Сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусі ў 16- п.п.17 ст

афармлення прыгоннага права;
Развіццё гарадоў, рамяства, гандлю.

на сельгас прадукцыю на еўрапейскіх рынках. На захадзе ўрбанізацыя, войны,каланізацыя

Амерыкі таму яны могуць плаціць за харчаванне па спекулятыўных коштах.
У 1609 г. феадалы РП перасталі плаціць дзяржаве мыта і падаткі са сваіх тавараў. Феадалы сталі галоўнымі капіталістамі ВКЛ.
Шляхта імкнулася забяспечыць свае землі бясплатнымі працоўнымі рукамі, каб больш прадаваць у Еўропу.

14 стст. – ПРАДУКТОВЫ АБРОК
15 – перш. палова 16 ст.

– ГРАШОВЫ АБРОК (чынш)
з другой паловы 16 ст.– ПАНШЧЫНА
Да 1557 г. раскладаліся на абшчыну затым, на зах. Беларусі па дварах.

дні у тыдзень
з валокі
АСАДНЫЯ
асноўная феадальная павіннасць
ЧЫНШ
ад 66 да 106 грошаў

у год

(не прымаць сялян – ўцекачоў і не пераманьваць да сябе

ні князь ні паны);
1468 г. Судзебнік Казіміра Ягелончыка- (пан судзіць селяніна, а не князь);
1529 г. 1 Статут ВКЛ –уся зямля ВКЛ - уласнасць феадалаў;

падзел зямлі на стандартныя кавалкі (валока -21.3 га.) і па

якасці (4 катэгорыі) – згодна якімі розняцца віды (чынш, паншчына) і памеры павіннасці. Падзел сялян па павіннасцях замацаваны дакументальна.
1566 г. 2 Статут ВКЛ-10год пошуку, страта пахожасці сынамі аселага селяніна;
1588 г. 3 Статут ВКЛ. 20 год пошуку , ліквідацыя пахожасці. Няма вольных. Прыгон аформлены.

ст. - каля 530.
Буйнейшымі гарадамі ВКЛ былі ў XVI

ст. Полацк з 30000 і Вільня з 15000 насельніцтва, хутка развіваліся Берасце, Гародня, Віцебск, Менск, Навагародак.
Урбанізацыю стрымлівалі войны і запрыгоньванне сялян, але пачылося перасяленне ў гарады іншаэтнічных груп (яўрэяў, цыган, немцаў, татар).
Для павялічэння прыбыткаў феадалы набывалі кавалкі зямлі і будынкі ў гарадах – юрыдыкі. З гэтых ўладанняў яны не плацілі гарадскіх падаткаў, а паселеныя там рамеснікі і гандляры не падлягалі магістрацкаму суду.

Акрамя саслоўнай (станавай) іерархіі, галоўнай формай кансалідацыі сацыяльных груп былі

аб’яднанні: рамеснікаў згодна з іх прафесіянальнымі заняткамі ў цэхі, а гандляроў у братчыны і гільдыі.
У 16 ст у гарадах Беларусі налічвалася каля 100 цэхавых спецыяльізацый (срэбнікі, кавалі і гд.), у 18 ст. – ужо 200. Толькі ўдзельнікі цэхаў маглі прадаваць сваю прадукцыю ў гарадах, тыя хто не ўваходзіў у цэх, называліся “партачамі”, а ў выпадку іх паімкі ўладамі ці братчыкамі, яны страчвалі тавар і плацілі вялікія штрафы.

і стварэнню сеткі ўнутранага гандлю. Міжнародны гандль ажыццяўлялі “госці”, сярэднія

партыі тавара збіралі па сельскай мясцовасці “перасолы”, а дробным гандлем уразнос займаліся “шкоты” (назва паходзіць ад шатланцаў-наёмнікаў, якія аселі ў ВКЛ). Такім чынам аформілася спецыялізацыя ў сферы гандлю.

і эканамічных злоўжыванняў феадалаў. Прывілеі на самакіраванне, якія ўтрымлівалі ранейшыя

правы горада і афармлялі іх згодна з еўрапейскімі юрыдычнымі нормамі (магдэбурскага права) падпісываў вялікі князь. Першым горадам ВКЛ які атрымаў магдэбурскае права была Вільня (1387), Бярэсце (1390), Полацк (1498), Мінск (1499). Да канца XVII ст. самакіраванне атрымалі ўсе больш-менш значныя каралеўскія і магнацкія гарады Беларусі.

самакіравання і суда для мяшчан. Магдэбурскім горадам кіравала выбарная адміністрацыя

– магістрат, які засядаў у спецыяльным будынку ратушы.
Яго складалі рада, лава, бурмістр, войт.
Рада- займалася адміністратыўнымі пытаннямі, начале -выбарныя бурмістры
лава- была гарадскім судом.
войт- галоўны судзя і мэр.
Усе ўраднікі абіраліся з мяшчанскіх карпарацый. Войтаў зацвярджаў кароль, але гэта права маглі выкупіць мяшчане.