Саба қтың тақырыбы: Гуморальды және жасушалық иммунитет Оқушылар орындай алады

әр түрін зерттеп, презентация жасайды.
Сабақтың мақсаты: гуморальді және жасушалық

иммунитетті салыстырады

Тілдік мақсат:

қанның дәншесіз ақ қан жасушасы (лейкоциті); дәнсіз лейкоцит қанның ақ

клеткалары олардың цитоплазмасы дәнсіз (гранула жоқ). Көптеген омыртқасыз жануарлардың агранулоциттері бір түрлі – амебациттер - ал омыртқалы жануарларда екі түрлі лимфоциттер және моноциттер.[1]
Агранулоцитке қан жасушаларының лимфоциттері және моноциттері жатады. Бұлардың цитоплазмасында арнайы бояулармен боялатын дәншелер болмайды.Лимфоциттер — организимдегі түрліше иммунологиялық реакцияларға белсенді қатысатын маңызды қан жасушалары. Олар қан лейкоциттерінің жалпы санының 20- 40% құрайды. Адам мен жануарлар организмдерінде лимфоциттердің екі түрі: Т және В лимфоциттер болады. Т лимфоциттер (тимусқа тәуелді лимфоциттер) жасушалық иммунитетке, В лимфоциттер (лат. bursa — қапшық) сұйықтық (гумаральдық) иммунитетке жауапты. Т лимфоциттер жүйесінде әсерлі (эффекторлы) жасушалардың үш популяциясы болады. Олар: Т киллерлер (цитотоксикалык лимфоциттер), Т хелперлер (көмекшілер) және Т супрессорлар (баяулатқыштар). В-лимфоциттер жүйесінің эффекторлы жасушарына плазмобласттар мен плазмоцитгер (иммундыглобулиндер бөлетін жасушалар) жатады. Қан моноциттері — ұлпалар мен мүшелер макрофагтарының (ірі жемір жасушалар) бастама ізашар жасушалары.

сұйықтық, ол ұлпа сұйықтығынан бөліп шығарылады. Лимфа жасушааралық кеңістікте басталады

да лимфа тамырлары бойынша ағады. Құрамына қарай лимфа қан плазмасына ұқсас болады, бірақ онда белоктар аз болады. Лимфа тамырлары бір-бірімен қосылып екі үлкен лимфа тармағын құрайды, олар үлкен венларға құйылады. Лимфа — кұрамында бірсыпыра белок пен торша бар, жабысқак, түссіз сұйықтық. Лимфа жүйесінен қанға көкрек өзегі арқылы келіп түседі. Лимфа лимфоциттердің қайта айналы- мына, біріншілік және екіншілік иммундық жауаптардың дамуына қатысады. Лимфа (латынша «lympha» — таза су, ылғал) — адамның лимфа тамырлары мен лимфа түйіндерінде болатын сұйық дәнекер ұлпа немесе сарғылт түсті мөлдір сұйықтық. Лимфа — ағзаның ішкі ортасы, ұлпа сүйықтығынан түзіледі. Тұз құрамы жағынан қан сарысуына ұқсас. Лимфаның химиялық құрамы: 95% су, 1-2% нәруыз; 0,1% глюкоза; 0,9% минералды түздар. Адам денесінде бір тәулікте шамамен 2-4 л лимфа түзіледі. Қан сарысуына қарағанда нәруыздары 3-4 есе аздау, тұтқырлығы да төмендеу. Лимфаның құрамында фибриноген нәруызы болады. Сондықтан оның баяу болса да ұйығыштық қасиеті бар. Лимфа қан сияқты үздіксіз қозғалыста болады. Лимфада болатын лейкоциттерді — лимфоциттер деп атайды. Лимфоцит — лейкоциттің бауырда түзілетін түйіршіксіз түрі. Адамның барлық лейкоциттерінің 18-30%-ын құрайды. Лимфоциттер — ұсақ, диаметрі 8-10 мкм. Лимфа сыртқы және ішкі әсерлерге өте сезімтал. Рентген сәулесінің әсерінен лимфоциттер тез жойылады. Егер ағзаға қалқанша бездің гормонын жіберсе, лимфоциттердің саны көбейеді.

олар тұқым қуалаумыне тығыз байланысты.
2. Жүре

пайда болған иммунитет адам жұқпалы аурумен ауырғанан кейін пайда болады.Ол көп уақыт сақталады. Ағза кейін қайта осы ауру мен ауырмайды.
3. Жасанды иммунитет Ол егу (вакцина), яғни әдетте жас кезінде әлсіреген жұқпалы аурулардың қоздырғыштары бөліп шығаатын токсиндерді организмге енгізу арқылы жүргізеді. Вакцина алған адамда ауру жеңіл өтеді. Егуге жауап ретінде организмде антиденелер түзіледі, содан кейін жасанды белсенді иммунитет пайда болады. Сонымен қатар жасанды әлсіз иммунитетте болады ол осы мақсатқа сай ауру жануарлардан алынған қанның сары суын құяды. Бұл сарысудың құрамында жұқпалы ауруға қарсы дайын антиденелер болады. Әлсіз иммунитет көп сақталмайды. 1 айдан асапайды көбіне. Иммунитет құбылысын ғылыми тұрғыдан Француз ғалымы Лун Пастер (1822-1895) түсінік берді.