ҚР ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МИНИСТРЛІГІС.Д.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА

РККАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С.Д.АСФЕНДИЯРОВА Кафедра: Жалпы гигиена Тақырыбы : Ауаның

физикалық ,химиялық,биологиялық құрамының гигиеналық маңызы. Климаттың және ауа- райының жағдайларының адам денсаулығына әсері. Олардың қолайсыз әсерінің алдын-алу

Тексерген:
Орындаған:
Факультет: жалпы медицина
Курс:
Топ:


Алматы, 2012 ж

радиациясы
Табиғи радтоактивтілік
Ауаның құрамы
Ауаның химиялық ластаушы көздері
Ластанудың алдын- алу шаралары

орта арасында өзара әрекеттер тығыз байланысқан,олардың бұзылуы ағзада қолайсыз өзгерістерге

әкелуі мүмкін.
Ауаның физикалық және химиялық қасиеттерінің күрт өзгеруі,токсикалық заттармен ластануы организмде өзгерістер дамуына,денсаулық нашарлауына және жұмысқа қабілеттің азаюына әсер етеді.
Жер бетіне жақын ауаның орта күйінің ең үлкен гигиеналық маңызы бар.Атмосфералық ауаны жұмыс аймағы ауасын,тұрғын және қоғамдық бөлмелер ауасы ажыратылады.
Қазақстанда атмосфералық ауаны қорғау проблемаға айналды,соңғы кезде дәрігерлер де бұл мәселе алаңдатуда.

Ауа гигиенасының негізін білу медицина қызметкрлерінің емдеу-алдын-алу шараларын тиімді жүргізуге көмектеседі.

организмнің жылу алмасуына, тыныс алуына,энергия жұмсау және жүйкелік психикалық қызметіне

әсер етеді.
Жылу алмасуға ауа қозғалсының әсері конвекция есебінен жоғалту жоғалтудың көбеюінен көрінеді.
Тыныс алуға әсері күшті жел (20 м/с) қалыпты тынс алу ырғағын бұзады,жүруге және жұмыс істеуге механикалық түрде кедергі жасайды.
Жоғарғы температурада және аз ылғалдылықта ағзаның сууына ықпал жасайды.
Қыста жел деннің мұздауына әкеледі,тымық жағдайда суыққа төзу оңайырақ.

температурасы дене температурасына жақындағанда немесе бірдей болғанда жылу өткізуді тоқтатуға

жақындайды.Ауаның қатысты ылғалдылығы жоғары болса, тері бетінен су булануы да қиындайды.

Жоғары ылғалдылықта және төменгі ауа температурасында жылу өткізу арқылы жылу жоғалту күот өседі, ол организмнің шамадан тыс сууына әкеледі.
Организмге дымқыл ауа зиянды.
Барлық жағдайда құрғақ ауаға төзу оңай.
Құрғақ ауаның қолайсыз әсері шекті (20%) дәрежелерінде болады.

температура кезінде ағзадағы тамырлар кеңейіп,жылу өндіру төмендеп,ал бөлу жоғарылайды. Төменгі температура

кезінде шеткі тамырлар тарылып, жылу өндіру күшейеді, бөлу азаяды.

Микроклимат- шектелген кеңістікте организмге әрекет ететін ауаның физикалық қасиеттерінің жиынтығы.
Микроклимат түрлері:
Комфортты –организм термореттелу үрдістерінің кернеуі болмауымен жылу жасау және жылу бөліп шығару үрдістері есебінен сақталып тұрады.
Жылу бөліп шығару жолдары:
Сәулелену
Конвекция
Кондукция
Булану
Микроклиматтың ұзақ дискомфортты әсері ағзада температуралық тепе-теңдікті бұзады.

бұзылысы
-жүрек- қан тамыры жүйесінің бұзылысы
-иммунобиологиялық белсенділік төмендейді
Тыныс ағзаларының функциялары бұзылады

төмендеуі
Аллергиялық аурулар
Жоғарғы тыныс жолдарының , буындарының, бұлшық ет және шеткі

жүйке жұмысы қабілетінің төиендеуі.

Оптимальды микроклимат жағдайы: температура 18-20 С,ылғалдылық 40-60 %,ауа қозғалысының жылдамдығы 0,1-0,2 м/с.

бар болса , онда жерде кері заряд бар.электр өріснің едәуір

ауытқулары метрологиялық жағдайлар мен атмосфералық ластанулар салдарынан жиі болып тұрады.Организмге әсері: бас ауырады. Бас айналады, жоғары тітіркенушілік, қажу, ұйқы бұзылуы, жұрек-қан тамыр қызметі бұзылуы.

Барометрлдік қысымның жер шары беткейінде тарлуы бірдей емес.
Төмендеген барометрлік қысым биіктік (таулық) ауруы ретінде белгілі,2500-3000 м биіктікте ауада оттегінің парциалдық қысымы төмендейді.бас ауыруы,демігу,ұйқышылдық,құлақ шуылдауы,тері бозаруы болады.

Жоғарылаған атмосфералық қысым кессондарда, су асты тоннельдер құрылысын салуда, метро, кеніштерде кездеседі.Кессонана қалыпты қысымға өткенде қанда және тіндерде артық еріген азот мөлшері өкпе арқылы шығып үлгермейді,газ көпіршіктер түрінде қалады, тамырлар эмболмен бітеледі- бұл кәсіби кессон ауруы деп аталады.

электромагниттік сәулелену толқындарының жиынтық ағымы болады.
Күн спектрі құрамы:
Инфрақызыл сәуле 4000-760

нм
Көрінетін спектр 760-400 нм
Ультракүлгін сәуле 400-180 нм
Инфрақызыл сәулеленудің биологиялық әсері.
Тіндердің температурасын жоғарылатады,тамырларды кеңейтеді,зат алмасу,тін регенерациясын,иммунобиологиялық үрдістерді күшейтеді.

Көрінетін сәуле терең жылулық әрекет, көз торшасының көру пигменттерінің фото сенсибилизациясы арқылы әлсіз фотохимиялық әсер береді.

Ультракүлгін сәуле биохимиялық , гуморальдық және жүйке –рефлекторлық үрдістердің күшеюін болдырады.Организмге арнайы және арнайы емес әсер көрсетеді.

болады.Атмосфераның радиоактивтілігі көбінесе радиоактивтілік заттардың топырақтағы мөлшеріне тәуелді.барометрлік қысым менылғалдылық

өсуімен топырақтан газ шығуы азаяды.Ауа радиоактвтілігі жыл маусымына, жергілікті жердің ерешелігіне тәуелді.

Ауаның химиялық құрамы:
Азот 8,1-78,8%
Оттегі 20-21%
Көмірқышқыл газы 0,03-0,04%
Инерттік газдар 10*3-10*6 %
Антропогендік заттар
Су буы

Атмосфералық ауаның ластану көздері: табиғи және антропогендік.
Химия және мұнай химия өнеркәсіптері атмосфераға көптеген көмісутектер 50-ге жақын әртүрлі қосылыстар шығарады, канцерогендік ароматты көмірсутектер, күкіртті газ, азот оксиді,ауыр металдар.цемент зауыттары, ағаш , мақта өңдеу көліктер де өз үлесін қосады.

жеткеннен кейін бірден әсері болады. 2.Созылмалы әрекеті.Аз қарқынды атмосфералық ластанулардың ұзақ

резорвтивті әсерінің нәтижесі болады.

Атмосфералық ауаны қорғау бойыенша шаралар.
1.Заңдық шаралар.Гигиеналық нормалау
2.Технологиялық шаралар.
-өндірісте зиянды заттарды зияесыздарға ауыстыру
-шикізатты зиянды қоспалардан тазалау
-Өндіріске циклді ұрдісті енгізу
-Жандыру үрдістерін рационализациялау
-Түтінді отындарды түтінсізге ауыстыру
-Өңдеудің құрғақ әдістерінс пайдалану
3.Жоспарлау шаралары.
-тұрғын аудандарды дұрыс жоспарлау
-қалалар аумағын зоналау
-санитарлдық қорғау зонасын ұйымдастыру

бақылау
-атмосфера күйін бақылау
Ауа ластануы бойынша шаралар жасап шығару және оның

орындалуын қадағалау.

2000. – 608 с.
Пивоваров Ю.П.,

Королик В.В., и др. Гигиена и основы экологии человека. – Ростов на Дону «Феникс». 2002. – 512 с.
Румянцев Г.И. с соавт. – Общая гигиена.- М.: Медицина,1985.- С. 253-263.

Азевич З. Ф. , Громов А. И. , и др. Руководство к практическим занятиям по методам санитарно – гигиенических исследований: Учебное пособие. – М.: Медицина, 1990.- 304с.
Пивоваров Ю. П. , Гоева О. Э. , Величко А. А. – Руководство к лабораторным занятиям по гигиене . – М. : Медицина , 1983.- 256 с.
Кенесариев У.И., Жакашов Н.Ж. медициналық жоғарғы оқу орындарына арналған оқулық «Экология және халық денсаулығы». Алматы: «Ғылым», 2002. – 216 с.