Нарманбет орманбет ұ лы

Нарманбет

өзіндік бояуы қалың бағалы қазына. Ақын мұраларының басым бөлігі –

лирикалық өлеңдер.

қойып, ұлт тәуелсіздігін аңсаған, отарлық езгіге қарсы үн көтерген “Заман”,

“Сарыарқа”, “Шал қайғысы”, “Сарыарқа сайран жерім”, “Сахараға қарасақ”, “Қазақ ұлы біз тұрмыз”, “Жасқаншақ бас” деген сияқты көптеген өлеңдерінде ақынның реалист суреткер ретіндегі шеберлігі айқын аңғарылады.

қатты әсер етті. Ақынның жүрегін қазақ даласына отарлау саясаты арқылы

келген ауыртпалық күйзелтті. Өз өлеңдерінде ол отаршыл патша үкіметін жерөкөкті жалмаған жалмауызға теңейді. Дәлірек айтқанда, “Аждаһаның аузында” деп аталатын өлеңінде ақын:
Аждаһаның аузында,
Айырылып қалдық қоныстан,-
деп, ішкі Ресейден көшіп келіп қоныстанушылардың қазақты ежелгі атамекенінен ығыстырып, жасыл жайлауы мен саумал бұлақтарынан айырғанын күйзеле жырлайды.

өмір шындығын сыншыл көзбен шынайы бейнелейтін реалисттік сипат. Ұлы Абайдың

өнегелі өмір жолын өзіне үлгі, бағыт-бағдар етіп отырды. Сол кездегі қазақ  бойындағы еріншектік, бойкүйездік, жалқаулық сынды жаман әдеттер мен тұрмысында кездесетін орын алып отырған кінараттарды түгел тізіп, Абайша қатты сынға алған. Абайдың алтыаяғы үлгісінде өлеңдерін жазған. «Қазақ ұлы біз тұрмыз», «Шал қайғысы» атты өлеңдері осы үлгіде жазылды. 

ғана емес, бүкіл қазақ жерін қамтыған ұғым. Ақынның туған
Жерге деген

махабатты да, әділетсіздікке, отаршылдыққа қарсылығы
да осы Сарыарқа образы арқылы көрініп жатады . Отарлау саясатына
қарсы жазылған ақынның “Сарыарқа” деп аталатын ұзақ туындысы
осыны айғақтайды:
Сарыарқа басың биік қуанамын,
Еңкейіп жез шәйнекпен су аламын.
Қызығы Сарыарқаның еске түссе,
Қолымда асасы жоқ диуанамын.

, ақындық  борышым деп ұғынды. Сол  замандағы қазақ  қоғамының басты

мәселелері ағартушылық жолмен шешіледі деген зор сенімде болды. Кертартпа, келеңсіз қылықтардан қазақты оқу-білім құтқарады деген тоқтамға келді.
    Оқудың нұр сәулесі түспегенсоң,
   Көңілінде біздің жұрттың қара жатыр,- дейді. Қазақ тұрмысындағы барлық кеселдің көзі надандықта жатыр дейді. «Ғылым туралы», «Ақыл бір алтынға ұқсас доп-домалақ» т.б. өлеңдерінде оқу-білімнің, ғылымның, білімділік пен ақылдылықтың адам өміріндегі орнын жоғары қояды.

,сайран
жерім-ай
Табиғат
лирикасы
“Сарыарқа”
“Туған жер” т.б

Махаббат
лирикасы
“Кер заман”
толғау
“Толғауы тоқсан -
қызыл тіл”
“Қазақ

ұлы біз тұрмыз”

Абайға
еліктеу

“Ғашықтық туралы”
“Жар туралы ”