Эпидемиялық ошақта жедел және шұғыл көмек жұмысын ұйымдастыру

терапия және жедел шұғыл медициналық көмек кафедрасының доценті
А.Р. Алпысова

көмек жұмысын ұйымдастыру жайында бағыттары болуы керек.

ботулизм, ауыр асқынған грипп, дифтерия, көкжөтел, круп
Жедел бауыр жеткіліксіздігі
Жедел

бүйрек жеткіліксіздігі
Малярия

табылады. Кеш диагностикалағанда өлім себебі болуы мүмкін.
Шокты жиі дамытатан инфекциялық

ауруларға менингококкцемия немесе менингококктық сепсис жатады.
Шок басқа инфекциялық ауруларда жда дамуы мүмкін (бөртпелік тиф, грипп, сальмонеллез, дизентерия, сібір түйнемесі және т.б.).
Шоктың 3 дәрежесін ажыратады:
1 — компенсации;
II — субкомпенсации;
III —декомпенсации.

бұзылыстар, ентігу және тахикардия, инфекциялық аурудың айқын симптомокомплексінде дене қызуының

жоғарылауы.
Симптомдар триадасын ажыратады (« шоктың продромы"): естің бұзылыстары, гипервентиляция, ағзада инфекция ошақтарының болуы.
Субкомпенсирленген (II дәрежелі) шок сипатталады: тежегіштік, депрессия, терінің бозаруы, цианоз, тахикардия, олигурия, ацидоз,дене температуры төмендеуі.
Компенсирленбеген (III дәрежелі) шок сипатталады: цианоз, гипотермия, анурия, естің бұзылыстары. Пульс жіп тәрізді,әлсіз анықталады, жүрек тондары тұйықталған, артериальді қысым төмен (50/0 мм рт. ст. немесе анықталмайды).

ісінуінің дамуына байланысты ауруханаға дейінгі этапта шұғыл медициналық көмектң талап

етеді.
Менингококктық сепсис аурудың жедл дамуымен сипатталады. Дене қызуы 39-420С дейін 1тәулік көлемінде жоғарылайды, қалтыраумен қатар жүреді, әрі қарай субфебрилге дейін төмендейді, ал шок кезінде — қалыпты немесе субнормальді көлемге дейін. Қалтыраумен қатар бас ауыруы, бұлшықет ауыруы, құсу, тахикардия болады. Артериальді қан қысымы ауру басында жоғары, сосын төмендейді. Зәр шығару төмендейді, ал балаларда іш қату болуы мүмкін. Менингококктық сепсистің диагностикалық белгісі — экзантема. Терілік бөртпелер ауру басталғаннан бірнеше сағаттан соң пайда болады. Бөртпелер петехиальді жұлдыз формалы геморрагиялық. Локализациясы — аяқ қолдар,дене, бөксе.

айқын болады.
Барлық шырышты қабықта, кеңірдекте, бронхтарда, АІТ, әртүрлі мүшелер

паренхимасында геморрагиялар анықталады.
Геморрагиялар бүйрек үсті безінде пайда болғанда жедел бүйрек үсті безі жеткіліксіздігі дамиды (синдрома Уотерхауса-Фридериксена).
Науқастар мазасыз, қозғыш, балалардағы ерекшелігі тырысулар, құсу, АҚ төмендеуі болады.
менингеальді синдром айқын.

t 39,5-40 °С жоғары) – қызуды түсірушілер:
- анальгин (50

% ерітінді) үлкендерге — 2 мл, балаларға — 0,1 мл 1 жасқа;
- димедрол (1 % ерітінді) үлкендерге — 2 мл, 1 жасқа дейінгі балаларға — 0,1 мл айлыққа, 1 жастан кейін — 1-2 мл жасына байланысты;
- преднизолон (2 мг/кг) немесе гидрокортизон (10-20 мг/кг) тамырішілік немесе бұлшықетке;
- реополиглюкин немесе гемодез 10 мл/кг тамырішіне тамшылатып;
- левомицетина сукцинат (хлорамфеникол) (25 мг/кг бұлшықетке немесе тамырішіне) немесе пенициллин (50 000 ЕД/кг бұлшықетке) — бір реттік дозалар.
Қозу және тырысулар кезінде:
- реланиум (0,5 % ерітінді) үлкендерге — 2-4 мл, 6 айға дейінгі балаларға — 0,3-0,4 мл, 6 айдан 2 жасқа дейінгі — 0,5 мл, 2 жастан жоғары — 1-2 мл тамырішіне немесе бұлшықетке;
- магния сульфат (25 % ерітінді) үлкендерге — 10-15 мл, балаларға — 1 мл әрбір 1 жасқа байланысты бұлшықетке.

дексазон (2 мг/кг), немесе преднизолон (10 мг/кг) тамырішіне;
- реополиглюкин

үлкендерге — 400 мл, балаларға — 10 мл/кг тамырішіне немесе альбумин (5 % ерітінді) үлкендерге — 200 мл, балаларға — 10 мл/кг тамырішіне тамшылатып;
- левомицитина сукцинат (25 мг/кг) тамырішіне.
Гармондар мен плазма алмастырушылардан нәтиже болмағанда:
- допамин 5 мл (200 мг) 200 мл 10 % глюкоза ерітіндісіне тамшылатып тамырішіне (18 тамшы./мин) АҚ қалпына келуін бақылай отырып.
Тырысулар кезінде:
- реланиум (0,5 % ерітінді) үлкендерге — 2-4 мл, 6 айға дейінгі балаларға - 0,3-0,4 мл, 6 айдан 2 жасқа дейін -0,5-1 мл, 2 жастан жоғары - 1 -2 мл тамырішіне немесе бұлшықетке;
- натрий оксибутират (20 % ерітінді) үлкендерге — 10-20 мл, балаларға (5 % ерітінді) - 100 мг/кг тамырішіне немесе бұлшықетке.

немесе дексазон (4 мг/кг), немесе преднизолон (20 мг/кг) тамырішіне струйно;
-

реополиглюкин үлкендерге — 400 мл немесе полиглюкин — 500 мл тамырішіне струйно, балаларға — 10-15 мл/кг;
- альбумин (5 % ерітінді) үлкендерге - 200 мл, балаларға — 10 мл/кг тамырішіне струйно, сосын тамшылатып.
Эффект болмаған жағдайда — допамин 5 мл (200 мг) 200 мл 10 % глюкоза ерітіндісіне АҚ қалпына келгенге дейін тамырішіне тамшылатып.
Левомицетина сукцинат (25 мг/кг) менингит және менингококкты сепсис кезінде тамырішіне.
Бас миының ісінуі кезінде:
- лазикс (1-2 мг/кг) т/і немесе б/і;
- дексаметазон (1 мг/кг) немесе преднизолон (2-5 мг/кг) б/і немесе т/і.

— 2-4 мл, 6 айға дейінгі балаларға — 0,3-0,5 мл,

7 айдан 2 жасқа дейін — 0,5-1 мл, 2жастан жоғары — 1-2 мл;
- натрия оксибутират 20 % ерітінді үлкендерге — 20 мл т/і, балаларға (5 % р-р) — 100 мг/кг;
- левомицетина сукцинат (25 мг/кг) т/і немесе б/і.
Жоғарыда айтылған шаралар жасалған соң міндетті түрде инфекциялық аурухананың реанимацялық бөлімшесіне госпитализациялау.

жағдай болып табылады,жедел ішектік инфекцияларда туындайды (тағамдық токсикоинфекция, гастроинтестинальді формалы

сальмонеллез, стафилококкты интоксикация, гастроэнтерит әртүрлі этиологиялы, холера).
Жоғалтатын сұйықтық мөлшеріне байланысты сусызданудың 4 дәрежесін ажыратады. Ауруханаға дейінгі этапта дегидратация дәрежесін клиникалық көріністерге қарап анықтайды.
Сусызданудың I дәрежесінде шөлдеу, ауыз құрғауы, еріндер цианозы, тері құрғауы, стул 3-10 рет тәулігіне.
II дәрежеде стул 10-20 рет тәулігіне, құсу 10 ретке дейін. Осы кезде тері, шырышты қабық құрғауы, еріндер, қол мен табан цианозы,шөлдеу, бұлшықеттер тырысуы, дауыс қарлығуы, ентігу, тері тургоры төмендеуі, тахикардия, артериальді қан қысымының төмендеуі, диурездің анурияға дейін төмендеуі. Дене температура қалыпты.

(20 реттен жо,ары тәулігіне). Жоғарыда айтылған белгілер айқындала түседі: көздің

төмен түсуі («қара көзілдірік"), тері қатпары 2-3 мин.көлемінде жазылмайды, айқын ентігу, пульс және артериальді қысым анықталмайды.
IV дәрежесінде (альгидной) дене температурасы қалыптыдан төмен түседі (35,1-35,6 °С), цианоз жалпы сипатта. Тоникалық тырысулар. Анурия.
Дегидратацияның IV дәрежесінде сусызданудың барлық симптомдары көрінеді, маңызды ағзалар өзгерістері дамиды.
Стул жоқ, құсу тоқтайды, диагностикалық қателіктерді акелуі мүмкін.
Госпитализация міндетті.

тамырішілік енгізу көмегімен жүргізіледі (трисоль, изотон. ерітінді NaCl және т.б.).

Инфузиялық заттардың көлемі сусызданудың дәрежесіне байланысты.
Дегидратацияға дейін асқазанды сумен немесе 2 % натрий гидрокарбонат ерітіндісімен жуу керек.
Асқазанды жуу нақты бір диагноз қойылғанда және миокард инфарктімен немесе іш қуысы мүшелерінің жедел хирургиялық аурулары жоқ кезде жасалады.
Егер науқас есі дұрыс және сұйықтықты ішке қабылдай алса кез келген этапта (үй жағдайында, стационарда) пероральді регидратацияны бастауға болады.
Ол үшін келесі ерітінділер тағайындалады 20г глюкоза, 3,5г NaCl, 2,5г натрий гидрокарбонаты, 1,5г KCl 1 л қайнаған суда.
Үй жағдайында глюкозаны қантпен алмастыруға болады, NaCl – ас тұзымен, Na гидрокарбонатын – ас содасымен.

II дәрежесінде көк тамырға 100 мл/мин жылдамдықпен 3-4 көлемде кристаллоидты

ерітінді енгізіледі.
Әрі қарай су-тұз бұзылысын коррекциялау үшін көк тамырға инфузиялық ерітінділерді тамшылатып енгізу керек.
III және IV дәрежесіндегі науқастарға регидратация реанимациялық түрде жүргізіледі.
Госпитализацияға дейінгі этаптағы инфузионды ерітінділер (ацесоль, хлосоль, трисоль) 120 мл/мин жылдамдықпен енгізіледі (1-1,5 сағ.5-7л дейін).
Емнің алғашқы 3-5 күнде инфуз.ерітінді көлемі 20-60л құрауы керек.
Антибиотиктер холера, сальмонеллез, тағамдық токсикоинфекциямен күресуде шешуші рөл атқармайды, сондықтан да госпитализацияға дейінгі этапта тағайындалмайды.

құсықтар, былғанған жаймалар).
Сынамаларды алу үшін стерильді немесе қайнаған суда шайылған

ыдыстар қолданылады.
Материалдар стерильді шыны немесе ағаш таяқшалармен немесе қайнатылған қасықтармен алынады, шыны банкаға немесе стерильді пробиркаға салынады, суланбайтын тығындармен жабылады.
Айқын гастроэнтеритпен науқастардан материалды алуға резинкалы катетер қолданылады.
Алынған материал стационар зертханасына тасымалданады.
Бактериологиялық зерттеуге жлдамада науқас тегі, аты, әкесінің аты, материал аты, диагноз, сынаманы алған күн менг уақыт жазылады.

сәтті аяқталуына бағытталады.
Бұл кездегі эксикоз — тұз жеткіліксіздік немесе

изотоникалық.
Гиповолемиялық шоктың I дәрежесінің клиникалық көрінісі (5 % дене массасын жоғалту) шөлдеу, диарея және құсу, мазасыздықпенг сипатталады.
II дәрежесі (5 - 10 % масса жоғалту) гемодинамика бұзылыстары, терінің, шырышты қабаттар құрғауы, үлкен еңбек түсуі, тері тургор төмендеуі, тахикардия, АҚ төмендеуі.
III дәрежесі (10 % салмақ жоғалту) бала сопорозды жағдайда, ентігу, акроцианоз, анурия.
Балаларда жалпы токсикалық көріністерге қалтыраудың жылдам қосылуын ескеру қажет. Бас ми ісінуі нәтижесінде неврологиялық бұзылыстар байқалады.

— 75-125 мл/кг сұйықтық тәулігіне; сәйкесінше, II дәрежесінде - 160-180

мл/кг және 120 мл/кг, III дәрежемсінде - 220-175 мл/кг және 130 мл/кг инфузиондық кристаллоидты ерітінді енгізіледі.
Егер дене салмағы белгісіз болса шоктың ІІ дәрежесі бойынша болжамды түрде енгізіледі.
Диарея, холера кезінде балалар үлкендерге қарағанда калий иондарын көбірек, ал натрий иондарын азырақ жоғалтады, сондықтан оларды гипогликемия жылдам дамитынын ескеру керек.
Инфузия жылдамдығы балаларда үлкендкрге қарағанда аз болуы қажет: алғашқы енгізгенде 30 мл/кг, келесіде — 10-20 мл/кг.

шараларды жүргізуді тағайындайды:
1) венаға енуді қамтамасыз ету — венесекция;

2) метаболикалық ацидозды коррекциялау және плазмалардың осмолярлығын натрий гидрокарбонатмен тұрақтандыру;
3) реополиглюкин немесе желатинолді 10 мл/кг дозада 10 мл/мин жылдамдықта АҚ көтерілгенше енгізу.
Тасымалдау алдында ұстама пайда болса реланиум немесе натрий оксибутират енгізіледі.
Осы тағайындауларды балаларда токсикоз пайда болғанда жасау маңызыд.
Айқын эксикозда глюкоза-тұз ерітіндісін беру керек.
Балалардағы жедел көмектің үлкендерден айырмашылығы антибиотикотерапияның қолданылуы — госпитализацияға дейінгі этапта левомицетин сукцинатының 20 мг/кг дозасын енгізу.

жіне паренхиматозды сипатта болуы мүмкін.
ЖТЖ көмейдегі жедел процестер (дифтерия,

вирусты круп) немесе ларингоспазм (құтыру, сіреспе) нәтижесінде тыныс алу жолдарының бітелуінен пайда болады.
Тыныс алу бұлшықеттерінің салдануымен болатын вентиляциялық сипаттағы ЖТЖ ботулизм, полиомиелит кезінде кездеседі.

жіне сопақша миды, ретикулярлы формацияны, қозғалыс орталығын зақымдайды.
Бұлшықеттердің тоникалық тырысуы

және жиі клоникалық ұстамалар кез келген тітіркендіргіштерге жауап ретінде дамиды.
Тетаноспазмин жүйке-бұлшықет синапстарына ғана әсер етіп қоймайды.
Тетаноспазмин сопақша миды зақымдай отырып, тыныс алу орталығын өзгертедң, жүректің өткізгіш жүйесіне әсер етуі мүмкін.
Терморегуляция,алмасу процесстері бұзылады, ацидоз, тіндердің гипоксиялық өзгерістері дамиды.
Өлім тоникалық ұстамалар кезінде дамитын тыныс тоқтауынан немесе асфиксиядан болады.

кезеі неғұрлым қысқа болса, аурудың ағымы соғұрлым ауыр болады.
Алғашында науқаста

әлсіздік, тершеңдік, жараның парестезиясы, бұлшықеттердің құрысуы түрі.нде продромальді көріністер көрінеді.
Аурудың алғашқы симптомы тризм — шайнау бұлшықеттердің ұстамалы құрысуы, кейін бет бұлшықеттерінің құрысумен өзгеруі (сардониялық күлкі).
Әрі қарай тоникалық құрысулар арқа, кеуде, іш, аяқ қолдардың бұлшықеттерін қамтиды.
Күшті бұлшықет ауырсынуы пайда болады.
Науқас дене қалпы әртүрлі жағдайда болады: көбінесе басы артқа шалқайған омыртқаынң доға тәрізді иілуі (опистотонус).
Тырысулар ұзақтығы арқылы аурудың ағымының ауырлығын бағалауға болады.

Зәр мен үлкен дәрет бөлінуі қиындаған.
Тыныс бұлшықеттерінің және диафрагманың тырысулары

кезінде тұншығу, көмей тарылуы белгілері пайда болады, осы кезде науқас асфиксиядан өліп кетуі мүмкін.
Тырысу нәрестелерде ауыр өтеді — өлім 80-100%.
Нәрестелерде тырысқақ кіндік жарасы дұрыс өңделмегенде немесе жердің ластануында енеді.
Нәрестелерде тырысқақ туылғаннан кейінгі алғашқы күндерде дамиды.
Зақымдалғаннан 3-4 күн өткен соң өліммен аяқталады немесе жиі туылғаннан 7-8 күн өткеннен кейін.
Ауру басталған күн мен өліммен аяқталу арасында 1ден 14 күнге дейін уақыт өтеді, жиі — 2-3 күн.

байланысты еме алмайды.
Маңдай терісі қатпарланған, қабақтары түсіңкі, еріндңр қысыңқы,

ауыз бұрыштары төмен түскен —сардониялық жымию эквиваленті.
Осыдан соң тырысу ұстамалары пайда болады, жалпы бұлшықеттердің опистотонуспен ригидтілігі басталады; тоническалық тырысулар дене қызуының көтерілуімен қатар жүреді.
Балаға жақындау, қатты шулау тоникалық тырысула пайда болуына әсер етеді.
Сіңірлік рефлекстер жоғары.
Тыныс алу бұлшықеттері мен диафрагманың тырысулары кезінде бала асфиксиядан өліп кетуі мүмкін.

эвакуациялау реаниматолог қатысуымен жүру керек.
Ем тез арада госпитализацияға дейінгі кезеңде

жасалуы кернек.
Тырысқаққа қарсы сарысулар 100 000 МЕ дозада б/і болжамды десенсибилизацияда қолданылады.
Параллельді тырысқаққа қарсы анатоксин 0,5-1мл дозада енгізіледі.
Әрбір препарат әртүрлі инемен дененің әртүрлі бөлігіне енгізіледі

бірге бұлшықетке енгізеді.
Үлкендерге тағайындалатын нейроплегия. қосындылар 2,5 % аминазин

еріт. — 2 мл, 2 % омнопон еріт. (промедола) - 1 мл, 2 % димедрол еріт. -1 мл, 0,05 % скополамин еріт — 0,5 мл.
Осы қосындылар әрі қарай стационарда тәлігіне 4-5 рет барбитураттармен бірге енгізіледі ( 2 г/тәул.).
1 жасқа дейінгі балаларға 0,5 % еріт. реланиум - 0,5 мл, үлкендерге - 1 -2 мл, Na оксибутират (0,5 мл/кг), қысқа әсерлі барбитураттар (гексенал 1 % р-р - 15 мг/кг, аминазин 2,5 % р-р-0,02 мл/кг) енгізіледі.
Пенициллин 30 000 ЕД/кг, тетрациклин 5 мг/кг немесе левомицетина сукцинат 20 мг/кг дозада қолдануға болады.
ӨЖЖ тырысқақтың өте ауыр түрлерінде қолданылады.
Ұзаққа созылған тырысуларда кеңірдек интубациясын жасауға қиындық туғанда трахеотомия жасалады.

нерв жүйелері зақымдалып, жедел тыныс жеткіліксіздігі дамиды.
Ботулизм қоздырғышы — С1.botulinum

—экзотоксин бөледі, антигендік құрылысы бойынша 6 типті клостридиялар бөлінеді: А, В, С, D, Е, F.
Әрбір типтегі токсиндер тек қана гомологиялық антисарысулармен нейтрализдагады.
Тағам арқылы ағзаға түсіп нерв жүйесіне тропты болады.
Токсин жұлын мен сопақша ми ұлпаларына әсер етіп, жүйке бұлшықеттік импульстер берілуін тежейді,нәтижесінде көру, сөйлеу, жұтынудың бұзылады.

көптеп түсуіне байланысты.
Ауру біртіндеп дамиды: жүрек айну, құсу, кейде

диарея, ішектер парезінен тез іш қатуға ауысады.
Дене температурасы қалыпты.
12-24 сағат өткен соң неврологиялық симптомдар дамиды: көрудің төмендеуі, диплопия, птоз.
Көздік симптомдар — ботулизмнің ерте негізгі симптомы.
Қарау кезінде қарашық кеңеюі, жарыққа әлсіз жауап беруі, вертикальді нистагм (офтальмоплегиялық синдром).

Ауыр жағдайда тыныс бұлшықеттерінің парезі мен параличі.
Зәрдің ұсталуы және

іш қатуы.
Нәрестелерде ботулизмнің өзіндік ерекшелігі бар: бұлшықет әлсіздігі, естің, жұтынудың бұзылысы, птоз, мидриаз және офтальмоплегия қалыпты дене температурада және қалыпты жұлын ми сұйықтығында.
Офтальмоплегиялық және дисфагиялық синдромдарды қалыпты температурада және диарея болмағанда бұлшықет әлсіздігін анықтау маңызыд.

қайнаған сумен (токсинді анықтау үшін сынама алу ), сосын 2

% натрий гидрокарбонат ерітнідісімен (АІТ ботулотоксинді нейтрализациялау үшін);
- Тұзды іш айдайтындар (30 г MgSO4 екі стакана суда);
- Көп жиі су ішу диурезді стимуляциялау үшін (гипотиазид, лазикс немесе басқа диуретиктер).

сарысуларды енгізу қажет.
Ботулотоксин типі анықталғанға дейін бұлшықетке немесе тамыр ішіне,

А,С,Е типті поливалентті сары суды 15 000 МЕ дозада,В типа — 5000 МЕ дозада енгізеді.
Ботулизмніғ ауыр ағымында тамыр ішіне ботулизмге қарсы сары суды енгізу ең жақсы терапевтік эффек береді.
Жағдайы ауыр науқастарға ауруханаға дейінгі этапта арнайы емес инфузионды дезинтоксикациялық терапия жүргізеді.
Сонымен қатар прозерин (0,05 % ерітінді)үлкендерге 2 мл б/е немесе тері астына, балаларға 10 жасқа дейін 0,02 мл/салмағына.
Егер ЖТЖ бульбарлы салдану нәтижесінде болса онда шұғыл көмектің кезкелген этабында науқасқа трахеотамия немесе интубация, ӨЖЖ жасау қажет болады.

асқынулар қосылғанда қосымша созылмалы аурулардың асқынуына сонымен қатар өмірге маңызды

мүшелер қызметінің бұзылыстарына байланысты.
Тұмау кезіндегі шұғыл терапияны қажет ететіни синдромдарға инфекция токсикалық шок,ЖТЖ,бас ми ісінуі,өкпе ісінуі.
Тұмаудың ауыр формасының белгілері гипертермия,қатты бас ауырсынуы,көп мөлшерде құсу ,естен тану,мұрыннан қан кету,қан аралас қақырық,тырысулық синдром болып табылады.
Тұмаудың ауыр және асқынған формаларымен науқастар міндетті түрде госпитализасиялану керек.Қосымша аурулар мен,созылмалы аурулардың асқынуымен қатар жүретін тұмау да госпитализацияланады.

(5 мл в/м ) және преднизолон (2 мг/кг в/м) енгізеді.

Тұмауға қарсы иммуноглобулин болмағанда қызылшаға қарсы немесе донорлық иммуноглобулин қолдануға болады.
Иммуноглобулин енгізгеннен 4-6 сағат өткен соң дене температурасы төмендейді, интоксикация симптомдары азайады,науқас жағдайы жақсарады.
Егер жағдайы жақсармаса препаратты сол дозада қайта енгізу керек.Балаларға иммуноглобулин 1-3 мл дозада енгізіледі.
Вирусқа қарсы препарат ремантадин тұмауды емлеуде эффективті.
Үлкендерге 0,05 г күніне 3 рет 3 күн көлемінде

пенициллиндерді (оксациллин немесе метициллин бір мөлшерлік доза 25-30 мг/кг) гентамицинмен

(1-2мг/кг) немесе цефалоспоринды (30 мг/кг) гентамицинмен бірге (1-2 мг/кг) тағайындалады.
Карбенициллин, тетраолеан, эритромицин, доксициклин (вибрамицин) және басқа антибиотиктерді қолдануға болады.
Дезинтоксикацияны гемодез, реополиглюкин көмегімен жүргізеді.
Бас миының және өкпенің ісіну кезінле тамыр ішіне лазикс (40-80 мг; балаларға — 1 мг/кг) енгізеді.
Ауыр тұмау кезінде геморрагиялық синдром мұрыннан қан кетуі,қан қақыру,қан аралас құсық түрінде көрінеді.

аударуды талап етеді.
Бұндай науқастарға аврнайы терапиямен қатар қозғыштықты, тырысуды басуға

бағытталған шұғыл патогенетикалық терапия көрсетілген.
Қозуды басу үшін литикалық қоспа: 2,5 % еріт. аминазин, 1 % еріт димедрол, 0,5 % еріт. Реланиум жастық дзоада жоғарыда көрсетілген.
Дроперидол 0,25 % ерітінді 0,25-0,3 мл/кг б/е немесе т/і күйінде.
Эуфиллин (2,4 % еріт.) 0,1 мл/кг 1 жасқа дейінгі балдарға, 0,05-0,1 мл/кг — 1 жастан жоғары балаларға., 5-10 мл — үлкендерге 5-10 мл 10 % глюкоза еріт.енгізеді.
Ауыр тұмау кезіндегі полисиндромдық патология ауруханаға дейінгі этапта шұғыл терапиялық көмекті талап етеді, әйтпесе ауру соңы сәтсіз аяқталуы мүмкін.

формаларын шұғыл емдеуде дәрігерлер алдына жаңа тапсырмалар қойды
Дифтерияның ең жиі

формалары аңқа, жұтқыншақ, мұрын, көмей дифтериялары болып табылады.
Көп қабатты эпителимен қапталған аймақта дифтериялық таяқша экзотоксині тығыз, қиын алынатын жабынды түзеді (дифтеритиялық қабыну).
Бір қабатты эителимен қапталған аймақта (көмей, кеңірдек) пайда болған жабындылар оңай алынады (крупозды қабыну).
Аңқа мен жұтқыншақтың токсикалық дифтериясының сипаттық белгісі жақ асты лимфа түйіндерінің ісінуі болып табылады.

мөлшерлі құсумен,естің бұзылыстарымен, тырысулармен сипатталады.
Бадамшалардағы жабындылар жылдам жұтқыншаққа, көмейге

ауысады, мойын клетчаткасының ісінуі болады.
Токсикалық дифтерияның ауыр формасында инфекциялы-токсикалық шок дамуына байланысты ауру басталғаннан 2-5 күн өткен соң өліммен аяқталуы мүмкін.
Кенеттен өлім ауыр миокардит кезінде кездеседі.
Соңғылары ауру басталғаннан ерте — 1аптада және кеш – 2-4 аптада болуы мүмкін және ауыр жүрек жеткіліксіздігімен жүреді.
Өз уақытында анықталмаған аңқа дифтериясының асқынуы ретінде полирадикулоневритті қарастыру керек.

нервтендіретін жүйкелердің салдануына байланысты.
Өлім полирадикулоневриттің симптомдарының максимальді даму периодында

дамиды (6-8аптада ауру басталғаннан).
Асқыну дәрігерлердің баспа диагнозымен емдеу нәтижесінде дифтерияға қарсы сарысуды алмаған науқастарда дамиды.
Дифтерия бұндай науқастарда асқыну сипатына байланысты анықталады ( жұмсақ таңдай парезы және параличі, полирадикулоневрит).
Дифтериялық круп кезіндегі өлім асфиксия дамуына байланысты.
Круп жұтқыншақтың токсикалық дифтериясымен қосылғанда жағдай нашарлайды.

кезеңі). Қатаң «ит үрген тәрізді" жөтел пайда болады, дауыстың қарлығуы.
II

кезең (стеноз кезеңі). Шулы «аралаған тәрізді" тыныс алу, афония, тыныс алуға қосымша бұлшықеттердің қатысуы, инспираторлы ентігу анықталады.
III кезең (асфиксия кезеңі). Айқын қозушылықтан ұйқышылдық, комаға алмасатын оттегі жеткіліксіздік белгілері қосылады. Тері бозаруы, цианоз, салқын тер, тахикардия, тамыр жеткіліксіздік белгілері анықталады.
Вирустық круп, дифтериялықтан айрмашылығы, кенеттен I, ал кейде II кезеңсіз-ақ басталуы мүмкін.
Емдік мақсатта жоғары тазартылған жылқының гипериммунды сарысуы "Диаферм« қолданылады.

әсіресе токсикалық және гипертоксикалық дифтериямен науқастарға.
Өлім болдырмайтын сарысу енгізудің

оптимальді уақыты ауру басталғанның 1сағат ішінде деп есептеледі.
2.Сарысу енгізудің дозасы дифтерия түріне қарай анықталады (таралуы — 10-15 мың. АЕ, кең таралған — 50-100 мың. АЕ, токсикалық — 100-500 мың. АЕ).
Кеш кезеңдерде алғашқы доза көбейеді.
Дифтериялық круп кезіндегі сарысу енгізудің бастапқы дозасы: I дәрежеде — 15-20 мың. АЕ, II дәрежеде - 30-50 мың. АЕ, III дәрежеде - 50-100 мың. АЕ.
Токсикалық дифтерияның ІІ және ІІІ дәрежесінің жедел периодында комплексті патогенетикалық терапия жүргізіледі.
Оның мақсаты — дезинтоксикация, гемодинамикалық бұзылыстар компенсациясы, бас ми ісінуі жәнебүйрек үсті безі қыртысының жеткіліксіздігі.

назофарингеальді интубацияны пластикалы түтікпен, ал жайылған крупта (көмей және кеңірдек

дифтериясы) көмей, кеңірдек, бронхтардан электроотсос көмегімен фибринозды жабындыларды алып тастаған соң трахеотомия жасау.
Круптың пневмониямен асқынуының алдын алу үшін антибиотик тағайындау.
Ауруханаға дейінгі этапта дәрігер диагнозды дұрыс қоюы, оның локализация формасын көрсету (аңқа, жұтқыншақ, мұрын, көмей және т.б.), ауырлығы бойынша (локализденген, токсикалық, оның дәрежелері — I, II, III), асқынуларын анықтауы (инфекционно-токсикалық шок, миокардит), көмей дифтерияларының дәрежесін (катаральді, стенотикалық, асфиксиялық) керек.

аталған медикаментозды препараттар көмегімен жасалады.
Дифтерияға қарсы сарысу ауруханаға дейінгі этапта

жедел госпитализацияланатын жағдайда жасалмайды.
Аңқа токсикалық дифтериясында, дифтериялық круптың І-ІІ дәрежесінде госпитализациялау кез келген себептермен кешіккенде дифтерияға қарсы сарысу, кортикостероидтар және инфузиялық ерітінділер келесі реттілікпен енгізіледі:
- Тамырішілік 2-5 мг/кг преднизолонды 10-20 мг/кг гидрокорти-зонмен енгізу; эффект болмаса осы дозаны 20-30 мин.соң қайталайды;
- Дифтерияға қарсы сарысуды енгізуді 0,1 мл 3-ретті 10 мин сайын қайталаумен бастау; теріастына 30 мин соң қалғанын енгізу (200-300 тыс. АЕ );
- тамырішіне реополиглюкин немесе 5 % глюкоза ерітіндісін 10 мл/кг есебімен енгізу;
- левомицетин сукцинатты 25 мг/кг енгізу.
Ауыр ЖТЖ белгілері пайда болғанда – кеңірдек интубациясы немесе трахеотомия.

миокардит — 21,4 %;
- миокардит және тыныс жеткіліксіздігі— 21,4

%;
- полинейропатия — 14,4 %.
Дифтериядан өлімнің негізгі себебі ЖТЖ миокардитпен бірге немесе жеке кездесуі болады.
Ауызжұтқыншақ дифтериясының токсикалық, комбинирленген токсико-геморрагиялық формаларында өлген науқастардың тыныс жолдарының және өкпенің зақымдалуы сипатталады:
- Көмей және кеңірдек серозды-геморр.ісінуімен дисциркуляторлы бұзылыстар, оны дифтериялық круп туындатқын;
- Аутопсиялық және морфололгиялық зерттеу нәтижелері бойынша локализденген дифтериялық круптың жабындылары тек көмейде болуы мүмкін емес.

фибринозды жабындылармен обтурациялануы нәтижесінде трахеобронхит және бронхо-бронхиолиттің дамуын туындатады.
Трахеобронхиолит

және бронхо-бронхиолитте кездеседі;
- дифтериялық бронхопневмония және плевропневмония, алғаш патоморфологтар көмегімен табылған, бронхиолаларда фибринозды жабындылардың фибринозды экссудат ошағында көп мөлшерде коринобактериялардың болуымен сипатталады.
Бронхопневмония өкпенің базальді және парентеральді сегменттеріне таралады.
Науқастарды пневмония серозды және серозды-фиброзды плевритпен кездеседі.

г бір қабылдағанда жасына байланысты жеңілдетуі мүмкін.
үлкендерде кодеин 0,01-0,02

г ішке қабылдауға немесе фенобарбитал 0,05 г күніне 2 рет микстура күйінде қолданылады.
Жөтел ұстамаларынан соң құсатын балаларға 0,6 % атропин еріт. 90 % этил спирті еріт. 1-2 тамшы күніне 4 рет тамақ алдында тағайындайды; атропин құсуды төмендетеді, жөтел ұстамаларына аз әсер етеді (тамшы құрамында 0,2 мг атропин).
Кейде хлорпромазин (аминазина) 0,5-1 мг/кг күніне 3 рет қолдануда эффект береді.
Кең спектрлі антибиотиктерді зерттеу олардың көкжөтелді емдеуде тұрақты екендігін көрсетті,.
Катаральді жағдайда, ал балаларда — профилактикалық, эритромицин тағайындайды.
Осы жағдайда котримоксазол және амоксициллин аз эфф.

антибиотиктер мен белсенді физиотерапиямен емдеуді талап етеді.
Көкжөтел кезіндегі тырысулар

гипоксия, бас ми ішілік қан құйылулар мен энцефалопатия нәтижесінде болады.
Көкжөтел кезіндегі апноэ ұстамасы әдетте 6 айға дейінгі жастағы балаларда жөтел ұстамасынан кейін туындайды.
Осы кезінде терісі бозғылт немесе көкшіл, бұлшықет тонусы төмендеген, тырысулар болуы мүмкін.
Ауыр жағдайларда бір тәулікте 12 осындай ұстама болуы мүмкін.
1 жасқа дейінгі балаларға көкжөтел кезіндегі ауыр жөтел ұстамаларында және 6 айға дейінгі жастағы балаларда ұстама ауырлығына қарамай жөтел ұстамалары кезінде қатаң бақылау керек.
Электроотсос және оттегілік ингалятор дайын тұруы қажет.

бетін төмен қаратып оң жағымен жатқызады, осы кезде аяқтары білек

аймағына тиіп тұратындай етіп.
Оң қолдың сұқ саусағын баланың аузына тығып тілін алғы қарай жылжытады.
Бала төбесінен сол қолмен арқасынан ұстап фиксациялайды.
2. Баланың тілін ұстап тұрып, оның қалпын вертикальдідіен горизонтальдіге және керісінше аудару арқылы жасанды тыныс алдырады. Баланы жіберіп, сол қолмен арқасына басу арқылы тыныс шығаруды жеңілдетеді.
3. Қажет болған жағдайда мұрынға жасалған катетер арқылы оттегі ингаляциясын жасайды және сору арқылы шырышты шығарады.

құрайды. Көп жағдайда круп инфекциялық болады, жиі себебі парагрипп І

вирусы болады.
Круптың 4 клиникалық кезеңін бөлуге болады:
I кезең. Дауыс қарлығуы,кейде афонияға дейін қарқындауы; ит үрген жөтел, күш түскенде дамитын инспираторлы стридор, тыныштықта стридор жойылады; қалтырау.
II кезең. тұрақты стридор; тыныс шығарғанда қабырға аралық және мойынның жұмсақ тіндерінің ішке тартылуы; Тыныс алуға қосымша бұлшықеттер қатысуы; күш түскенде тыныс алу қиындауы.
III кезең. Гипоксия және (немесе) көмірқышқылдың ұсталу белгілері: мазасыз, қозғыш, тершеңдік және тыныс алу жиілеуі.
IV кезең. Апноэ, периодтық немесе тұрақты, тыныс тежелуі.

IIкезең санаулы уақыт ішінде IV кезеңге дейін өршуі мүмкін.
Науқаста дифтерия

жоқ екендігін дәлелдеп, оны жеке ылғалданаған оттекті палатаға жатқызу және (балаларға) амоксициллин 125 мг 8 сағ.соң тағайындау.
Ларингитте, H.influenzae шақырылған,антибиотик беріу міндетті.
Алайда круптың көпшілігін вирус тудыруына , ал антибиотиктердің оларға әсері жоқтығын ескеріп, дәрілік токсика болмауй ұшін тағайындамаған дұрыс.
Гипокси белгілері пайда болғанда (III кезең.) балаға ылғалды оттекпен ингаляцияны бастайды, б/етке 40 мг преднизолонды енгізіп жағдайын бақылап отырады.
Стероидтарды енгізген соң жағдай жылдам жақсаруы мүмкін, ол жағдайда стероидтарды аз мөлшерде енгізуді жалғастырады.
Круптың IV және III кезеңіндегі науқастарға трахеотомия жасау қажет.

болғанда да беруге болмайды.
Кейде круптың II кезеңіндегі мазасыз балаларға

хлоралгидрат (100 мг 1жасқа дейінгі балаларға, 500 мг 5 жасар балаларға) беріп, жағдайын бақылау.
Жедел эпиглоттит аурудың алғашқы 24 сағатында өлім тудыруы мүмкін. Бұл круптың сирек және ауыр формасы, бұл кезде көмей қызарған және ісінген күйде болады, өршімелі ентігу және стридор анықталады, сонымен қатар H. Influenzae тудырған токсемия белгілері туындайды, ол міндетті түрде қан мен көмей жұғындыларынан көрінеді.
Терапияда хлорамфеникол (левомицетин) үлкен дозада ішке немесе т/і (бұлшықетке емес) кеңірдектің назотрахеальді интубацияясымен қатар.
Бұл манипуляция трахеотомиядан қауіпсіз, және оны өз уақытында жасау керек.
Диафрагма және қабырғааралық бұлшықеттер салдануымен науқастарды кабинеттік типті жағдайда респиратор көмегімен емдеу қажет, оларда жұтыну бұзылмаған және бронхиальді ағаштың төменгі бөліктеріне секреттің жиналмауы керек.

эндотрахеальді түтік көмегімен кеңірдекке трахеостомиялық канюляны манжетымен енгізгенше қалдыру керек.

Трахеотомиядан кейін өкпенің жасанды желдендірілуі жасалады.
Бұндай науқастарды емдеуді арнайы тыныс алу орталықтарында жүргізген жақсы.
Науқастарды жүргізудің негізгі принципі, ӨЖЖ жасалып жатқан науқасты пневмония профилактикасы ретінде әр 2сағат сайын бүйіріне аудару, кеуде қуысының интенсивті физиотерапиясы, бронхтардан секреттің аспирациясы, манжетканың герметивтілігін тұрақтандыру, сонымен қатар тыныстың минуттық көлемі бойынша вентиляциясын, пульс жиілігін, қан қысымын бақылау.
Өкпе тіндерінің зақымданумен тыныс жеткіліксіздігін емдеу жоғарыда көрсетілген.

Жедел бауыр жеткіліксіздігі – негізгі белгілері энцефалопатия, геморрагиялық синдром, жиі

– бауырлық иіс, қарқынды сарыауру, бауыр көлемінің кішіреюі болып табылатын симптомокомплекс.
ЖБЖ морфологиялық субстраты гепатоциттердің дистрофиялық өзгерістері немесе бауырдың массивті некрозы болып табылады.
Жедел вирусты гепатит кезінде өлімнің негізгі себебі массивті бауыр некрозы болып табылады.
Аурудың осындай формалары фульминантты деп аталады (қатерлі).
Алайда жедел гепатиттегі летальділік, әсіресе гепатите В және С немесе микст-этиологияда, 0,8-1,2 % құрайды.
Созылмаыл вирусты гепатиттің ауыр формалары үлкен проблема тудырады, әсіресе цирроз кезеңінде, летельділік 8-10 % құрайды.

ауыз арқылы метрпонидазол, ципрофлоксацинді қабылдап ішектік аутофлораны тежейді.
Лактулоза көмегімен (30-50

мл сироп күніне) ішекті тазалайды.
ОЖЖ тежелу үрдістер азайту үшін наком (немесе леводопа) қолданылады, восстанавливающий обмен нейротрансмиттерлер (норадреналина) алмасуын қалпына келтіреді; ми ісінуін азайту үшін кортикостероидтар.
Вирусқа қарсы терапияға баса назар аудару қажет—цимевен, аденинарабинозин, зейфекс (ламивудина), интерферондарды үлкен дозада енгізу.
Бұл сұрақ әрі қарай зерттеуді және талқылауды қажет етеді — тағайындау мерзімі, дозалары вирусты репликация деңгейімен анықталады, сонымен қатар жоғарыда айтылған факторлар көмегімен.
Шұғыл госпитализацияға және терапияға көрсеткіш вирусты гепатиттің ауыр формасының ЖБЖ дамуына жоғарғы қауіптілік болып табылады.

(бас ауыруы, бас айналу, жүрек айнуы,қайталамалы құсу, әлсіздік) және геморрагиялық

көріністері.
Сарғыштық деңгейі аса маңызды емес, тері айқын сарғаймағанда да ауру ағымы ауыр немесе күрт ауыр болуы мүмкін.
Ауыр формалы вирусты гепатит ЖБЖ синдромымен стадияға бөлінеді;
- прекома 1 — естің қысқа мерзімді жоғалуы, айқын астения, эмоциональді лабильділік, ұйқы бұзылысы, вегетативті бұзылыстар; тремор немесе жоқ болады, немесе айқын көрінбейді; бауыр көлемі ұлғаймаған, сарғыштық және геморрагиялық синдром анықталады, асқазан-ішектік қан кетулермен көрінеді;
- прекома 2 — ес ішатасқан, сопорозды жағдай, науқастар ориентирін жоғалтқан, психомоторлық қозғыштық, тре­мор айқын;

сақталған; бауыр өлшемдері оң қабырға астында «қуысқа" дейін кішірейеді; тырысулар,

патологиялық рефлекстер байқалуы мүмкін;
- кома 2 (терең кома) — ессіз, арефлексия; науқастар өлімінің бірден бір себебі бас ми ісінуі, қан кетулер және іріңді-септикалық асқынулар болады.
Стандарт. терапия больных вирусным гепатитом с явлениями ОПечН недостаточности включает комплекс патогенет.ср-в, исследованных во многих гепатологических центрах.
Комплекс включает инфуз-ую дезинтоксикац. тер-ю с элем-ми форсиров. диуреза, глюкокортикоидами (2-5 мг/кг преднизолона или эквивалентные дозы др. препаратов), ингибиторы протеаз, витамины, плохо всасыв-иеся в киш-ке антибиотики (для подавления кишечной микрофлоры), оксигенотерапию и ряд др. известных лечебных мероприятий.
При исп-ии м-да так наз-емой стандартной терапии на основе управляемой гемодилюции в комплекс лечеб. мероприятий реком-ся вкл-ть такие пр-ты, как альбумин, маннит, леводопа, цитохром С.

плпзмафарез, гемосорбция, қанды ультра күлгінді сәулелендіру қолданылады.
Кома алды және кома

жағдайындағы науқастарға жедел көмек көрсету нәтижесі уақытқа байланысты, терең кома жағдайында өлім деңгейі 90-95 % жетеді.
Бұл жедел бүйрек жеткіліксіздігін ерте диагностикалап (прекоманың 1 сатысында) және науқасты жылдам госпитализациялау керектігін көрсетеді.
Вирусты гепатит кома алды жағдайы жедел бүйрек жеткіліксіздігімен диагнозымен инфекциялық аурухананың реанимациялық және қарқынды терапия бқліміне жедел госпитализациялау стандартты комплексті терапия бағдарламасын жүргізуге, арнайы ем қолдануға, өлім санын азайтуға мүмкіндік береді.

жағдай ауырлығын бағалау және өмірлік маңызды функцияларды сақтау.
Кома алды

және кома жағдайындағы науқастар инфекциялық аурухананың реанимация бөліміне жатқызылуы керек.
Бауырлық кома алды және команың манифесттік белгілері жоқ болса, бірақ науқас вирусты гепатиттің ауыр ағымымен ауырса, оларды қауіп төндіруші топ ретінде қарастыру керек.
Олар қарқынды терапия бөлімшесі бар ауруханаға жылдам госпитализациялануы керек.
2 Глюкокортикоидтық гормондарды енгізу арқылы жүргізілетін инфузионды терапия міндетті емес (гиповолемия болмаса және жедел госпитализациялау мүмкіндіктері болса).
3 Жедел бауыр жеткіліксіздігін жиі асқындыратын психомоторлы қоғыштық және бас ми ісінуінің белгілері пайда болғанда емнің кез келген этапында, оның ішінде ауруханаға дейінгі кезде жасалатын шаралар: тамырішіне 2 мл 0,1 % лазикс ерітіндісі (балаға-0,1 мл/кг дене салмағына), 0,25 мл/кг дроперидол (0,25 % ерітінді) және 100 мг/кг натрий оксибутираты (20 % ерітінді түрінде тамырішіне).

қарсы көрсеткіш емес.
Жедел көмек дәрігерінің науқас жағдайының ауырлығын дұрыс

бағалауы және диагнозды дұрыс қоюы өз уақытында қарқынды бақылауға және емдеуге мүмкіндік береді.

қатерлі безгекте, бүйректік синдромды геморрагиялық қалтырауда, лептоспирозда дамиды.
Әрбір инфекциялық

ауру дамуында өзіне тән симптомдармен көрінеді. ЖБЖ барлығын жалпы клиникалық көріністер анықтайды.
Инфекциялық аурулар кезіндегі ЖБЖ дамуының патогенезінде бүйректегі қан айналым бұзылысы, гипоксия және тіндер ісінуі, каналдар өткізгіштігінің бұзылыстары жетекші маңызға ие.
Бұл жағдайды инф-токсикалық шок немесе гиповалемиялық шок кезіндегі қанның сұйық бөлігінің жоғалуы әкеледі.
Бұл ауру патогенезінде ДВС синдром бүйрек капиллярларының микротромбтануы да маңызды.

- тубулярлы некроз.
Клиникалық бұл протеинурия, ісіну, ануриямен көрінетін жедел

нефротикалық синдром дамуымен көрінеді.
ЖБЖ ағымында 4 стадияны ажыратады: бастапқы, олигоануриялық, полиуриялық, сауығу.
Негізгі симптомдарды ескеру қажет, осы ауыр жағдайдың диагностикасы жедел жәрдем дәрігерінің қолында.
Бастапқы стадияда қалтырау, интоксикация синдромы, геморрагиялық диатез және ЖБЖ дамитын аурудың басқа көріністері.
Бұл стадияда диурез онша төмендемейді.
Олигоануриялық стадияда диурез анурияға дейін төмендейді.

Су-электролиттік алмасу және КОС терең бұзылыстары, ацидоз, гиперкалиемия, гипонатриемия, гипохлоремия

және гипокальциемия, сонымен қатар анемия, лейкоцитоз, СОЭ жоғарылауы анықталады.
Қанда мочевина мен креатинин құрамының айқын жоғарылауы, науқастарда диспепсиялық синдромдар, жүрек айнуы, құсу, ауыздың құрғауы, іш және бел аймағындағы ауырсыну, стоматит, энтероколит пайда болады, тыныс алу ырғағы бұзылады.
Кенеттен гипергидратация болғанда алғашында интерстициальдық, сосын альвеолярлық өкпе ісінуі туындайды.
ЭКГ – миокард гипоксиясы белгілері, аритмия, гиперкалиемия көріністері.
Бұл периодта инфекция өршіп тұрған жағдайда да дене қызуы қалыпты болады.

бастау сатысында тығыздығы төмен зәр негізінде полиурия. Әлсіздік, бас айналуы,

жүрек айнуы болады. Гипокалиемия, гипонатриемия, гипохлоремия анықталады.
Азотемия полиуриялық сатының алғашқы күндерінде жоғарылайды, сосын ғана мочевина мен креатинин көрсеткіштері қалыптыға дейін төмендейді.
Анемия, тромбоцитопения ұзақ сақталады.
Сауығу кезеңінде бүйрек және басқа мүшелердің функционалды жеткіліксіздігі анықталады.
Жедел көмек дәрігерінің тактикасы науқасты ЖБЖ туындатқан нозологиялық диагнозды көрсетіп инфекциялық аурухананың реанимациялық бөліміне госпитализациялау.
Осымен қатар ГЛПС симптоматологиясын ескерген жөн: жоғвры қалтыраудың кенет басталуы, геморрагиялық бөртулер, Іштегі, бел аймағындағы ауырсыну, миалгия.

байланысты.
Малярия дамығанын қалтырау белгілері бар науқастардан күдіктену қажет, мед.көмекке

келесі жағдайларда қаралу қажет:
- Науқастың ыстық жақтарға барып келгенде немесе соңғы 2жыл көлемінде малярия жұғуы мүмкін болатын елдерге барып келгенде;
- Осы уақытта анамнезінде малярия бар болғанда;
- Ауруға дейін 3ай алдын қан құйдырғанда;
- Диагнозы дұрыс қойылмаған, дене температурасының ұзақ көтерілуінде.
Науқастарды инфекциялық стационарға жатқызук керек.
Госпитализациядан бас тартқанда қанын безгек плазмодий бар жоқтығына тексеру.
Безгекке тексергенде әрбір науқастан жуан тамшы және жіңішке жұғынды алу керек.

1жасқа дейінгі балаларға — 0,05 г, 1жастан 6 жасқа дейінгі

балаларға — 0,125 г, 7ден 10ға дейінгі — 0,25 г, 10нан 15 жасқа — 0,5 г және үлкендерге — 1 г.
Пр-тты тамақтан соң көп мөлшерде сумен қабылдайды.
Әрі қарай емханаға қоңырау соғады.
Тропикалық церебральді малярияда шұғыл жағдай туындайды.
Церебральная (коматозная) малярия набл-ся у неиммунных лиц, прибывших из эндемичных по малярии мест.
Инкубационный период при тропической малярии короткий, и поэтому сам больной или его родственники сообщают о пребывании в зарубежных странах
Клиническая картина коматозной малярии имеет характерные признаки: заболевание начинается остро с повышения температуры тела до 39,5-40 "С, с типичной для малярии триады: приступа озноба, жара, пота.

ауыруы, құсу, психомоторлық қозғыштық, диплопия, анизокория, нистагм, менингеальді симптомдар, тырысулар,

ступор және кома.
Тері мен қасаң қабық сарғыштануы, гепатолиенальді синдром.
Артериальді қысым төмендейді, диурез азаяды, анурия болуы мүмкін.
Коматозды малярия диагнозын қоюда шешуші паразитологиялық зерттеу болып табылады – қан құрамынан маляриялық плазмодияның табылуы.
Клиникалық белгілер мен эпидемиологиялық анамнезге негізделе отырып алғашқы ауруханаға дейінгі этаптан бастап көмек көрсетуді бастау қажет.

енгізу үлкендерге (балаларға - 10 мл/кг), 5-10 мл 5 %

еріт. делагил (балаларға - 0,2 мл/кг), - 5 мг/кг преднизолон, 60-80 мг 1 % лазикс еріт. (балаларға - 0,1 мл/кг), - 5 мл 0,25 % дроперидолеріт. т/і немесе б/е (балаларға — 0,1 мл/кг) немесе 2-4 мл 0,5 % седуксен еріт. (балаларға — 0,1 мл/кг).
Тропикалық малярия дәріге төзімді қоздырғыштары бар елдерде таңдау препараты хинин болып табылады.
Малярияның қатерлі ағымында хининді терең теріасты клетчаткасына күніне 2 г (4 мл 25 % еріт. немесе 2 мл 50 % хинин еріт.) дозада арасында 6-8 сағат тастап.
Аса ауыр жағдайда алғашқы иньекцияны тамыр ішіне 0,5 г хининді енгізеді.
Ол үшін 1 мл 50 % препарат ерітіндісін 20 мл 40 % глюкоз еріт. немесе 20 мл 0,85 % NaCl еріт.араластырады.
Тамырішілік инфузиядан соң 0,5 г (1 мл 50 % раствора) хининді теріасты клетчаткасына енгізеді.
Қалған дозаны 6-8сағаттан соң қайталаайды.

емес.
ЖБЖ синдромымен және ауыр жалпы интоксикациямен көрінеді.
Ол массивті

гемолиз нәтижесінде туындайды , науқастарды малярияға қарсы препараттармен, сульфаниламидтермен емдегенде эритроцит құрамында глюкоза-6-фосфатдегидрогеназа ферментінің жеткіліксіздігінен болады.
Массивті гемолиз нәтижесінде қанға көп мөлшерде гемоглабин түседі, ол ЖБЖ синдромы және жалпы интоксикация дамуына әкеледі.
Гемоглобинуриялық қалтырау кезіндегі ЖБЖ гемоглабиннің бүйрек каналдарын бітеуден болады.

болады.
Жбж себебіне байланыссыз бүйрек микроциркуляция бұзылысы, интерстициальді тін ісінуі және

метаболикалық ацидоз дамиды.
ЖБЖ асқынған маляриямен ауыратын науқас аурухананың реанимация бөліміне госпитализациялануы керек.
Кома госпитализацияға қарсы көрсеткіш емес.
Гемоглобинуриялық қалтыраудың алғашқы белгілерінде (жағдай нашарлауы, қара-қоңыр зәр, сарғаю) гемолиз тудыратын препараттарды жылдам алып тастау (хинин, сульфаниламидтер, ацетилсалицило қышқылы және т.б.).
Малярияға қарсы терапия ретінде хингамин (делагил) тағайындайды.
Көп мөлшерде сұйықтық қабылдау, тамыр ішіне 5 % глюкоза еріт., Рингера еріт., лактасол диурезді бақылау арқылы (лазикс, маннит) көрсетілген. Глюкокортикоидтар оң дезинтаксикационды эффект береді.

жылдам динамикаыс мен ерекшеліктеріне мән беру.
Бұл ерекшеліктер әрбір назологиялық форманың

клиника-патогенетикалық көріністеріне, сонымен қатар нәтижесі дәрігер тактикасяна байланысты жастық және преморбидті факторлар.
Этиологиялық фактор (ауру қоздырғышы) ардайым маңызды болып табылады — шұғыл жағдай дамуында және оның өлімге дейінгі асқынуында.