняскі
- 26. Рэлігійныя адносіныПершапачаткова знаць ВКЛ была праваслаўнай, пасля
- 27. Узмацнее ВКЛ і пашырэнне яго тэрыторый прыводзіла
- 28. Каралеўства польскаеУ п. ХІV ст. былі ваенныя
- 29. Тэўтонскі ордэнУ ХІІІ- ХV стст. крыжакі былі
- 30. Я. Матэйка Грунвальдская бітва, 1878
- 31. Залатая Арда, Крымскае ханстваСутыкненні з Залотой Ардой
- 32. Вялікае княства маскоўскае (Рускае царства)Сутыкненні ВКЛ
- 33. У 1408 г. на рацэ Вугра была
- 34. Бітва пад Оршай8 верасня 1514
- 35. 3. Дзяржаўны лад ВКЛ
- 36. ХІІІ-XIV стст.Неабмежаваная манархіяУся ўлада належыць Вялікаму князю:Яго
- 37. XV-XVІ стст.Саслоўна-прадстаўнічая манархіяУлада вялікага князя абмяжоўваецца саслоўна-прадстаўнічымі органамі – Радай (Паны-рада) (ад “раіцца”) і Соймам.
- 38. Ваявода і гетман У склад Рады
- 39. Багатыя шляхцічы У канцы XV ст.
- 40. XIII-XIV стст.XV-XVI стст.НеабмежаванаяманархіяКНЯЗЬРАДАСОЙМСаслоўна-прадстаўнічая манархіяЗаканадаўчая,Выканаўчая,Судовая,ВаеннаяЗаканадаўчая,Выканаўчая,Судовая,Ваенная
- 41. 4. Сацыяльна-эканамічнае развіццё ВКЛ
- 42. Слайд 42
- 43. Слайд 43
- 44. Слайд 44
- 45. СЯЛЯНЕпа ступені залежнасці падзяляліся:пахожыямаглі пераходзіць ад аднаго
- 46. Па відах павіннасцяў падзяляліся:Цяглыяпаншчына, 2 дні на
- 47. У ХVІ ст. пачынаецца складвацца фальварачна-паншчынная сістэмаФальварак
- 48. Этапы запрыгоньвання сялян Прывілей князя Казіміра 1447
- 49. Аграрная рэформа 1557 г. ( валочная
- 50. “Устава на валокі”
- 51. Вынікі рэформыРост даходаў дзяржаўнай казны і феадалаўПераход
- 52. Гарадское насельніцтва У беларускіх гарадах жылі купцы,
- 53. Магдэбургскае права з к. XIV ст. права
- 54. Культура ВКЛ у 13- 1 пал. 16
- 55. Фактары фарміравання беларускай народнасці : 1. Палітычныя
- 56. 3. Эканамічны фактар(развіццё сельскай гаспадаркі, удасканаленне рамяства,
- 57. ТЭОРЫІ ПАХОДЖАННЯ БЕЛАРУСАЎ І ТЭРМІНА “БЕЛАЯ РУСЬ”Вялікапольская
- 58. Праблема «Белай Русі» даўно з’яўляецца
- 59. У 18 ст. даследаваннем этноніма “Белая Русь”займаўся вядомы рускі гісторык В.Н. Тацішчаў
- 60. Беларускі архіепіскап Г. Каніскі у «Гісторыі Русаў
- 61. На думку М.О. Каяловіча, Е.Ф.
- 62. Заслугоўваюць увагі і наступные версіі паходжання тэрміна
- 63. Упершыню назва «Белая Русь» з’явілася ў XII ст. і адносілася да Растова-Суздальскага княства.
- 64. У адносінах да тэрыторыі сучаснай Беларусі
- 65. Нацыянальная мова Нацыянальная мова фармiруецца
- 66. Адукацыя ў 13-16 стагоддзяхПачатковыя школы пры праваслаўных
- 67. Літаратура Францыск Скарына (каля 1490 – 1551)
- 68. У 1512 г. Ф.Скарына ў Падуі –
- 69. 6 жніўня 1517 г. Ф.Скарына першы сярод
- 70. Значнасць таго, што зрабіў Ф.Скарына, заключаецца ў
- 71. Друкарская дзейнасць Скарыны працягвалася на тэрыторыі ВКЛ.
- 72. Мiкола Гусоўскi (1470 — пасля 1553)Мiкола Гусоўскi (1470 — пасля 1553)
- 73. “Песня пра зубра”
- 74. Пісаў у публіцыстычным, эпічным, гераічным, лірычным, гістарычным
- 75. Сымон Будны (1530 – 1593)
- 76. Беларускі пісьменнік, публіцыст і кнігавыдавец, пратэстанцкі
- 77. Тытульнаястаронка“Катэхізіса”
- 78. Васіль Цяпінскі (1530 -1603)
- 79. Гуманіст, пісьменнік, кнігавыдавец, перакладчык. Васiль Цяпiнскi прадоўжыў
- 80. Напрамкі літаратуры Летапісанне ( “Летапісец вялікіх
- 81. “Ворыва і будоўля” - мініяцюра з Радзівілаўскага летапісу
- 82. Слайд 82
- 83. АрхітэктураЛідскі замак. Пабудаваны ў 13 ст.
- 84. Слайд 84
- 85. Крэўскі замак. Пабудаваны ў 14 ст.
- 86. Крэўскі замак. Малюнак Н. Орды.
- 87. Слайд 87
- 88. Слайд 88
- 89. Царква ў Сынкавічах
- 90. Царква ў Мала-Мажэйкаве
- 91. “Троіцкі касцёл” у в. Ішкальдзь (1472 г.)
- 92. Слайд 92
- 93. Жывапіс
- 94. “Маці боская замілаванне”Маларыта, 14-15 стст.
- 95. “Маці боскаяЕрусалімская” Пінск, 16 ст.
- 96. Лаўрышаўскае евангелле
- 97. Старонкі з Радзівілаўскага летапісу
- 98. Скачать презентанцию
1. Канцэпцыі утварэння і этнічнага характару ВКЛ
Слайды и текст этой презентации
Слайд 3Станаўленне ВКЛ як аб’екта гістарычных даследаванняў звязана з:
Польска-расійскім супрацьстаяннем у
ХІХ ст.
Развіццём літоўскага і беларускага нацыянальна-вызваленчых рухаў у к.
ХІХ – п. ХХ ст.Гісторыкі імкнуліся адказаць на пытанні: які палітычны, этнічны, канфесійны характар мела ВКЛ, чыёй дяржавай было і хто мае права на яго спадчыну.
Слайд 4Канцэпцыі ХІХ ст.
Польская
Літоўска-польская дзяржава (у этнічным плане)
Акцэнт на каталіцкіх, балцкіх,
польскі элементах
Літоўскае заваяванне славянскіх тэрыторый стала пачаткам дзяржавы
Перавага этнічна літоўскага
насельніцтва сярод шляхты (да 60%) і балцкае паходжанне княжацкай дынастыіДабраахвотная паланізацыя шляхты
Расійская
Літоўска-руская дзяржава, Заходняя Русь, Русь Літоўская (у тэрытарыяльным плане)
Акцэнт на праваслаўных, русінскіх, славянскіх элементах
Адмова літоўскага заваявання, пераемнасць традыцый Русі
Перавага усходнеславянскага насельніцтва (3/4) і барацьба у палітыцы балцкага і русінскага элементаў
Прымусовая паланізацыя праз палітычныя і царкоўныя уніі
Слайд 5Канцэпцыі ХХ ст.
Літоўская
Працяг польскае традыцыі
Літоўская дзяржава, Вялікае Літоўскае княства
Атаясамленне Літвы
п. ХХ ст. і ВКЛ
Змяншэнне ролі русінскага элементу, усе этнасы
акрамя літоўскага – “меншасці” (мова – “канцылярская славянская мова”)Аўтаномнаць ВКЛ да 1569 г. і “літоўскі сепаратызм” у Рэчы Паспалітай
Беларуская
Працяг расійскай традыцыі
Літоўска-беларуская дзяржава, Беларуская дзяржава (В. Ластоўскі, У. Ігнатоўскі, М. Доўнар-Запольскі)
Пачатак ВКЛ – саюз балцкага князя з усходнеславянскім княствам (Наваградак)
Дабраахвотнасць уваходжання беларускіх зямель у ВКЛ
Падкрэсліванне ролі беларускага культурнага элемента (мова)
Слайд 6Савецкая
Адаптацыя польскай і літоўскай канцэпцый
Літоўская дзяржава
Класавы падыход да гісторыі
Не адмаўляла
дэмаграфічнага дамінавання беларусаў і украінцаў, але зводзіла іх да супольнасці,
прыгнечанай літоўскімі феадаламі, якая імкнулася уз’яднацца з Маскоўскай Руссю.Гісторыя ВКЛ – гісторыя сялянства.
“Цэнтрысцкая”, поліэтнічная
1990-я гг.
Спроба пераадолець крайнасці іншых канцэпцый
Шматэтнічнасць ВКЛ – беларусы, літоўцы, украінцы, палякі, рускія, татары, яўрэі
Поліканфесійнасць ВКЛ – праваслаўе, каталіцтва, уніяцтва, пратэстантызм, іслам, іудаізм, язычніцтва.
Дамінуючыя элементы – усходнеславянскі і балцкі
Слайд 9У п. ХІІІ ст. беларускія землі знаходзіліся ў стадыі палітычнай
раздробленасці, былыя палітычныя цэнтры – Полацк і Тураў – слабеюць
у пастаянных сутычках з крыжакамі і мангола-татарамі.
Слайд 10Верхняе і Сярэдняе Панямонне (паўночна-заходнія землі сучаснай Беларусі (Гродзенская вобл.)
і часткова ўсходнія землі сучаснай Літвы) было славяна-балцкай кантактнай зонай,
дзе склаліся перадумовы для узнікнення новай дзяржавы.
Слайд 11Працэс утварэння асновы ВКЛ пачаўся ў сярэдзіне XIII ст. Пачатак
паклаў палітычны саюз усходнеславянскіх панямонскіх гарадоў з мацнейшым балцкім князем
(кунігусам) Міндоўгам.
Слайд 12ПРЫЧЫНЫ ЎТВАРЭННЯ
ВЯЛІКАГА КНЯСТВА ЛІТОЎСКАГА
Знешняя небяспека з боку крыжакоў (паўночны
захад) і татара-манголаў (паўднёвы усход)
Развіццё сельскагаспадарчай вытворчасці, гандлю, рост гарадоў
Паглыбленне
сацыяльнай дыферэнцыяцыі і супярэчнасцей ў грамадстве
Слайд 13Цэнтрам аб’яднання зямель стаў Наваградак
Гістарычная рэканструкцыя горада
Ён быў аддалены ад
раёнаў змагання з крыжацкай і татарскай агрэсіяй, меў высокі ўзровень
развіцця сельскай гаспадаркі, рамяства, гандлю.
Слайд 14У этнічным плане ВКЛ – пераважна ўсходнеславянская дзяржава, 3/4 насельніцтва
– ўсходнія славяне (беларусы, рускія, украінцы).
З XV ст. дзяржава стала
называцца “Вялікае княства Літоўскае, Рускае, Жамойцкае”“Літва” – верхняе і сярэдняе Панямонне
“Русь” – верхняе Падзвінне і Падняпроўе
“Жамойція” – заходняя частка сучаснай Літвы
Слайд 16Пашырэнне тэрыторыі і ўмацаванне дзяржаўнай улады
Палітыку пашырэння тэрыторый распачаў Міндоўг
(1248-1263), аб’яднаўшы “Літву Міндоўга” і Наваградчыну.
Войшалк (1264-1267) далучыў Дзяволту і
Нальшаны.Віцень (1293-1316) далучыў Полацкую, Гарадзенскую, і Берасцейскую землі
Слайд 17Найбольшы рост дзяржавы пачаўся пры Гедыміне (1316-1341). У 1323 г.
ён пераносіць сталіцу ў Вільню, да ВКЛ далучаюцца Віцебскае, Менскае,
Турава-Пінскае княствы. Тэрыторыя павялічваецца прыкладна ў 3 разы.
Слайд 19Пры Альгердзе (1345-1377) ВКЛ выступае з палітычнай праграмай аб’яднання ўсіх
усходнеславянскіх зямель і прэтэндуе на ролю спадкаемцы традыцый старажытнай Русі.
Да ВКЛ далучыліся Чарнігава-Северскае, Мсціслаўскае, Бранскае княствы. Пасля разгрому татараў на р. Сінія Воды ў 1362 г. – Кіеў і Падолле, пасля барацьбы з Польшчай – Валынь. Тэрыторыя павялічылася ўдвая.
Слайд 20У 1385 г. Вялікі князь літоўскі Ягайла заключыў дагавор з
Каралеўствам Польскім і стаў каралём польскім (Крэўская унія). З гэтага
часу дзве пасады сумяшчае адзін чалавек (акрамя Вітаўта 1392-1430). Унія насіла персанальна-дынастычны характар.
Слайд 21Пры Вітаўце (1392-1430) ВКЛ дасягнула максімальных межаў і стала адной
з буйнейшых дзяржаў у Еўропе. Землі ВКЛ займалі абшары ад
Балтыйскага да Чорнага мора.
Слайд 23Гедымін умацоўвае цэнтральную ўладу, Вітаўт імкнецца замацаваць за дзяржавай статус
каралеўства.
Напачатку далучаныя да ВКЛ землі захоўвалі мясцовыя палітычныя традыцыі і
кіраваліся па прынцыпу “мы старыны не рухаем і навіны не ўводзім”. З п. ХV ст. замест княстваў ствараюцца ваяводствы, адбываецца уніфікацыя адміністрацыйна-дзяржаўнага кіравання.
Слайд 24 Шляхі ўваходжання беларускіх зямель у склад ВКЛ
Пагадненні
(дагаворы)
Падначаленне
(без дагавору,
сілай)
Дынастычны
шлюб
Полацкае
княства
Некаторыя княствы
Заходняй Беларусі
Віцебскае
княства
Слайд 25Барацьба за трон і
грамадзянскія войны
Вялікакняскі трон быў замацаваны за
дынастыяй Гедымінавічаў.
Заканадаўчая незамацаванасць прынцыпаў спадчыннасці трона спараджала перыяды барацьбы паміж
нашчадкамі правячай дынастыі, куды ўцягвалася усё кіруючае саслоўе.1341-1345 гг. Яўнут і Альгерд
1377 Ягайла і Андрэй
1382 Ягайла і Кейстут
1432-1436 Свідрыгайла і Жыгімонт, княства падзялілася на “Рускае” і “Літоўскае” па рэлігійнаму прынцыпу.
Слайд 26Рэлігійныя адносіны
Першапачаткова знаць ВКЛ была праваслаўнай, пасля заключэння Крэўскай уніі
(1385) пачынаецца працэс акаталічвання шляхты, бо католікі мелі палітычныя і
маёмасныя правы, у якіх былі абмежаваны праваслаўныя (Гарадзельская унія 1413).У 1 п. ХVІ ст. у ВКЛ прыходзіць Рэфармацыя і пратэстантызм становіцца рэлігіяй вышэйшай знаці.
З 2 п. ХVІ ст. пачынаецца дзейнасць Контрэфармацыі (ордэн езуітаў) і адбываецца новы віток акаталічвання шляхты.
Слайд 27Узмацнее ВКЛ і пашырэнне яго тэрыторый прыводзіла да ваеннага супрацьстаяння
з суседнімі дзяржавамі.
У ВКЛ было 4 напрамкі знешнепалітычнай дзейнасці.
Слайд 28Каралеўства польскае
У п. ХІV ст. былі ваенныя сутыкненні з-за тэрыторый
(Валынь)
З 1385 г. (Крэўская унія) пачынаецца паступовае збліжэнне двух дзяржаў,
уніфікацыя грамадска-палітычнага ладу, што прыводзіць да заключэння дзяржаўнай уніі ў 1569г. і утварэння Рэчы Паспалітай двух народаў.
Слайд 29Тэўтонскі ордэн
У ХІІІ- ХV стст. крыжакі былі самай значнай небяспекай
для ВКЛ.
Крыжакі вядуць захопніцкую палітыку на паўночным захадзе ад ВКЛ,
захопліваюць землі прусаў, Жамойцію, робяць шмат набегаў на славянскія землі ВКЛ.У сяр. ХІV ст. Альгерд і Кейстут ажыццявілі каля 30 паходаў на крыжакоў. Давыд Гарадзенскі ўдала бараніў землі у 1314-1324 гг.
У 1409-1411 гг. ВКЛ і Польшча вядуць Вялікую вайну супраць Ордэна
15 ліпеня 1410 г пад Грунвальдам адбылася бітва у якой Ордэн быў разгромлены.
Слайд 31Залатая Арда, Крымскае ханства
Сутыкненні з Залотой Ардой пачаліся пры пашырэнні
тэрыторый ВКЛ на поўдзень і усход у ХІІІ-ХІV стст.
1362
г. перамога Альгерда пры Сініх водах.1380 г.удзел войскаў ВКЛ у Кулікоўскай бітве.
1399 г. – бітва на Ворксле, дзе сілы Вітаўта і Тахтамыша былі разбітыя войскамі Залотой Арды.
1506 г. – бітва пад Клецкам, дзе сілы ВКЛ пад кіраўніцтвам Міхаіла Глінскага перамаглі крымскіх татар.
Слайд 32Вялікае княства маскоўскае
(Рускае царства)
Сутыкненні ВКЛ з Маскоўскім княствам пачынаюцца
ў ХІV ст. калі кожная дзяржава імкнулася аб’яднаць вакол сябе
ўсходнеславянскія землі. З к. ХV ст. пачынаюцца безперапынныя войны.Альгерд ажыццявіў 3 паходы на Маскву – 1368, 1370, 1372гг., але не змог замацаваць сваё дамінаванне.
Слайд 33У 1408 г. на рацэ Вугра была замацавана мяжа паміж
ВКЛ і Маскоўскім княствам (200 км ад Масквы)
Маскоўскія князі пачынаюць
умешвацца ва ўнутраныя справы ВКЛ, падтрымліваючы незадаволенасць праваслаўнаў шляхты. 1508 г. паўстанне пад кіраўніцтвам Міхаіла Глінскага.Войны ХVІ ст. з Маскоўскім княствам былі ў асноўным пройгрышнымі для ВКЛ, пачалася страта тэрыторый.
У 1558 г. пачынаецца Лівонская вайна за выхад Маскоўскага княства да Балтыйскага мора ў ходзе якой ВКЛ падпісвае Люблінскую унію з Польшчай.
Слайд 36ХІІІ-XIV стст.
Неабмежаваная манархія
Уся ўлада належыць Вялікаму князю:
Яго функцыі:
абарона краіны
(узначальваў войска)
выданне законаў
ажыццяўленне дыпламатычных зносін з іншымі краінамі
аб’яўленне вайны і заключэнне мірураспараджэнне дзяржаўнай казной
прызначэнне на дзяржаўныя пасады
Слайд 37XV-XVІ стст.
Саслоўна-прадстаўнічая манархія
Улада вялікага князя абмяжоўваецца саслоўна-прадстаўнічымі органамі – Радай
(Паны-рада) (ад “раіцца”) і Соймам.
Слайд 38Ваявода і гетман
У склад Рады уваходзілі найбуйнейшыя феадалы-землеўласнікі,
якіх называлі “магнатамі” або “панамі”, і вышэйшыя службовыя асобы:
ваяводы
канцлер – кіраўнік велікакняжацкай канцылярыі, хавальнік дзяржаўнай пячаткімаршалак – старшыня на пасяджэннях рады і сойму
падскарбій – загадчык дзяржаўных фінансаў
гетман – начальнік войска.
біскупы – вышэйшае каталіцкае духавенства
Слайд 39Багатыя шляхцічы
У канцы XV ст. канчаткова аформіўся другі
вышэйшы орган дзяржаўнага кіравання – агульны (вальны) сойм, на пасяджэннях
якога акрамя паноў-рады маглі прысутнічаць усе феадалы ВКЛ, а пазней – па 2 дэпутаты ад павета. На соймах вырашаліся пытанні:
аб вайне і міры
аб падатках і законах
аб выбранні вялікага князя.
Слайд 40XIII-XIV стст.
XV-XVI стст.
Неабмежаваная
манархія
КНЯЗЬ
РАДА
СОЙМ
Саслоўна-прадстаўнічая манархія
Заканадаўчая,
Выканаўчая,
Судовая,
Ваенная
Заканадаўчая,
Выканаўчая,
Судовая,
Ваенная
Слайд 45СЯЛЯНЕ
па ступені залежнасці падзяляліся:
пахожыя
маглі пераходзіць ад аднаго феадала да другога
непахожыя
не
маглі пераходзіць
закупы
часова залежныя, да выплаты “купы”
чэлядзь нявольная
хатнія слугі, не мелі
сваёй гаспадаркі
Слайд 46Па відах павіннасцяў падзяляліся:
Цяглыя
паншчына, 2 дні на тыдзень,
Асадныя
чынш –
грашовая рэнта,
Агароднікі
паншчына, 1 дзень на тыдзень, жанчыны 6 дзён
летамСлугі
займаліся кваліфікаванай
ці адміністра-
цыйнай працай
Даннікі натуральны аброк, аддавалі ¼ ураджаю
З ХV ст. колькасць скарачаецца,
захоўваюцца на дзяржаўных землях
Усе сяляне палацілі сярэбршчыну – вайсковы падатак, удзельнічалі ў калектыўных сезонных і тэрміновых працах – талоках, загонах, гвалтах і г.д.
Слайд 47У ХVІ ст. пачынаецца складвацца фальварачна-паншчынная сістэма
Фальварак – шматгаліновая панская
гаспадарка, дзе працуюць прыгонныя сяленя, а прадукцыя накіравана на продаж.
З
развіццём фальваркавай сістэмы павялічвалася паншчына, што прыводзіла да пагаршэння становішча сялян.
Слайд 48Этапы запрыгоньвання сялян
Прывілей князя Казіміра 1447 г. – афармленне
права поўнай уласнасці феадалаў на землю.
Судзебнік Казіміра 1468 г. –
забарона свабоднага пераходу сялян ад аднаго феадала да другога.Аграрная рэформа 1557 г. (Устава на валокі) – замацаванне сялян за зямельнымі надзеламі – “валокамі”.
Статут ВКЛ 1566 г. – 10-ці гадовы тэрмін вышуку беглых сялян
Статут ВКЛ 1588 г. – 20-ці гадовы тэрмін вышуку беглых сялян. Сялянін, пражыўшы на зямлі феадала больш 10 гадоў станавіўся “непахожым”.
Слайд 49Аграрная рэформа 1557 г.
( валочная памера)
Зямля дзялілася на валокі
(21,36 га) або 33 моргі ( морг – 0,71 га)
Згодна з колькасцю і якасцю зямлі вызначаліся сялянскія павіннасці (паншчына, чынш і г.д.)Частка зямель адводзілася непасрэдна пад фальварак, іх апрацоўвалі сяляне (прыкладныя суадносіны: 1 панская валока-7 сялянскіх валок)
Сяляне замацоўваліся за валокамі і трацілі права пераходу да іншых феадалаў
Слайд 51Вынікі рэформы
Рост даходаў дзяржаўнай казны і феадалаў
Пераход ад падворнага да
пазямельнага падаткаабкладання сялян
Укараненне перадавой агратэхнікі – трохполля і павышэнне вытворчасці
сельскагаспадарчай працыРазбурэнне сялянскай абшчыны
Запрыгоньванне сялян
Развіццё гандлю і таварна-грашовых адносін
Слайд 52Гарадское насельніцтва
У беларускіх гарадах жылі купцы, рамеснікі, шляхта з
прыслугай і нават сяляне.
Карэнных вольных гараджан называлі мяшчанамі,
г.зн. жыхарамі места – горада. Побач з гарадамі існавалі мястэчкі – невялікія паселішчы гарадскога тыпу.
Слайд 53Магдэбургскае права
з к. XIV ст. права на самакіраванне
Выбныя органы самакіравання
– магістрат, які складаўся з рады і лавы (судовы орган)
Горад
атрымліваў гербГараджане вызваляліся ад шэрагу падаткаў, у тым ліку і ваеннай
Ствараліся рамесныя цэхі і купецкія гільдыі – прафесійныя карпарацыі, якія аб’ядноўвалі ўсіх прадстаўнікоў прафесіі, вызначалі кошты на тавары, адстойвалі правы карпарацыі ў горадзе.
Слайд 54Культура ВКЛ у 13- 1 пал. 16 стст.
ФАРМІРАВАННЕ БЕЛАРУСКАЙ НАРОДНАСЦІ
1.
Агульнасць мовы
2. Агульнасць тэрыторыі
3. Агульнасць культуры і характару людзей
4. Пэўныя гаспадарчыя сувязі
5. Этнічная самасвядомасць і саманазва
Слайд 55Фактары фарміравання беларускай народнасці :
1. Палітычныя фактары (было арганізавана
адзінае кіраванне, уведзена адзінае заканадаўства, што сведчыла аб складанні сістэмы
палітыка-прававой цэнтралізацыі, узмацненні палітычных сувязей паміж рознымі тэрыторыямі ).2. Канфесійны фактар (прыкмета веры станавілася своеасаблівай прыкметай народа).
Слайд 563. Эканамічны фактар(развіццё сельскай гаспадаркі, удасканаленне рамяства, пашырэнне гандлю,павышэнне ролi
буйных гарадоў).
4. Сацыяльны фактар (прыгоннае права садзейнічала кансалідацыі катэгорый насельніцтва
ў сацыяльныя групы з агульнымі правамі і абавязкамі). 
Слайд 57ТЭОРЫІ ПАХОДЖАННЯ БЕЛАРУСАЎ І ТЭРМІНА “БЕЛАЯ РУСЬ”
Вялікапольская канцэпцыя паходжання беларусаў
(Рыпінскі, Галембоўскі)
Вялікаруская тэорыя (Салаўёў, Ключэўскі)
Крывічская канцэпцыя (Ластоўскі)
Крывічска-радзіміцка-дрыгавіцкая тэорыя (Доўнар-Запольскі, Ігнатоўскі)
Балцкая
канцэпцыя СядоваТэорыя Піліпенка
Канцэпцыя Ласкова
Слайд 58 Праблема «Белай Русі» даўно з’яўляецца аб’ектам увагі вучоных
. Адным з першых ёй стаў цікавіцца Сігізмунд Герберштэйн –
дыпламат Свящэннай Рымской імперыі
Слайд 60Беларускі архіепіскап Г. Каніскі у «Гісторыі Русаў і Малай Расіі»
(1846 г.) падзяліў Русь на «Чорную», пад якой разумелася зямля
«производящая красильные травы и червец в стране полуденной», і «Белую», названую так «по великим снегам, выпадающим в стороне северной».
Слайд 61 На думку М.О. Каяловіча, Е.Ф. Карскага і некаторых
іншых вучоных,
паняцце «белая» трэба звязваць з перавагай у
вопратцы жыхароў беларускіх зямель белых адценняў, а таксама з наяўнасцю у беларусаў светлых валасоў і светла-шэрых вачэй.
Слайд 62Заслугоўваюць увагі і наступные версіі паходжання тэрміна “Белая Русь”:
“Белая”
, значыць, свабодная ад татара-манголаў, крыжакоў
“Белая”, значыць, хрысціянская, у
адрозненне ад заходняй, “чорнай” Русі, дзе доўгі час яшчэ захоўвалася язычніцтва“Белая”, значыць, заходняя , згодна з сімволікай, прынятай у балцкіх плямён
Слайд 63 Упершыню назва «Белая Русь» з’явілася ў XII ст.
і адносілася да Растова-Суздальскага княства.
Слайд 64 У адносінах да тэрыторыі сучаснай Беларусі тэрмін“Белая Русь “
пачаў ужывацца з к. XIV ст. Саманазва “беларусцы” выкарыстоўвалася з
XVI ст.Паўночныя, заходнія і паўднёвыя межы этнічнай тэрыторыі вызначыліся ў XIII-XIV ст.ст. усходняя мяжа – ў XVI ст.
Слайд 65Нацыянальная мова
Нацыянальная мова фармiруецца на аснове народнасці.
Беларускую мову перыяду XIII-XVI ст.ст. прынята называць старабеларускай. Яна фармiравалася
пад уплывам усходнеславянскай лiтаратурнай мовы i выступала як асобная славянская мова. На працягу XV-XVI ст.ст. на ёй была створана багатая пiсьмовая спадчына, вялiкая колькасць прававых дакументаў.
Слайд 66Адукацыя ў 13-16 стагоддзях
Пачатковыя школы пры праваслаўных брацтвах (Вільня, Магілёў,
Брэст і інш.)
Школы пры пратэстанцкіх абшчынах (арыянскія, кальвінісцкія, лютэранскія)
Школы пры
каталіцкіх манастырахЕзуіцкіе школы і калегіумы
Вышэйшыя навучальныя ўстановы (першая – адкрытая ў 1579 г. у Вільні, Езуіцкая акадэмія)
Слайд 67Літаратура
Францыск Скарына (каля 1490 – 1551) – беларускі і ўсходнеславянскі
гуманіст, першадрукар, асветнік, вучоны, пісьменнік, філосаф.
Нарадзіўся ў сям’і купца Лукі
Скарыны ў старажытным Полацку. Першапачатковую адукацыю атрымаў у Полацку і Вільні.
У 1504-1506 гг. – студэнт філасофсага факультэта Кракаўскага універсітэта, які скончыў са ступенню бакалаўра. Пазней атрымаў званне доктара філасофіі.
Слайд 68У 1512 г. Ф.Скарына ў Падуі – асноўным універсітэтскім цэнтры
Венецыянскай рэспублікі – паспяхова здаў экстэрнам (без навучання) экзамен на
ступень доктара медыцыны
Слайд 696 жніўня 1517 г. Ф.Скарына першы сярод усходніх славян выдаў
у чэшскім горадзе Празе (на роднай зямлі не было яшчэ
неабходных умоў для пачатку друкарскай справы) друкаваную кнігу – першую кнігу Бібліі – Псалтыр.
Слайд 70Значнасць таго, што зрабіў Ф.Скарына, заключаецца ў надрукаваных ім 20
кнігах Бібліі. Ён зрабіў пераклад Бібліі на мову, набліжаную да
беларускай і зразумелую простаму люду – царкоўнаславянскую мову ў беларускай рэдакцыі.Кнігі Бібліі ўключаюць прадмовы і пасляслоўі Скарыны, 51 гравюру – друкаваныя адбіткі на паперы з пласціны (дошкі), на якую нанесены малюнак.
Скарына тройчы надрукаваў у выдадзеных ім кнігах уласны партрэт. Гэта адзіны выпадак за ўсю гісторыю выданняў Бібліі ва Усходняй Еўропе.
Слайд 71Друкарская дзейнасць Скарыны працягвалася на тэрыторыі ВКЛ. У наладжанай ім
у сталіцы ВКЛ Вільні друкарні ў 1522 і 1525 гг.
ён выдаў дзве кнігі: “Малую падарожную кніжку” і “Апостала”.Скончыў Ф.Скарына сваё жыццё ў Празе каля 1551 г.
Яго спадчына налічвае 25 выданняў, на якія раўняліся яго паслядоўнікі.
Слайд 74Пісаў у публіцыстычным, эпічным,
гераічным, лірычным, гістарычным і сатырычным жанрах.
У 1522 г. па загаду Папы Рымскага ён стварыў свой
лепшы твор «Песня пра зубра». Усе часткі твора аб’яднаны тэмай лёсу радзімы, адданасці роднай зямлі. Ярка паказаў жыццё мужных, працавітых людзей, паляўнічых,ратнікаў, бортнікаў, аратых, іх працоўную і ратную дзейнасць, побыт і звычаі,
ідэалізаваў вобраз вялікага князя Вітаўта. Зубр у паэме - алегарычны вобраз роднага краю, сімвал яго былой магутнасці. Паэма напiсана на класiчнай латынi.
Слайд 76 Беларускі пісьменнік, публіцыст і кнігавыдавец, пратэстанцкі царкоўны дзеяч.
Будны
заснаваў у Нясвіжы друкарню, пры якой была пабудавана і паперня (майстэрня па вырабе паперы). 10 чэрвеня 1562 года ў Нясвiжскай друкарнi выйшла першая кніга — «Катэхізіс». Ён уяўляе сабой кароткія пытанні на рэлігійную тэму і разгорнутыя адказы. Спецыфіка мовы заключаецца ў тым, што побач cа старабеларускай мовай прыводзяцца вялікія цытаты на царкоўна-славянскай мове. «Катэхізіс» быў створаны дзеля пашырэньня асветы — «для простых людзей языка рускага».
Слайд 79Гуманіст, пісьменнік, кнігавыдавец, перакладчык. Васiль Цяпiнскi прадоўжыў гуманістычныя і культурна-асветніцкія
традыцыі Францыска Скарыны, быў асабіста і ідэйна звязаны з Сымонам
Будным. У 1570-я гады Васiль Цяпiнскi на свае сродкі арганізаваў друкарню з намерам выдаваць кнігі на русінскай мове. Хацеў надрукаваць Евангелле на царкоўнаславянскай i русiнскай мовах. У Евангеллi было размешчана 210 слоў-перакладаў, якiя тлумачылi на палях незразумелыя словы. Яно было адрасавана i дарослым, i дзецям, i ўсiм,хто жадае пачытаць. Асветніцкая праграма Цяпінскага была разлічана на ўздым нацыянальнай культуры, школьнай справы, пісьменства, кнігадрукавання, умацаванне пазіцый русінскай мовы, абуджэнне грамадзянскай актыўнасці народа, яго гістарычнай і нацыянальнай свядомасці.
Слайд 80Напрамкі літаратуры
Летапісанне ( “Летапісец вялікіх князей Літоўскіх”, “Хроніка Вялікага
княства Літоўскага, Рускага і жамойцкага” “Радзівілаўскі летапіс” і інш.)
Гістарычная
літаратура (Хроніка Быхаўца Хроніка М.Стрыйкоўскага, Хроніка Быхаўца)Палемічная літаратура (Л. Карповіч, І. Пацей,
С. Зізаній
