Слайд 1Медицина – биологиялық зерттеулерді жоспарлау және жүргізу.
Слайд 2 Дәрістің жоспары:
Медицина – биологиялық зерттеулердің негізгі мәселелері.
Медицина – биологиялық тәжірибенің кезеңдері.
Клиникалық зерттеулер жоспарының түрлері.
4.Биомедициналық деректерді талдауға
арналған статистикалық дестелер.
Слайд 3 «Қазақстан Республикасында клиникаға дейінгі зерттеулердің, медицина – биологиялық тәжірибелердің
және клиникалық сынаулардың жүргізу ережелерін бекіту туралы»
Денсаулық сақтау министрінің
25 шілде 2007ж. №442 бұйрығы .
Слайд 4 Статистикалық әдістерді қолдану операциясының тізбегі
мәселенің арнайы ғылым
терминдерімен айқын қойылуы,
мәселені статистика тіліне аудару,
оны шешу үшін
лайықты әдісті таңдау,
қажетті есептеулерді жүргізу,
алынған нәтижелерді статистика ғылымының терминдерімен тұжырымдау,
арнайы ғылым тілінде қорытынды жасау.
Слайд 5Медицина – биологиялық тәжірибелердің кезеңдері
жоспарлау,
тәжірибе жүргізу,
алынған деректерді статистикалық талдау,
қорытынды.
Слайд 6Жоспарлау:
зерттеу мақсатын анықтау,
популяцияны сипаттау,
таңдаманы анықтау,
жорамалды
ұйғару,
мәнділік деңгейін анықтау,
критерийдің қуаттылығын анықтау.
Слайд 7 Тәжірибені жүргізу:
Жоспарға сәйкес таңдама алу,
Өлшеу нәтижелері бойынша
файл немесе кесте құру.
Слайд 8
Талдау:
жиналған деректердің нақтылығын тексеру,
статистикалық талдау.
Слайд 9 Статистикалық талдау:
деректерді көрнекілеу (графикті түрде кескіндеу – полигондар
мен гистограммалар тұрғызу),
таңдама таралудың түрі жөніндегі жорамалды тексеру,
таралу
параметрлерін бағалау (нүктелік және аралық бағалар),
байланыстар мен тәуелділіктерді айқындау.
Слайд 10
Қорытындылау:
Тәжірибе мен статистикалық талдаудың нәтижелері жете сипатталады.
Слайд 11
Клиникалық зерттеулер жоспарларының түрлері.
тәжірибелік (эксперименталдық),
бақылау нәтижесі бойынша,
параллелді,
қиылысқан,
факторлық,
тізбектей.
Слайд 12
Тәжірибелік жоспар
Артықшылығы:
нәтижеге ықпал ету мүмкіндігі,
жорамалдарды дәлелдеу дәлдігі,
факторларды
бақылау мүмкіндігі,
ақпараттар көлемі көп.
Кемшіліктері:
жүргізу мүмкіндігі шектелген.
Слайд 13Бақылау бойынша зерттеу жоспары
Артықшылығы:
жүргізу мүмкіндігі шектелмеген,
эпидемиологиялық
зерттеулерде қолданылатын бірден бір әдіс.
Кемшіліктері:
факторларды бақылау мүмкіндігі шектелген,
ақпарат көлемі аз.
Слайд 15
Параллелді жоспар
Артықшылығы:
талдау әдістерін таңдау кеңдігі,
күрделі емес есептеулер.
Кемшіліктері:
топтар
арасындағы өзгерушіліктің үлкендігі,
таңдама көлемінің үлкендігі.
Слайд 16
Қиылысқан зерттеу схемасы
Б
ас жиынтық
Таңдама жиынтық
Бақылау
тобы
Реакция
бағасы
Реакция
бағасы
Слайд 17
Қиылысқан жоспар
Артықшылығы:
таңдама көлемі аз,
бағалар саны аз.
Кемшіліктері:
қалдық эффектілері,
зерттелуші
шығып қалғанда туатын күрделіліктер.
Слайд 19
Емдеудің мүмкін комбинациясы
(2х2)
Слайд 20
Факторлық жоспар.
Қолданылуы:
екі немесе одан көп емдеу әдістерін
бағалау үшін;
доза мен эффект арасындағы тәуелділікті анықтау үшін;
бірнеше
бірге қолданылатын препараттар дозаларының ең тиімді комбинацияларын анықтау үшін.
Слайд 21
Тізбектей жоспарлау.
Артықшылығы:
шығыны аз (экономды),
таңдама өлшемінің орташа алғанда
екі есе кішіреюі,
бірінші және екінші текті қателіктерді алдын ала анықтау
мүмкіндігі.
Слайд 22 Тізбектей жоспарлау.
Кемшіліктері:
шешім қабылдау үшін үнемі талдау жасап отыру
қажеттілігі;
пациенттерді жұптастырып салыстыру, ол сынау уақытын ұлғайтады;
келесі пациентті
сынауға алдыңғы пациент оны аяқтағаннан кейін ғана кіргізу.
Слайд 23 Статистикалық дестелер :
арнайы дестелер,
жалпы қолданыстағы статистикалық дестелер (SAS,
SPSS, SYSTAT, MINITAB, Statistica, STADIA, STATGRAPHICS),
кестелік процессорлар және электрондық кестелер
(Excel).
Слайд 24 SAS жүйесі :
20 дан жоғары әртүрлі бағдарламалық
құралдар,
әмбебап дестелер арасынан статистикалық алгоритмдерді жинау мүмкіндігінің өте жоғарылығы,
өз бетіңмен
дайындаған алгоритмдерді қосу мүмкіндігі,
деректерді жүйелеуден бастап статистикалық талдаудың кез келген есептерін шешу мүмкіндігі.
Слайд 25 SPSS дестесі:
кәсіпкер - статистиктер үшін,
статистикалық талдаудың дамыған аппараты,
ыңғайлы
графиктік құралдар ( 50 ден аса диаграммалар түрлері),
есеп дайындаудың дамыған
құралдары,
анықтама жүйесі маңызды операциялар үшін адымдық нұсқаулардан тұрады.
Слайд 26 Statistica 6.0 дестесі :
функционалдық алгоритмдер спектрінің көптігі,
талдаудың
параметрлік емес әдістерін, көпөлшемді талдау әдістерін қамтиды,
алғашқы деректермен әртүрлі деңгейде
жұмыс істеу құралдары жете дамыған,
құралдар панелі кең,
графиктердің, матрицалар мен пиктограммалардың жүздеген түрлері келтірілген,
графиктер дизайндарын өз бетіңмен дайындау мүмкіндіктері.
Әдебиеттер
Лукьянова Е.А. Медицинская статистика. – М: Изд.
РУДН, 2002.
Реброва О.Ю. Статистический анализ медицинских данных. Применение пакета прикладных программ STATISTICA. М, Медиа Сфера, 2002.
В.И.Юнкеров, С.Г.Григорьев «Математико-статистическая обработка данных мед. исследований», С.-П., 2002г
Гланц С. Медико-биологическая статистика. – М.: Практика, 1999.