Слайд 1HOCA AHMET YESEVI ULUSLARARASI
TURK - KAZAK UNIVERSITESI
ҚОЖА
АХМЕТ ЯСАУИ АТЫНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАЗАҚ - ТҮРІК УНИВЕРСИТЕТІ
Тақырыбы: Жедел бүйрек жетіспеушілігінің клиникалық көріністері
Орындаған: Қалыбекова Л,
Темір Ж, Әметбекова Ж, Баянова Б.
Сәрсенова Ұ.
Қабылдаған: Алиева Л.
Медицина факультеті
Түркістан – 2014 жыл
Слайд 2Жоспары:
Кіріспе
Мақсаты мен зерттеу маңыздылығы
Жедел бүйрек жеткіліксіздігі туралы түсінік
II. Негізгі бөлім:
Этиологиясы
Патогенезі
Клиникалық көрінісі
III. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер
Слайд 4Мақсаты мен зерттеу маңыздылығы
Жедел бүйрек жетіспеушілігі туралы түсінік қалыптастыру. Жедел
бүйрек жетіспеушілігінің этиологиясын, патогенезін, клиникалық көрінісін ажырату арқылы болашақта дұрыс
диагноз қойып науқастардың көңілінен шығып,жедел бүйрек жетіспеушілігі ауруын алдын – алу мақсатын жасау
Слайд 5 Бүйректің жедел шамасыздығы (ағыл. chronic kidney disease )
― нефрондардың азаюынан, қалған нефрондардың функциялық кемістігінен дамитын, ақырында гомеостаздың
бұзылысына әкелетін бүйректің экскрециялық және инкрециялық функцияларының жетіспеушілігі.
Слайд 7 Жедел бүйрек жетіспешілігі өз кезегінде 4 кезеңге жіктеледі:
Слайд 9 1.Бүйрек қызметінің жасырын жеткіліксіздігі. Мұнда объективтік және
субъективтік белгілер тапшы болады, оны жан-жақты және терең клиникалық тексеру
барысында ғана анықтайды. Шұмақты фильтрация әдетте 50-60 мл/мин-қа дейін кеміген, несептің осмолярлығы 400-500 моль/л шегінде болады. Қант экскрецияларының артатыны, дизаминоацидурия, тұрақсыз протеинурия байқалады.
2.ЖБЖ-нің компенсаторлы сатысында бүйректердің қызметі айтарлықтай кеміген кезде басталады. Алайда қандағы мочевина мен креатин мөлшерінің артқаны байқалмайды. Тәуліктік диурез, өзекше реабсорбциясының кемуі есебінен 2-2,5 л-ге дейін артқан. Полиурия шұмақты фильтрация 30 мл/мин-қа дейін кеміген. Несептің осмолярлығы 35 мосм/л-ге дейін төмендеген. Натрийурездің мерзімдік артуы есебінен электролиттік ауытқу пайда болуы мүмкін. Аздаған диспепсия, ауыздың құрғауы, қажушылық, полидипсия, изостенурия байқалады.
Слайд 10 3.ЖБЖ-нің интермиттеуші сатысында шұмақты фильтрация мен өзекшенің реабсорбциясы
одан әрі төмендейді. Оқтын-оқтын гиперазотемия пайда болып, мочевинада 13-16ммоль/л шнгінде
және креатининде 0,2-0,35 ммоль/л шегінде сақталады. Шұмақты фильтрация 25 мл/мин-қа дейін және одан ірі төмендеген. Ацидоз дамиды.
4.ЖБЖ-нің терминальді сатысында уремия өршиді. Шұмақты фильтрация 15 мл/мин-қа дейін кемиді, қан плазмасындағы мочевинаның концентрациясы 25 ммоль/-ге дейін көбейеді, азидоз артады, дисэлектролитемия өседі және алмасудың барлық түрлері бұзылады. Бұл сатының өзі 3 клиникалық кезеңге бөлінеді:
І. Су бөліп шығару қызметі аяқталған (диурез – 1л және одан да көп). Клиренс – 15-10 мл/мин-қа дейін. Гиперазотемия – мочевинада 16-30 ммоль/л, өсу бағытында. Компенсацияланған ацидоз, су-электролит бұзылуы жоқ.
Слайд 11ІІа. Олигоанурия (несептің осмольярлығы-300-400 мосм/л кезінде диурез 300мл-ден кем), сұйықтықтың
тежелуі, дисэлектролитемия, гиперазотемия 33 ммоль/л-ден жоғары, ацидоз. Жүрек-тамыр жүйесі және
басқа ішкі мүшелер жағында қайтымды өзгерістер бар.
ІІб. Белгілері ІІа кезендегідей, бірақ үлкен және кіші қан айналымы бұзылған жүрек қызметі едәуір ауыр. Артериялық гипертензия.
ІІІ. Ауыр уремия, гиперазотемия (креатинин-1,1 ммоль/л, мочевина-66 ммоль/л), декомпенсацияланған ацидоз және дисэлектролитемия. Декомпенсацияланған жүрек қызметінің жеткіліксіздігі, жүрек демікпесі, бауыр мен басқа да мүшелердің дистрофиясы.
Этиологиясы
Бүйректік себептер:
Бүйрек
тінін тікелей зақымдайтын ауыр металдар (сынап, мышьяк т.б), улы химиялық заттар, дәрі-дәрмектер (антибиотиктер, сульфаниламидтер, барбитураттар, т.б), өсімдік және жәндік улары;
Жедел гломерулонефрит пен пиелонефриттер;
Бүйрек тамырларының тромбозы мен эмболиясы.
Бүйрекалдылық себептер:
Қантамырларының шок, коллапс көлемді күйік, көп мөлшерлі гемолиз кездеріндегі жедел жеткіліксіздігі;
Организмнің сусыздануы;
Бұлшықеттердің жаншылудан, жүрек етінің өліеттенуінен артық ыдырап кетуі, миолиз дамуы;
Ауыр әсерлі инфекциялық аурулар (тырысқақ, іш сүзегі, паратиф, дифтерия, сепсис).
Слайд 15Жедел бүйрек жетіспеушілігіне алып келетін себептер:
Патогенезі
Көпшілік себепкер
ықпалдардың әсерінен бүйректің сыртқы қабатында қанайналым бұзылыстары пайда болып, одан ишемия дамиды. Ишемия айналымдағы қан көлемінің азаюынан, бүйрек шумақтарына енетін артериолалардың қатты жиырылып қалуынан немесе тамыр ішінде шашыранды қан ұю синдромы дамуынан байқалады. Ишемия нәтижесінде шумақ қылтамырларында қан қысымы төмендеуден несептің сүзілуі азаяды. Егер бүйрек ишемиясы ұзаққа созылса, онда бүйрек өзекшелерінің эпителий жасушаларында некроз дамуына дейін әкелетін дистрофиялық өзгер істер дамиды, нефрон шумақтарының тіректік мембраналарының тұтастығы бұзылады. Нефрон өзекшелерінде эпителий жасушаларының құрылымдық бұзылыстарынан дисталдық өзекшелерде алғашқы несептен натрий иондарының кері сіңірілуі азаяды. Осыдан алғашқы зәрде натрийдің көбеюі бүйрек шумақтары маңындағы жасушаларда ренин түзілуін арттырады. Ренин ангиотензин-I-ді ангиотензин -II-ге айналдырып, бүйрек шумақтарына келетін артериолалардың жиырылуын туындатады.
Слайд 17Бүйректің жедел жетіспеушілігі дамуының негізгі механизмдері:
Негізгі аурудың меңдеуінен
нефрондардың біртіндеп жойылуы.
Сау қалған нефрондардың гипертрофиясы
Жойылған нефрондардың
орны дәнекерлік
тінге
ауысуы
Слайд 19Клиникалық көрінісі
I. Бастапқы сатысы
II. Олигоанурия сатысы
III.Диурездің қалпына келу сатысы (полиурия)
IV.
Сауығу сатысы (реконвалесценция)
Келесі бетке өту
Лабораториялық анализдерСлайд 23
Слайд 20
I. Бастапқы сатысы
Бірнеше
сағаттан бірнеше тәулікке дейін созылады,
бүйрек қызметінің бұзылыстары байқалмайды. Бұл кезде
бүйрек қызметінің жеткіліксіздігін туындатқан негізгі аурудың белгілері басым болады. Қанайналымның бұзылыстары байқалады.
Артқа
Слайд 21Екі аптадай мерзімге созылады, тәулігіне зәрдің шығарылуы 500 мл-ден аспайды,
бір екі тәуліктен кейін олигоурия ануриямен ауысып, тәулігіне бар-жоғы 50
-100мл несеп шығарылады. Оның себептері:
Бүйрек ишемиясы кезінде шумақ қылтамырларында қан қысымының төмендеуі несептің сүзілуін азайтады.
Милы қабатта қанайналым азайғандықтан онда осмостық қысымды көтеретін заттар жиналып қалады, сондықтан нефрон шумақтарында сүзілген алғашқы несеп бүйректің аралық тіндеріне сіңіріліп кетеді.
Эпителий жасушаларының ісінуі, жартылай ыдыраған жасушалардың сыдырылуы, ісінген аралық тіндер мен өзекшелердің қысылып қалуы, олардың ішінде миоглобин, гемоглобин, дәрі-дәрмектердің кристалдарының тұнуы т.с.с
II Олигоанурия сатысы
Артқа
Слайд 23III.Диурездің қалпына келу сатысы (полиурия)
Бүйректе қанайналымның біртіндеп қалпына
келуінен нефрон шумақтарында несеп сүзілу және өзекшелердің өтімділігі жақсара бастайды.
Тіректік мембраналары сақталған нефрондардың шумақтары мен өзекшелердің эпителий жасушалары біртіндеп қалпына келеді. Несеп шығару қалыпты деңгейге дейін көтеріліп, артына полиурия дамиды. Несептің меншікті тығыздығы төмен (гипостенурия). Зәрмен калий, магний, хлор көптеп шығарылып, қанда олардың деңгейі төмендейді. Қанда азоттық заттардың мөлшері азаяды.
Бұл кезде иммунитет төмендейді, организмнің микробтарға сезімталдығы көтеріледі.
Артқа
Слайд 24IV. Сауығу сатысы (реконвалесценция)
Дұрыс емдеу шараларын қолданған жағдайда БЖЖ
қайтымды процесс. Ол 6 айдан 2 жылға дейін созылады.
Артқа
Слайд 25Диагностикасы
Пальпация, перкуссия арқылы зәр шығару мүшелерін
тексеріп қарау;
Қанның биохимиялық анализі
Зәр шығару мүшелерін
УДЗ, ренгтген, эндоскопиялық зерттеу әдістері арқылы тексеру;
Зәрдің жалпы анализі;
Қышқылдық-сілтілік ортаны зерттеу (метаболикалық алкалоз, сирек ацидоз);
Зимницкий сынамасымен зәрдің меншікті тығыздығын зерттеу;
Слайд 26Соңы. Гемодиализ тәсілімен емделгендер толық айығып кететіні бүгінгі таңда таңданарлық
жай емес. Дегенмен, науқас адамдардың біразы (43%) аурудың шок немесе
олигоануриялық кезеңінде уремиядан өледі. Бүйрегінің қыртыстық қабатын некроз шарпығандардың да көбі өледі, біргемодиализ жасап олардың өмірін ұзартуға әбден болады. Кейде бүйрек қызметінің жедел жеткіліксіздігімен сырқаттанғаннан кейін бірнеше жылдан соң бүйрек тыртықтанып бүріседі де, науқастың өліміне бүйрек қызметінің созылмалы жеткіліксіздігі себеп болады.
Слайд 27Қорытынды
Жедел бүйрек жетіспеушілігі -қайтымды процесс. Алайда жоғарыда
көрсетілген организмде болатын ауыр өзгерістердің өмірге қауіптілігі жоғары. Дұрыс ем
қолданбаған жағдайда сырқат созылмалы түріне ауысады немесе қайғылы жағдайға соқтыруы мүмкін. Сондықтан да бұл сырқатқа соқтырмайтын профилактикалық шараларды мұқият сақтау қажет.
Слайд 281)Қалимұрзина Б.С. Ішкі аурулар:оқулық, I-том - Алматы:Асем-систем,-2007.
2)Айтбембет Б.Н. Ішкі ағза
ауруларының пропедевтикасы. Оқу құралы.-Алматы.: “Эффект” баспасы,2010.-568 бет.
3)Багдатьев В.Е., Гологорский В.А.,
Гельфанд Б.Р. Респираторный дистресс-синдром// Вест. интенсивной тер. - 1996. - №2. - С.15-25
Пайдаланылған әдебиеттер:
Слайд 29 Студенттермен ой алмасу
ОЙЫН
ПРОПЕДЕВТИКА ЖҰЛДЫЗДАРЫ
Слайд 31Жауап
1
Бүйрек түбегінің тостағаншалардың, аралық тінінің және өзекшелердің зақымдануымен сипатталатын патология
түрі?
Слайд 33Жауап
2
Бактериялар бүйрекке қандай
жолмен түседі?
Слайд 35Жауап
3
Пиелонефриттің асқыну түрлерін
атаңыз
Слайд 36 Пионефроз, перитонит,
уросепсис, уремия
Слайд 37Жауап
4
Бүйрек тінінің склерозымен және оның бүрісіп қалуымен сипатталатын
пиелонефрит түрі
Слайд 39Жауап
5
Аденомалардың микроскопиялық көрінісі.
Слайд 40Ісік жасушалары әр түрлі сарғыш тәрізді, ядролары майда, атипия жоқ
Слайд 41Жауап
6
Бүйректің тубулоинтерстициалдық ауруларының даму себептері
Слайд 42Ишемияға байланысты және қабыну нәтижесінде
Слайд 43Жауап
7
Пиелонефриттің обструкция тудырмайтын факторларына не жатады?
Слайд 44Қанда кальций, несеп қышқылы мөлшерінің асып кетуі, қант диабеті жатады.
Слайд 45Жауап
8
Б.Ж.Ж қыртысы қабатының бүтіндей немесе ішінара некрозы аталады?
Слайд 47Жауап
9
Папиллярлық некроздың жедел дамуы іріңнің бүйрек айналмасына таралуы қай пиелонефритте
жиі кездеседі?
есеп №1
1. 40 жастағы науқас, пенициллиннен болған анафилактикалық шокпен
облыстық аурухананың реанимация бөліміне келіп түсті. Науқас бірнеше сағаттан кейін бүйрек тіндерінің жедел зақымдалуынан кенеттен қаза болды.
1. Бүйректің қай патологиясы?
2. Даму себебі
Ситуациялық есеп№2
2. 55 жастағы науқас облыстық аурухананың
нефрология бөлімшесіне жедел бүйрек жетіспеушілігімен келіп түсті. Тексеру кезінде зәр тұнбасында протеиурия, цилиндрурия, эритроцитурия анықталды.
1. Бүйрек жедел жетіспеушілігінің қай сатысы?
2. Нефротикалық себептерін атаңыз.
Ситуациялық есеп№3
3. 65 жастағы науқас уланудан кейін
жедел бүйрек жетіспеушілігімен аурухананың реанимация бөлімшесіне келіп түсті. Жағдайы өте ауыр.
1 Жедел бүйрек жетіспеушілігінің сатыларын атаңыз.
2 Зәрде қандай өзгерістер байқалады?
