Дипломдық жұмыс тақырыбы: А.Сүлейменовтің көсемсөз жанрында жазған

ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.ӘУЕЗОВ АТЫНДАҒЫ ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ 
“ФИЛОЛОГИЯ” ФАКУЛЬТЕТІ
“ҚАЗАҚ ТІЛІ

МЕН ӘДЕБИЕТІ” КАФЕДРАСЫ

ОРЫНДАҒАН:
Бейбітбек А.Б..
ТОБЫ: ФИ-13-1к1
ЖЕТЕКШІ: Қалшабек А.Б.

газеті мен «Айқап» журналындағы көсемсөздің рөлі
ІІ Асқар Сүлейменов –

көсем сөз шебері
2.1 Асқар Сүлейменовтің қазақ көсем сөзіне қосқан үлесі
2.2 «Шашылып түскен тіркестер» атты ой толғамын талдау
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

журналистиканың қоғамдағы көкейкесті, өткір мәселелерді қозғайтын саласы.
Көсемсөздің мақсаты – нақтылы

әлеуметтік, экономикалық, саяси һәм философиялық мәселелерді көтере отырып, өз кезеңіндегі қоғамдық ойға ықпал жасауға осы көздеген мақсатқа орай оның өзіндік стилі қалыптасады. Ол стильге «сендіру», «иландыруға» бағытталған тәсілдер тән

Ол жағынан көсемсөзде шешендік өнердің ізі көрініп-ақ тұр. Көсемсөз мерзімді басылым бетіндегі көптеген жанрларға бірдей байланысты ұғым болып табылғандықтан, публицистер оны жеткізу ыңғайына қарай, кейде мақала, эссе, кейде помфлет, не фельетон түрінде де жазып, жариялап отырады.

03

оймен жазылатын көркем шығарма түрлері. Кейбір ұсақ эпостық жанрларды осы

көсемсөз тобына қосып айтпақпыз.

эссе

Анек-дот

Фель-етон

Пам-плет

очерк

04

күнделік,

һашия,

Газет-тік мақа-ла

қо-йын-жазба

жарияланған еңбектері ұлттық көсем сөздің алғашқы үлгілері ретінде қарастырылып, замана

тынысын суреттеп берді. Қазақ публицистикасының тарихында «Қазақ» газетімен «Айқап» журналының алатын орны ерекше

1911 жылғы 10 қаңтарда Троицкіде қазақ халқының тарихындағы тұңғыш  «Айқап» ұлттық журналының бірінші нөмірі шықты.

«Қазақ» газетінің алғашқы саны 1913 жылғы ақпанның 2-сінде жарық көрді де, 1915 жылдан аптасына екі рет шығатын болды.

06

беттерінде «Ашық хат» деген айдармен оқырман хаттары басылып тұрды. Төртінші,

бесінші, алтыншы беттерінде проблемалық мақалалар берілді.

Іс жүзінде Шоқан Уәлихановтың, Ыбырай Алтынсариннің, Абай Құнанбаевтың ағартушылық идеялары негізінде дамып келе жатқан қазақтың қоғамдық ой-пікірінің, әдебиетінің, публицистикасының прогресшілдік және демократиялық  дәстүрлерін жалғастырған ілгері дамытқан журнал болды.

Журналдың тілшілері 1911-12 жылдары Әкірам Ғалымов, 1913-1914 жылдары Сұлтанмахмұт Торайғыров  болды. Жур-налдың арнайы тілшісі  1911-1913 жылдары Мұхаметсәлім  Кәшімов болды. Әр уақытта автор болып А.Байтұрсынов, Ә.Бөкейханов,  Б.Майлин, С.Дөнентаев, С.Ғаббасов, М.Жолдыбаев, Т.Жомартбаев, М.Жұмабаев, т.б. болды.

«Айқап» журналы 1911 жылғы қаңтардан 1915 жылғы қыркүйекке дейін әуелгіде айына бір рет, ал сонан соң екі рет шығып тұрды. Барлығы 89 нөмірі шықты, таралымы 1000-2000 данаға дейін жетіп, 12-24 бет көлемінде шығып тұрды. «Айқап» журналы ағарту ісі мен мәдениеттің жаршысы болды.

қаламгерлеріміз тұрақты автор болып, ұлттық сананың оянуына жол салды.
Ахмет

Байтұрсынұлы «Қазақ» газетін: «Халықтың көзі, құлағы, һәм тілі» деп танып, зиялы қауымның басын жиып, ұлт пен жер оқу-ағарту мәселелерін көтеруге шақырды, әрі осы мақсатта аянбай қызмет етті.

Белгілі ғалым, тарих ғылымының докторы К.Нұрпейіс те бұл басылымның ұлт тарихында ерекше орын алатынын мына пікірімен сипаттап берді: «Міржақыптың «Оян қазағындағы», Ахметтің «Масасындағы» ұлттық намысты қайрау, халық санасын ояту идеялары «Қазақтың» беттерінде нақтыландырыла, өткірлендіріле түсті. Осы арқылы олар халық арасында орталқы езгіге қарсы саяси хал-ахуалды қалыптастырды»

ауылында туған. Балалық шағы Ұлы Отан соғысының ауыр жылдарына тұспа-тұс

келеді. Әкесі Сүлеймен арабша молдадан хат таныған, жаңаша да сауатты болған колхозда есепші болып еңбек етеді. Кітап оқиды, көне жыр-аңыздарды жатқа айтады. Домбыра шертіп күй тартқан. Асқардан бұрын екі ағасы болған, олар өмірден ерте қайтып кетеді.

- Бұйрығыңыз орындалды! – деді, көзін жыпылыАсқар Сүлейменов – ХХ ғасырдың екінші жартысындағы әдеби толқынға қатысты тұлға. қтатып тұрып. Төмен қарап, қозғалмай отырып қалды (С.Е.).

ЕХХ ғасырдың екінші жартысындағы әдеби кезеңнің төл перзенті болып табылар Асқар Сүлейменовтің шығармашылығын саралау – осы кезеңдегі әдеби процессті түсініп игеруге жол ашар іргелі қадам ндеше, осы естіген, көрген жайдан жыр туғызса не етеді. Өлтірткен Кеңгірбай (М.Ә.).

жөн болар:

шындық, нысаны – өмір, зерттеу негізі – адам. Бір сөзбен

айтқанда, оқырманға өмір шындығын жеткізу.
Асқар Сүлейменовтің “Шашылып түскен тіркестердің” өзі-ақ, оқырманын ойландырып, зерттеу жұмысының негізгі нысанына айналды.
Көсем сөздің арқауы шындық деп айтқанымыздай, А.Сүлейменовтің ой-толғамдарында замана шындығы, қоғамдағы қақтығыстар тайға таңба басқандай анық суреттеліп тұр.