ДАЙЫНДА ҒАН: оқытушы СУЛЕЙМЕНОВА ГҮЛІМ ХАФИЗОВНА Конституциялық құқық

барлық заңдардың базасы.

да,олардың бәріне ортақ белгілері болады.

Конституцияда мемлекеттік құрылым түрлері,мемлекетті басқарудың формалары

анықталады.

Мемлекеттің жоғары органдарының құрылымы,азаматтардың негізгі құқықтары,бостандықтары мен міндеттері көрсетіледі.

Мемлекет пен қоғамның негізгі заңы ретінде Конституция бүкіл заң шығару ісінің қайнар көзі болып табылады.

Өзге нормативтік актілердің бәрі Конституцияның ережелеріне негізделіп қабылданды.сондықтан оның басқа нормативтік-құқықтық актілерде кездеспейтін өзіне тән белгілері болады.

Конституция-
мемлекеттің
негізгі заңы

олардың түзілу реттілігі мен қызметін,азаматтардың құқықтары мен міндеттерін айқындайтын мемлекеттің

негізгі заңы.
Конституцияның мәні мемлекеттің негізгі
заңдылық мүдделеріне, халықтың шын мәніндегі еркіне келуімен және құзіреттілігімен айқындалады.

бастауын 1990 жылы 24 сәуірдегі «Президенттің қызмет орнын белгілеу туралы»

Қазақ КСР-ның заңымен Қазақ ССР Конституциясына өзгеріс енгізу кезеңінен басталады.

Конституциялық заңдардың қалыптасуының екінші кезеңі 1991 жылы 10 желтоқсанда «Қазақ Советтік Социалистік Республикасы атауын өзгерту туралы» Қазақстан Республикасының Заңын қабылдаумен басталады.

жылы қаңтарда Жоғарғы Кеңеспен жаңа Конституцияны қабылдаумен басталады. Бұл құқықтық

акт Қазақстанның мемлекеттік және құқықтық құрлысын жаңаша анықтады. Конституция мемлекеттік егемендік жарияланған кезеңнен бастап қабылданған көптеген құқықтық нормаларды, конституциялық заңдардың принциптері мен идеяларын қабылдады

акт
Бүкіл заңның базасы

Конституция 4 бөлім, 21 тарау, 131 баптан тұрды.
Одан кейін

Қазақстан Республикасының Конституциясы
1995 жылы 30 тамызда қабылданып,
5 қыркүйекте сағат 9 күшіне енді.
Ол Конституция 9 бөлім, 98 баптан тұрады.

қабылданды.

басқару және өзін өзі басқару
Қорытынды және өтпелі ережелер




ҚР Конституциясының

құрылымы

мемлекеттілік құра отырып, өзімізді еркіндік, теңдік және татулық мұраттарына берілген

бейбітшіл азаматтық қоғам деп ұғына отырып, дүниежүзілік қоғамдастықта лайықты орын алуды тілей отырып, қазіргі және болашақ ұрпақтар алдындағы жоғары жауапкершілігімізді сезіне отырып, өзіміздің егемендік құқығымызды негізге ала отырып, осы Конституцияны қабылдаймыз.

құқықтық және әлеуметтік мемлекет деп бекітеді.

ретінде орнықтырады, оның ең қымбат қазынасы — адам және адамның өмірі, құқықтары

мен бостандықтары.



2. Республика қызметінің түбегейлі принциптері: қоғамдық татулық пен саяси тұрақтылық, бүкіл халықтың игілігін көздейтін экономикалық даму, қазақстандық патриотизм, мемлекет өмірінің аса маңызды мәселелерін демократиялық әдістермен, оның ішінде республикалық референдумда немесе Парламентте дауыс беру арқылы шешу.

негiзде алынғанына қарамастан, бiрыңғай және тең болып табылады.
2.

Республиканың азаматын ешқандай жағдайда азаматтығынан, өзiнiң азаматтығын өзгерту құқығынан айыруға, сондай-ақ оны Қазақстаннан тыс жерлерге аластауға болмайды. 3. Республика азаматының басқа мемлекеттiң азаматтығында болуы танылмайды.
10 бап

АДАМ ЖӘНЕ АЗАМАТ

құқықтары мен бостандықтарын, қажеттi қорғанысты қоса алғанда, заңға қайшы келмейтiн

барлық тәсiлдермен қорғауға хақылы.
2. Әркiмнiң өз құқықтары мен бостандықтарының сот арқылы қорғалуына құқығы бар.
3. Әркiмнiң бiлiктi заң көмегiн алуға құқығы бар. Заңда көзделген реттерде заң көмегi тегiн көрсетiледi.
13 бап

АДАМ ЖӘНЕ АЗАМАТ

мен бостандықтар
Саяси құқықтар мен
бостандықтар

сыртқы саясатының негiзгi бағыттарын айқындайтын, ел iшiнде және халықаралық қатынастарда

Қазақстанның атынан өкiлдiк ететiн ең жоғары лауазымды тұлға. 2. Республиканың Президентi - халық пен мемлекеттiк билiк бiрлiгiнiң, Конституцияның мызғымастығының, адам және азамат құқықтары мен бостандықтарының нышаны әрi кепiлi. 3. Республика Президентi мемлекеттiк билiктiң барлық тармағының келiсiп жұмыс iстеуiн және өкiмет органдарының халық алдындағы жауапкершiлiгiн қамтамасыз етедi.
40 бап

төте сайлау құқығы негiзiнде Республиканың кәмелетке толған азаматтары жасырын дауыс

беру арқылы бес жыл мерзiмге сайлайды.
2. Республика Президентi болып тумысынан Республика азаматы болып табылатын қырық жасқа толған, мемлекеттiк тiлдi еркiн меңгерген әрi Қазақстанда соңғы он бес жыл бойы тұратын Республика азаматы сайлана алады.

41 бап

ПРЕЗИДЕНТ

және ол мерзiмi жағынан Республика Парламентiнiң жаңа құрамын сайлаумен тұспа-тұс

келмеуге тиiс.       3-1. Президенттің кезектен тыс сайлауы Республика Президентінің шешімімен тағайындалады және конституциялық заңда белгіленген тәртіп пен мерзімде өткізіледі.
41 бап

Республикасының Конституциясы мен заңдарын қатаң сақтауға, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарына

кепiлдiк беруге, Қазақстан Республикасы Президентiнiң өзiме жүктелген мәртебелi мiндетiн адал атқаруға салтанатты түрде ант етемiн", - деп халыққа ант берген сәттен бастап қызметiне кiрiседi. 2. Ант беру қаңтардың екiншi сәрсенбiсiнде салтанатты жағдайда Парламент депутаттарының, Конституциялық Кеңес мүшелерiнiң, Жоғарғы Сот судьяларының, сондай-ақ Республиканың бұрынғы Президенттерiнiң бәрiнiң қатысуымен өткiзiледi. Конституцияның 48-бабында көзделген жағдайда Қазақстан Республикасы Президентiнiң өкiлеттiгiн өзiне қабылдаған адам Республика Президентiнiң өкiлеттiгiн қабылдаған күнiнен бастап бiр ай iшiнде ант бередi.
42 бап

АНТ ҚАБЫЛДАУ

Президентi қызметiне кiрiскен кезден бастап,
Президент қызметiнен мерзiмiнен бұрын босатылған

немесе кетiрiлген не ол қайтыс болған жағдайда тоқтатылады.
Республиканың бұрынғы Президенттерiнiң бәрiнiң, қызметiнен кетiрiлгендерден басқасының, Қазақстан Республикасының экс-Президентi деген атағы болады.

42 бап

ӨКIЛЕТТIГІ

болып сайлана алмайды.
Бұл шектеу Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президентіне қолданылмайды.

          

42 бап

Президенттік басқарудың республикалық формасындағы
елдердің сайланып

қойылған мемлекет басшысы.

жоғары өкiлдi органы. 2. Парламенттiң өкiлеттiгi оның бiрiншi сессиясы ашылған

сәттен басталып, жаңадан сайланған Парламенттiң бiрiншi сессиясы жұмысқа кiрiскен кезден аяқталады. 3. Парламенттiң өкiлеттiгi Конституцияда көзделген реттер мен тәртiп бойынша мерзiмiнен бұрын тоқтатылуы мүмкiн. 4. Парламенттiң ұйымдастырылуы мен қызметi, оның депутаттарының құқықтық жағдайы конституциялық заңмен белгiленедi.
49 бап

ПАРЛАМЕНТ

- әр облыстан, республикалық маңызы бар қаладан және ҚР астанасынан

екі адамнан өкілдік ететін депутаттардан құралады.
Сенатта қоғамның ұлттық-мәдени және өзге де елеулі мүдделерінің білдірілуін қамтамасыз ету қажеттілігі ескеріліп,
Сенаттың он бес депутатын Республика Президенті тағайындайды. 3. Мәжіліс конституциялық заңда белгіленген тәртіппен сайланатын жүз жеті депутаттан тұрады. 4. Парламент депутаты бiр мезгiлде екi Палатаға бiрдей мүше бола алмайды. 5. Сенат депутаттарының өкiлеттiк мерзiмi - алты жыл, Мәжiлiс депутаттарының өкiлеттiк мерзiмi - бес жыл.
50 бап

негізгі заңы болып табылады
Конституция мемлекетті оның барлық элементтерімен қоса баян

етеді.

Мемлекет қана емес, конституциялық институттар оның идеяларын пайдаланады

Конституция нормалары бұзылғанда,
Конституция өзін басшылыққа алады