Қорғасын-мырышты кендерді жерасты шаймалау

Соған байланысты түсті металдар өндірісінің 11-17 % құрайды.
Қорғасын мен мырыштың

100 аса минераладары бар, бірақ табиғатта таза күйінде кездеспейді.

қорғасын) және сфалерит – ZnS (құрамында 67,1% Zn бар) минералдарын

жатқызамыз. Сонымен қатар буланжерит – 3PbS·Sb2S3 (58,8 % Pb), джемсонит – 2PbS·Sb2S3 (50, 65 % Pb) марматит – nZnS·mFeS (60 % аса Zn) минералдары бар.

орындары анықталып, 58 балансқа алынған. Олардың негізгі қоры Шығыс Қазақстанда

(Кенді Алтай) және Орталық Қазақстанда шоғырланған, сондай-ақ, Оңтүстік Қазақстанда да (Қаратау) кездеседі. Қазір қорғасын мен мырыштың 30-ға жуық кен орындары игерілуде.

өте сирек кездеседі. Қорғасын-мырышты кендер аса кең таралған (Алтай, Шығыс

Қазақстан), мыс-мырышты (Орал), мыс-қорғасынды (Жезқазған) кендер жиі кездеседі. Кейде кендердің құрамында қорғасын мен мырыштан басқа, мыс, алтын, күміс, кадмий және басқа да металдар болады.мырышты кендердің құрамында күміс минерал аргентит (Ag2S) түрінде болады, сирек металдарда – таллий, мырыштық кендердің құрамында кадмий (сиректерден германий) болады. Осындай күрделі кендерді полиметалдық кендер деп атайды.
Қорғасын-мырышты кендерді бөліп алынатын металдың мөлшері аз болғандықтан (0,5-10 %), ережеге сай, оларды металлургиялық өңдеуге жібермейді. Оларды алдын ала байытады

болып табылады. Мырыштың нақты дәлелденген жері 35 млн. шаршыға жақын.

Осылайша Қазақстан дүние жүзінде Австралиядан кейін екінші орын жалпы Канада, АҚШ және Қытайдан кейін бесінші орын алады.

сілтілі әдістер арқылы өңдейді.
Ал қиын полиметалды шикізаттарды шаймалау үшін

автоклавты процесс қолданған жөн. Оның қысымы 5,3 МПа, температурасы 100 °C жоғары болатын температурада жүргізіледі. Автоклавты емес әдісті қолданған тиімді емес. Себебі бұл процес қымбат реагенттер көмегімен жүзеге асады. Ал күкірт қышқылды әдіс шикізат құрамы қиын болатын тиімсіз жағдайға әкеледі. Бұл әдісті қолданғанда көбінесе қорғасын қатты күйде қалып қояды. Алынатын қорғасын құрамды ерітінді көп қоспалармен бірге шығады, олардан тазарту үшін қосымша шаралар жүргізу қажет. Хлоридті тәсіл сулфид кендерін шаймалауда тиімді. Сілтілі шаймалауды қолдану ерітіндіге қорғасын мен мырыштың бөлінуін жоғарылатады және темір еруін сақтап қалады.

мырыш сульфидті формада болады
тотыққан, құрамында қорғасын мен мырыштың тотыққан қосылыстары

бар болып бөлінеді.
Табиғатта аса кең таралғаны сульфидті кендер, мұнда басты түрде қорғасын галенит түрінде, ал мырыш сфалерит түрінде болады. Тотыққан кендерде қорғасын әдетте церуссит түрінде, ал мырыш смитсонит түрінде болады, сондықтан кейде оларды карбонатты деп атайды.

мен Брокен-Хилл, Канадада – Брансуик, Перуде – Серо-де-Паско бар. Жер

қойнауында мырыш қорғасын-мырышты және мыс-мырыщты кендер түрінде жатыр. Мырыштың негізгі қордың бөлігі колчеданды-полиметалдық кен орындарында (60 % аса), 30 % жуық стратиморфты кен орындарында шоғырланған.

ең ірі кен орындарының санына Алтайда (Солтүстік-Шығыс Қазақстан) орналасқан полиметалдық

сульфидті кеннің кен орындар тобы жатады. Мұнда келесі кен орындары кіреді: Чениногорское, Зыряновское, Обуховское, Белоусовское, Тишиинское, Николаевское. Бұл кендерде өндірілетін минералдар болып келесілер табылады: галиенит, сфалерит, халькопирит, пирит және кейде сурьма құрамды мыс кені. Және де бұл кендерде алтын мен күміс бар. Минералдарды бір-біріне өсуі, ұсақ сеппелілігі бұл кендердің ерекше сипаттамасы болып табылады. Осыған байланысты бұл кендерден алынатын қорғасын концентраттарында көп мөлшерде мырыш, ал мырышты концентраттарда – қорғасын кездеседі. Кендер құрамында халькопириттің мөлшері көп болғандықтан концентраттар құрамында мыс та кездеседі;

маңызды кен орны Садонское (Владикавказдан 94 км шақырымда) болып табылады.

Кендік минералдар галенит, сфалерит, пирит, пирротин және халькопирит болып табылады;

Сихотэ-Алиньское (Тетюхинское) кен орны бар. Ол Владивосток қаласынан солтүстік шығыста

350 км қашықтықта орналасқан. Бұл кен орнының кендері құрамында галенит, сфалерит, пирит, халькопирит және арсенопирит (FeAsS) бар. Бұл кендерді байытқаннан кейін бай қорғасын концентраттарын және мырыш концентраттарын алады. Қорғасын концентраты сол жердің өзінде өңделеді;

Шығыс бөктерінде орналасқан Салаирски полиметалдық кен орындары бар. Қорғасын мөлшері

бойынша кендер кедей болып табылады. Мырыш концентраттарын өңдеу Беловский мырыш зауытында жүзеге асырылады

кадмий, селен, теллур, индий, галлий, таллий, сынап, германий, висмут және

басқа да сирек элементтер.

Шығыс – 40,7;
Орталық – 28,5;
Оңтүстік – 23;

Батыс – 5,8;
Солтүстік – 2,0.
Қорғасын қоры үш аумақта кездеседі, %: Шығыс – 24,1; Орталық – 57,4; Оңтүстік – 18,5.

Оңтүстік – 18,5.

алу, оны тазалау, одан түрлі қорытпалар алу жоғары температураларда жүреді.

Осы үрдіс барысында барлық материал балқытылады.

Гидрометаллургия – бұлда біріккен үрдістерден тұрады. Ол қорғасын қосындысын түрлі еріткіштермен ерітеді, алынған ерітінділерді тазартып, түрлі қоспалардан тиімді әдісті пайдаланып қорғасын алады. Бұл әдіс тиімді еріткіш болмағандықтан өндірістік қолдау таппады.

Тіпті оның қолданылмайтын жері жоқ десе де болғандай.
Бағалы металдың

рентген сәулесін өткізбейтін артықшылығының арқасында оны медициналық құрал – жабдықтар жасауға кеңінен пайдаланады.
Аккумулятор мен электро- кабельдер жасап шығаруда да таптырмайды.

полиметалды түрде;
қорғасынды – мырышты түрде;
темір – марганец – барит –

полиметалды түрде;
полиметалды түрде.