Слайд 1БССР у міжваенны перыяд
(1921-1939 гг.)
Слайд 21. Фарміраванне тэрыторыі БССР
Слайд 431.07.
1921
другі раз была абвешча-на ССРБ
у межах 6 паветаў Мінскай губерні
Слайд 530.12.1922 – утварэнне
СССР у складзе РСФСР, УССР, БССР, ЗСФСР (Грузія,
Арменія, Азербайджан)
1924 г. – першае узбуйненне БССР – 16 паветаў
Віцебскай, Гомельскай і Смаленскай губерняў
1926 г. – другое узбуйненне БССР – Гомельскі і Рэчыцкі паветы
Слайд 6Сцяг БССР
1919-1927
1927-1937
1937-1951
Герб БССР
1920-1927
1937-1938
1938-1949
Слайд 72. Ад палітыкі “ваеннага камунізма” да НЭПа
Слайд 8Палітыка ваеннага камунізму
Комплекс надзвычайных мер савецкай дзяржавы ў гады Грамадзянскай
і Савецка-Польскай вайны.
Задачы:
Закласці асновы “камунізму”
Сканцэнтраваць у сваіх руках усе рэсурсы
для вядзення вайны
Слайд 9Мерапрыемствы:
Нацыяналізацыя прамысловасці
Звышцэнтралізацыя кіравання прамысловасцю – павілічэнне колькаці глаўкаў (цяжкая прам-ць)
і цэнтраў (лёгкая прам-ць), стварэнне бюракратыі
Харчразвёрстка – абавязковая здача сялянамі
дзяржаве прадукцыі па цвёрдых (заніжаных) коштах; стварэнне харчатрадаў, што прыводзіла да супраціўлення сялян (Слуцкае паўстанне, 1920)
Забарона прыватнай уласнасці
Усеагульная працоўная павіннасць, ураўнілаўка ў аплаце працы, натуралізацыя аплаты
Забарона свабоднага гандлю і увядзенне дзяржаўнага размеркавання, (устанаўленне “пайкоў”, картачнае размеркаванне)
Слайд 10У палітыцы ўстанавілася аднапартыйная сістэма, кантроль бальшавікоў над Саветамі, тэрор
супраць ідэйных апанентаў улады.
Сфарміравалася цэнтралізаваная адміністрацыйна-камандная сістэма кіравання эканомікай і
грамадства у цэлым
Адбылося зрошчванне партыйнага і дзяржаўнага апаратаў
У. Ленін Старшыня СНК
Л. Троцкі Старшыня
рэўваенсавета
М. Калінін Старшыня УЦВК
Слайд 11Вынікі войн і палітыкі “вк”
Заняпад гаспадаркі – у БССР з
850 прадпрыемстваў не працавала 470, вытворчасць скарацілася ў 5 разоў,
у гарадах паліўны крызіс, вытворчасцць с/г прадукцыя скарацілася удвая.
Зніжэнне прадукцыйнай актыўнасці і незацікаўленасць сялян у выніках сваёй працы.
Незадаволенасць насельніцтва гвалтоўнымі метадамі “ВК” – “чырвоны тэрор”, харчразвёрстка
Слайд 12У сакавіку 1921 г. на Х з’ездзе РКП(б) задачы “ВК”
прызнаюцца выкананымі і уводзіцца новая эканамічная палітыка (нэп) – спроба
спалучыць у адзінай палітыка-эканамічнай сістэме прынцыпы сацыялістычнага і капіталістычнага гаспадарання.
Слайд 13Мэты нэпа
ПАЛІТЫЧНАЯ – зняць сацыяльную напружанасць, умацаваць сацыяльную базу савецкай
улады у форме саюзу рабочых і сялян
ЭКАНАМІЧНАЯ – выйсці з
крызісу і аднавіць гаспадарку
САЦЫЯЛЬНАЯ – забяспечыць спрыяльныя умовы для пабудовы сацыялістычнага грамадства
ЗНЕШНЕПАЛІТЫЧНАЯ – пераадолець міжнародную ізаляцыю
Слайд 14Мерапрыемствы нэпа
сельская гаспадарка
Замена харчразвёрсткі харчпадаткам (на 30-50% меньшы, устанаўліваўся да
пачатку палявых работ)
Лішкам хлеба селянін мог распараджацца самастойна
З 1923 г.
пачатак пераходу да грашовага падатку
Свабода выбару форм землекарыстання – індывідуальныя гаспадаркі, арцелі, абшчыны
Дазвол наёмнай працы
Слайд 15прамысловасць
Дэцэнтралізацыя прамысловасці, наданне прадпрыемствам аўтаноміі, пераход на гаспадарчы разлік, самафінансаванне
Ліквідацыя
глаўкаў, стварэнне трэстаў і сіндыкатаў
Здача ў арэнду прадпрыемстваў
Стварэнне прыватнага сектару,
у тым ліку з замежным капіталам
У 1926 г. вытворчасць дасягнула даваеннага узроўню
Слайд 16гандаль
Пераход ад прамога прадуктаабмену да таварна-грашовых адносін
Свабода гандлю: суіснаванне дзяржаўнага
(аптовы), кааператыўнага і прыватнага (рознічны) гандлю
Слайд 17фінансы і крэдыт
1922-1924 – грашовая рэформа у выніку якой уведзены
забяспечаны золатам чырвонец
Ствараліся камерцыйныя банкі, таварыствы узаемнага крэдыту.
Уклады не падлягалі
канфіскацыі і гарантавалася таямніца укладаў
Слайд 18сацыяльная сфера
Адмена усеагульнай працоўнай павіннасці
Аднаўленне грашовай аплаты працы, увядзенне дыферэнцаваных
тарыфаў, зняцце абмежавання павелічэння заробку
Аднаўленне платы за транспарт, камунальныя паслугі
Слайд 19Асаблівасці нэпа ў БССР
Галоўная галіна эканомікі - гандаль
Прыватны сектар эканомікі
у асноўным быў яўрэйскім, што параджала антысемітызм.
Павелічэнне колькасці хутароў на
былых памешчыцкіх землях (25%)
Ліквідацыя розных грашовых адзінак у памежных раёнах
Слайд 20Вынікі нэпа
Станоўчыя
Было адноўлена народная гаспадарка
Павялічыўся нацыянальны даход
Рост вытворчасці працы
Моцная валюта
Рост
дабрабыту насельніцтва
Адмоўныя
Непрапарцыйнае развіццё галін народнай гаспадаркі
Расслаенне сялянства і рост супярэчнасцяў
у вёсцы
“Крызісы нэпа” – збыту (1923), таварны і хлебанарыхтовак (1925, 1927-28)
Супярэчнасць паміж эканамічнай і палітычнай сферамі
Негатыўны вобраз нэпмана
Слайд 213. Палітыка беларусізацыі яе асноўныя напрамкі і вынікі
Слайд 22Беларусізацыя –
палітыка нацыянальна-дзяржаўнага і нацыянальна-культурнага будаўніцтва ў БССР з 1924
г. да канца 1920-х гг.
Пачатак быў пакладзены ў чэрвені
1924 г. на ІІ сесіі ЦВК БССР, якая прыняла пастанову аб стварэнні спецыяльнай камісіі для ажыццяўлення беларусізацыі
Слайд 23Тры этапы беларусізацыі
Складванне перадумоў (1921 – пачатак 1924 гг.);
Рэальнае ажыццяўленне
(1924 – 1928 гг.);
Згортванне (з 1929 г.). Прычыны –вяртанне да
ідэалогіі сусветнай рэвалюцыі, адмова ад нэпа, уніфікацыя і цэнтралізацыя дзяржаўнага кіравання і культурнага развіцця.
Слайд 24Мерапрыемствы
Развіццё беларускай культуры, стварэнне нацыянальнай сістэмы адукацыі, культурна-асветніцкіх устаноў
Афіцыйна
дзяржаўнымі з’яўляліся чатыры мовы – беларуская, руская, польская, яўрэйская (ідыш)
Беларуская
мова стала афіцыйнай мовай дзяржаўнага справаводства (за 3 гады)
Для падрыхтоўкі кадраў адкрываліся курсы беларускай мовы і беларусазнаўства
Слайд 261921 г. – адкрыццё БДУ (першы рэктар У.І. Пічэта)
1922 г.
заснаванне Інбелкульту, у 1929 ператвораны ў Акадэмію навук БССР (першы
прэзідэнт У.М. Ігнатоўскі)
У.І. Пічэта
У.М. Ігнатоўскі
Да 1928 г. 80% школ пераведзена на беларускую мову навучання
Слайд 27Выдаюцца падручнікі па беларускай мове, тэрміналагічныя слоўнікі
Я. Лёсік “Беларускі правапіс”
Б.
Тарашкевіч “Беларуская граматыка для школ”
С. Некрашэвіч “Беларускі лемантар”, “Беларуска-расійскі слоўнік”
Слайд 28Ствараюцца выдавецтвы, адкрываецца Беларуская дзяржаўная бібліятэка
Ажыццяўляецца палітыка карэнізацыі – вылучэнне
на партыйную і грамадскую работу прадстаўнікоў мясцовага насельніцтва
Слайд 294. Асаблівасці правядзення індустрыялізацыі і калектывізацыі ў БССР
Слайд 31Мэты індустрыялізацыі
Нарошчванне прамысловага патэнцыялу СССР для скарачэння адставання ад
заходніх краін
Пераўтварэнне СССР з пераважна аграрнай дзяржавы ў індустрыяльную (доля
прамысловасці ў гаспадарцы БССР 23,5%)
Дасягненне эканамічнай незалежнасці краіны
Стварэнне абароннага патэнцыялу для супрацьстаяння “варожаму атачэнню”
Стварэнне цяжкай прамысловасці
Слайд 32Метады індустрыялізацыі
Максімальная канцэнтрацыя ўсіх рэсурсаў у руках дзяржавы
Замена рынку планам-дырэктывай
Слайд 33Сродкі для індустрыялізацыі
Пераразмеркаванне даходаў з іншых галін гаспадаркі на карысць
цяжкай прамысловасці, перш за ўсё з сельскай гаспадаркі.
Продаж за мяжу
зерня, лесу, нафтапрадуктаў, мастацкіх і царкоўных каштоўнасцяў
Рэчыжым жорсткай эканоміі, зніжэнне сабекошту прадукцыі, умацаванне дысцыпліны
Дзяржманаполія на выпуск гарэлкі
Прымусовая падпіска на дзяржаўныя пазыкі
Выкарыстанне працоўнага інтузіязму народу
Выкарыстанне прымусовай працы зняволеных (ГУЛАГ)
Слайд 35Асаблівасці ў БССР
Выкарыстанне запасаў мясцовай сыравіны (лес, торф)
Немэтазгоднасць размяшчэння прадпрыемстваў
цяжкай прамысловасці (прыгранічнае становішча, недахоп сыравіны, недахоп інжэнерна-тэхнічных кадраў)
Будаўніцтва прадпрыемстваў
лёгкай прамысловасці
Выдзяленне сродкаў з саюзнага бюджэту
Стварэнне новых галін прамысловасці – паліўнай, хімічнай, машынабудаўнічай
Слайд 36Ход індустрыялізацыі
Пяцігадовыя планы развіцця народнай гаспадаркі
1928-1932 – 1 пяцігодка
1933-1937 –
2 пяцігодка
1938-1941 – 3 пяцігодка
1930 - ідэя “вялікага скачка” (Сталін)
– за 5-10 год дагнаць захад.
Пагаршэнне якасці прадукцыі
Невыкананне плана
Слайд 371935 г. – стаханаўскі рух
Беспартыйны гарняк А. Стаханаў высек за
змену 102 т вугля замест 7 т па норме.
Пачын
Стаханава падхапілі іншыя, ён распаўсюдзіўся у многіх галінах прамысловасці
Узнікла сацыялістычнае спаборніцтва, рух ударнікаў і стаханаўцаў за перавыкананне вытворчых планаў
А. Стаханаў
Слайд 38Вынікі для БССР
Створана сучасная матэрыяльна-тэхнічная база народнай гаспадаркі, уведзена ў
дзеянне 1863 прадпрыемствы
Змена структуры прамысловасці, з’явіліся новыя галіны
Станоўчыя змены ў
матэрыяльным становішчы насельніцтва – павышэнне заробкаў, паніжэнне коштаў, адмена картак
Слайд 39Калектывізацыя -
аб’яднанне аднаасабных сялянскіх гаспадарак у калектыўныя
Мэты
Адзяржаўленне сельскагаспадарчай вытворчасці
Цэнтралізаванае
кіраванне сельскай гаспадаркай
Ліквідацыя кулацтва як класа
Атрыманне сродкаў на індустрыялізацыю
Слайд 40Этапы калектывізацыі
1928 – пачатак фарсіраванага стварэння калгасаў (25-тысячнікі).
1929 - у
газеце “Праўда” артыкул Сталіна “Год вялікага пералома”.
1930 – аб’яўлена палітыка
“ліквідацыя кулацтва як класа”.
1932-1933 - Голад.
1939-1941 – калектывізацыя Заходняй Беларусі
Слайд 41Да 1928 г. калгасы – форма арганізацыі бяднейшых пластоў насельніцтва
на землях дзяржаўнага фонду.
Асноўная маса сялянства – сярэднякі, аддавалі перавагу
прасцейшым формам кааперацыі.
Слайд 42Тэмпы калектывізацыі ў БССР
Да 1930 г. – 20,9% сялянскіх двароў
уступіла ў калгасы
Сакавік 1930 – 58%, што прывяло да масавай
незадаволенасці сялянства
Артыкул Сталіна “Галавакружэнне ад поспехаў” – абвінавачванне ў перагібах мясцовых уладаў
Чэрвень 1930 – скарачэнне калгасаў да 11%
Пастанова завяршыць калектывізацыі ў БССР да вясны 1932 г.
Слайд 43Раскулачванне
Квота раскулачвання – 5-7% сялянскіх гаспадарак, у рэальнасці 15-20%
Слайд 44Вынікі калектывізацыі
Склалася сістэма адміністрацыйна-каманднага кіравання с/г
Была знішчана найбольш працавітая і
ініцыятыўная частка сялянства
Утварылася сістэма “дзяржаўнага прыгону” – сяляне не мелі
пашпартоў, не атрымлівалі грошовага заробку
Пачатак механізацыі с/г, з’яўленне спецыялістаў
Незацікаўленасць сялян у выніках сваёй працы
Голад у выніку перакачкі сродкаў у прамысловасць
Слайд 46Характэрныя рысы
Складванне аднапартыйнай сістэмы і знішчэнне апанентаў унутры партыі
Складанне таталітарнай
сістэмы – кантроль дзяржавы над усімі бакамі грамадства, культ асобы
Масавыя
рэпрэсіі супраць усіх катэгорый насельніцтва (каля 20 млн.)
