М әҗит Гафури

гаиләсендә туа. Башта үз авылларындагы мәдрәсәдә укый, аннары күрше Үтәш

авылындагы мәдрәсәгә күчә. Шул елларда бер-бер артлы әтисе белән әнисе үлеп китә, һәм моннан соң унбер-унике яшьлек Мәҗиткә үз көнен үзе күрергә туры килә.

белән ул Өфегә килә, әмма ярлылыгы аркасында теләгенә ирешә алмый,

бары 1898 елда гына, Троицк шәһәренә барып, мәдрәсәгә укырга керә. Әдәбият белән кызыксынып китү аның үзендә дә язу теләген тудыра. Ул Троицк мәдрәсәсендә укыганда беренче әдәби тәҗрибәләрен ясый. 1904 нче елдан аның язганнары китап рәвешендә дөнья да күрә башлый. Аерым алганда, "Фәкыйрьлек берлә үткән тереклек", "Себер тимер юлы, яки әхвале милләт" кебек беренче китаплары басылып чыга.

1905 елда, Казанга килеп, "Мөхәммәдия" мәдрәсәсенә укырга керә һәм шул вакытта илдә көчәйгән революцион хәрәкәт йогынтысында үз иҗатында туган халкының реаль тормышына игътибарын көчәйтә, милли азатлык идеяләрен чагылдыра башлый. 1906 елда М.Гафури кабат Өфегә китә, һәм аның моннан соңгы тормышы нигездә шушы шәһәрдә үтә.

нче елга кадәрге иҗатын да ул үзен милләт язмышын кайгырткан,

аның азатлыгы өчен көрәшкән әдип итеп таныта. Шундый милли уй-омтылышлар белән яшәгән әдип 1917 нче елгы Октябрь революциясен дә зур өметләр белән каршылый. Мәҗит Гафури үзенең иҗат эшчәнлеген төп ике юнәлештә алып бара. Бер яктан, ул әсәрләрендә, конкрет сыйнфый позициягә күчеп, гади хезмәт халкының тормышын үтә кырыс төсләрдә чагылдыра (мисал өчен "Кара йөзләр", "Тормыш баскычлары", "Шагыйрьнең алтын приискасында" кебек повестьларында). Икенче яктан, игътибарын илдә искене җимереп яңа тормыш төзү өчен алып барылган көрәшкә юнәлтә. Бу көрәшне тәэсирлерәк итеп күрсәтү максатында әдип әдәбиятның тәрбияви йогынтысы көчлерәк булган формасы — драматургиягә дә мөрәҗәгать итә.