№3 ЛЕКЦИЯ Тақырып : Электр жүктемелерінің графиктері

тәулік графиктері 3 Аудандық қосалқы станцияларының тәулік графиктері
4 Электрстанциялар жүктемесінің тәулік

графиктері
5 Жүктемелердің ұзақтық бойынша жылдық графигі
6 Жүктеме графиктерінен анықталатын техникалық-
экономикалық көрсеткіштері

жұмыс режимін анықтайтын олардың қосынды жүктемесі үзіліссіз өзгереді. Бұл жағдайды

жүктеме графигімен белгілеуді қабылдаған, яғни  уақыт бойынша электрқондырғының қуатын (тогын) өзгерту диаграммасымен. Тіркелетін параметрдің түрі бойынша графиктерді айырады:
активтік қуаттың Р;
реактивтік қуаттың Q; 
толық (елестейтін) қуаттың S;
электрқондырғы І тогының.
Әдетте, графиктер уақыттың белгілі кезеңіндегі жүктеменің өзгеруін көрсетеді. Осы нышан бойынша оларды тәулік (24 сағ.), маусым, жыл және т.б. графиктеріне бөледі.

топтарға бөлуге болады: 1) қосалқы станция шиналарында анықталатын тұтынушылардың жүктеме графиктері; 2)

жүктеменің тораптық графиктері – аудандық және түйінді қосалқы станциялардың шиналарында; 3) энергия жүйесінің нәтижелік жүктемесін сипаттайтын энергия жүйесінің жүктеме графиктері; 4) электрстанциялардың жүктеме графиктері.
Жүктеме графиктері электрқондырғылардың жұмысын талдау, электрмен жабдықтау жүйесін жобалау, электрді тұтыну болжамдарын жасау, жабдық жөндеуді жоспарлау және эксплуатация процесінде жұмыстың қалыпты режимін жүргізу үшін қажет.

параметрдің өзгеруін белгілейтін тіркейтін аспаптардың көмегімен алынуы мүмкін. Тұтынушылар жүктемесінің

болашақтық графигі жобалау процесінде анықталады. Оны тұрғызу үшін біріншіден электрқабылдағыштардың орнатылған қуаты туралы мәліметтерді білу керек, мұнда орнатылған қуат деп олардың қосынды номиналды қуатын түсінеді. Активтік жүктеме үшін:
Рорн = ΣРном.
Тұтынушылар қосалқы станциялары шиналарындағы қосылған қуат:

мұнда  ηср.п және ηср.с — тұтынушылар электрқондырғыларының және жергілікті тораптың номиналды жүктемесіндегі орташа ПӘК - тері. 

қосынды орнатылған қуаттан аз. Бұл жағдай біруақыттық  ko және жүктелу kз коэффициенттерімен

ескеріледі. Онда тұтынушының максималды жүктемесі үшін өрнектің түрі болады:

мұнда kспр - тұтынушылардың қарастырылатын тобы үшін сұраныс коэффициенті.
Сұраныс коэффициенттері біртипті тұтынушылардың эксплуатация тәжірибесінің негізінде анықталады және анықтамалық әдебиетте келтіріледі.

бойынша тұтынушы жүктемесінің өзгеру сипатын білу керек.
Жүктеменің типтік графигі

жұмыс істеп тұрған ұқсас тұтынушыларды зерттеу нәтижелері бойынша тұрғызылады және суретте көрсетілгендей анықтамалық әдебиетте келтіріледі.

Есептеу ыңғайлы болу үшін график сатылы болып орындалады. Тәулік бойындағы ең үлкен жүктеме 100% қабылданады, ал графиктің басқа сатылары тәуліктің осы уақыты үшін жүктеменің салыстырмалы мәнін көрсетеді.
Белгілі Рmax – да типтік графикті графиктің әр сатысы үшін қатынасты пайдаланып, осы тұтынушының жүктеме графигіне көшіруге болады:

мұнда n, % — типтік графиктің тиісті сатысының ординатасы, %.

Тұтынушылар жүктемелірінің тәулік графиктері

б – аталған бірліктерде.
б суретінде Рmax = 20 МВт болғанда

типтіктен (а) алынған электрэнергия тұтынушысының графигі көрсетілген.

Әдетте әр тұтынушы үшін оның жұмысын жылдың әр уақытында және аптаның әр күндері сипаттайтын бірнеше тәулік графиктері беріледі. Бұл – жұмыс күндері үшін қысқы және жазғы тәуліктердің типтік графиктері, демалыс күнінің графигі және т.б. Негізгі болатын әдетте жұмыс күнінің қысқы тәулік графигі. Оның максималды жүктемесі Рmax 100% қабылданады, және барлық қалған графиктердің ординаттары осы мәннің пайыздарымен беріледі.

басқа, реактивтік жүктеменің графиктерін пайдаланады. Реактивтік тұтынудың типтік графиктерінің абсолюттік

максимумы сатыларының ординаталары бар, %:

мұнда tg φmax cosφmax, мәнімен анықталады, бұл осы тұтынушы үшін бастапқы параметр ретінде берілу керек.

Тұтынушылар жүктемелірінің тәулік графиктері

жүктемелердің белгілі графиктерін пайдаланып, алуға болады. Графиктің сатылары бойынша қуаттың

мәндері (сурет) өрнектермен анықталады

мұнда Рn және Qn – аталған бірліктердегі осы сатының активтік және реактивтік жүктемелері

трансформаторлардағы активтік және реактивтік қуаттардың шығындарын ескеріп, анықталады.
Желілердің сымдарында және

трансформаторлардың орамдарында ток өткендегі қуаттың шығындары жүктемеден тәуелді айнымалы шамалар болады. Тораптағы қуат шығындарының тұрақты бөлігін негізінде трансформаторлардың бос жүріс шығындары анықтайды.
Қосалқы станциясының жүктеме графигінің кез – келген сатысы үшін қосынды шығындар өрнектерден табылуы мүмкін

мұнда Si – жүктеменің қосынды графигінің қарастырылатын n - ші сатысына сәйкес тораптың i - ші элементінің жүктемесі; Si,max – ΔPперp,i,max және ΔQперp,i,max анықталған элементтің (желінің, трансформатордың) жүктемесі.

тұрғызудың тәсілі суреттерде көрсетілген.
Электр торабының активтік жүктемесінің графигін тұрғызу (аудандық

қосалқы станция шиналарында): а – тораптың сұлбасы; б – бөлек тұтынушылардың жүктеме графигі; в – жүктеменің қосынды графигі

электр тораптарындағы тарату шығындарын қосып, энергия жүйесінің электрстанциялары жүктемесінің нәтижелік

графигін алады.
Энергия жүйесі генераторларының жүктеме графигін өзіндік мұқтажға кететін электрэнергияның қосымша шығынын ескеріп, шиналардан жіберілетін қуаттың графигінен алады (сурет). Электрстанциялар жүктемесінің едәуір тербелістерінде өзіндік мұқтаж тұтынуының айнымалы сипатын ескеру керек

мұнда Рi - станция шиналарынан берілетін қуат; Руст - генераторлардың орнатылған қуаты; Рс,н,max - өзіндік мұқтажға кететін максималды шығын; 0,4 және 0,6 коэффициенттері өзіндік мұқтажға кететін шығынның Рс,н,max тұрақты және айнымалы бөлігінің тиісті үлесін жуықтап сипаттайды.

жұмыстың максималды тиімділігін қамтамасыз ету үшін бөлек электрстанциялар арасында жүктеме

таратылады. Осы ойларды ескеріп, энергия жүйесінің диспетчерлік қызметі электрстанцияларға жүктеменің тәулік графиктерін тапсырады.

жүктемесінің графигін білу керек. Энергия жүйесімен байланысатын ЖЭО трансформаторлары үшін

осындай графикті тұрғызу тәсілі суретте көрсетілген.
Генераторлар жүктемесінің графигінен Рг жергілікті жүктеменің графигін және өзіндік мұқтажға кететін электрэнергия шығынын алып тастап Рс,н., қажет графикті Рт алады.

Энергия жүйесінде жұмыс істейтін ЖЭО үшін активтік жүктеменің графиктері: а — түсіндіретін сұлба; б — генераторлық кернеудегі қуатты өндіру және тұтыну графиктері;
в — байланыс трансформаторларының жүктеме графигі

Электрстанциялар жүктемесінің тәулік графиктері

қондырғы жұмысының ұзақтығын көрсетеді. Ординаттар осімен жүктемелерді тиісті масштабымен салады,

абсциссалар осімен — 0 ден 8760 дейінгі жыл сағаттарын салады. Графиктегі жүктемелерді Рmax - нен Pmin дейін азаю ретімен орналастырады.

Жүктемелер ұзақтығының жылдық графигі 

тәулік графиктерінің негізінде жасалынады. Суретте жүктеменің екі тәулік графиктерінің —

қысқы (183 күн) және жазғы (182 күн) барында графикті тұрғызу тәсілі көрсетілген.
Электрэнергияның ең көп тараған тұтынушылары үшін анықтамалықтарда ұзақтық бойынша активтік және реактивтік жүктемелердің типтік графиктері келтіріледі.
Жүктемелердің ұзақтық графигін қондырғының техникалық – экономикалық көрсеткіштерін, электрэнергия шығындарын есептегенде, жыл бойында жабдық пайдалануын бағалағанда қолданады және т.б.

Жүктемелер ұзақтығының жылдық графигін тұрғызудың тәсілі 

аудан қарастырылған кездегі электрқондырғы өндірген немесе тұтынған энергияның санына тең:
мұнда

Рi – графиктің i – ші сатысының қуаты; Тi – сатының ұзақтығы.

Қарастырылатын кездегі қондырғының орташа жүктемесі (тәулік, жыл) тең:

мұнда Т – қарастырылатын уақыттың ұзақтығы; Wп - қарастырылатын уақыттағы электрэнергия

қалыпты емес дәрежесін толықтыру коэффициентімен бағалайды
Қарастырылған уақыттағы (тәулік, жыл) электрэнергияның

өндірілген (тұтынылған) саны, сол уақытта, егер қондырғының жүктемесі барлық уақытта максималды болса, өндірілетін (тұтынылатын) энергияның санынан қанша есе аз болғанын жүктеме графигінің толықтыру коэффициенті көрсетеді. Неғұрлым график бірқалыпты болған сайын, соншама Кзп мәні бірге жақын болады.

қолдануға болады.
Іс жүзінде орнатылған қуаттың пайдалану коэффициентін де қолданады
немесе орнатылған

қуаттың пайдалану ұзақтығы

kи анықтағанда Руст деп резервтіктерді қосқандағы барлық агрегаттардың қосынды орнатылған қуатын түсіну керек.
kи пайдалану коэффициенті агрегаттардың орнатылған қуатын пайдалану дәрежесін сипаттайды. kи< 1, ал Туст< Т екені айқын. Руст ≥ Рmax қатынасын ескеріп, kи ≤ kзп болады.

Жүктеме графиктерінен анықталатын техникалық-
экономикалық көрсеткіштері

Бұл шама қарастырылатын уақытта Т (әдетте жыл) неше сағат қондырғы уақыттың осы кезеңінде электрэнергияның Wп іс жүзіндегі санын өндіру (тұтыну) үшін өзгеріссіз максималды жүктемемен жұмыс істеу керек екенін көрсетеді.

қандай көрсеткіштерін білесіз?
3 Электр жүктемелерінің графиктері қайда пайдаланылады?
4 Электр жүктемелері

графиктерінің негізгі түрлері.