СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ Анатомия және Гистология

топ
Тексерген:Аға оқытушы Мукашева М.М.
Табан күмбездері.
Жалпақтабандылық
СӨЖ

қолдағы алақан сүйектеріне ұқсайтын бес табан сүйектерінен, ossa metatarsalia, тұрады.

Алақан сүйектеріне ұқсайтын олардың да проксималды ұшы немесе түбі, basis , ортаңғы бөлігі немесе денесі, corpus және дисталды ұшы (басы) caput болады.

- табан күмбезінің жалпаюы. Жалпақтабан- табанның жиі таралған деформация түрі,

артқы пронация мен алдыңғы бөліктің әкетілуімен сипатталған күмбездің жалпаюы.

Жалпақтабан

көлденең күмбезге түседі, ол көтере алмай деформацияға ұшырайды, осыдан көлденең

жалпақтабан дамиды.

Тік жалпақтабанның негізгі симптомы деп - өкшенің ауырсынуы, оның сипаты бұзылуы.

Жалпақтабандылық кезінде табанның серпінділік қызметтері болмайды, бұл жерде жүрген кезде тез шарщау, табанның, балтырдың, бел аймағының ауырсынуы себебі болып табылады.

спортшыларда
жүктемені шектен тыс түсіру нәтижесінде. Жалпақтабан себебі

еңбек пен тұрмыс шарттарына сәйкес келмейтін аяқ- киімдер кию болады. Жүрген кезде адам денесі көптеген соққыға ұшырайды, ол табан серпімділігіне сәйкес келеді.

болса, аяқ басына үлкен күш түсіп, жалпақтабандылық ұзыннан болады. Бұл

патология көбінесе әйелдерде кездеседі. Тік жалпақтабандылық әсіресе 16-25 жаста, ал көлденең 35-50 жаста кездеседі.

– аяқ басының

бұлшықеттері мен балтырдан басталатын бұлшықеттердің салдануы (Полиомиелиталық салдары) нәтижесі.

Жарақаттық жалпақтабан

– дененің салмағы әлсіріген табан сүйектеріне түссе.
Рахиттік

жалпақтабан

– балтыр және табан бұлшықеттерінің, байлам аппараттарының және сүйектерінің әлсіреуі нәтижесінде пайда болады. Даму себептері әр түрлі болады – дене салмағының көбеюі, тұрып жұмыс істеу, физиологиялық қартаю кезіндегі бұлшықет күшінің азаюы, мамандықпен байланысты табанның шаршауы, үй-тұрмыс жұмыстарын жүргізетін, ыңғайсыз аяқ-киім кию.

Статикалық жалпақтабан

-сирек кездеседі.Әдетте бұл тік жалпақтабан, ол табан пронациясымен бірігеді
( жалпақ вальгусты табан) . Бұл жалпақтабандылықтың себебі табан элементтерінің юқұрсақ ішілік дұрыс дамымауы. Туа біткен жалпақтабандылықты 5-6 жаста ертерек анықтау қиын, өйткені осы жастан барлық балаларды жалпақтабанның барлық элементтері анықталады. Дегенмен 3% жағдайда жалпақтабандылық туа біткен болады.

Туа біткен

кейін асқыну, кальций- фосфор алмасуының бұзылуы , рахит.

Жүре пайда болған

жалпаяды, оның алдыңғы бөлімі барлық бес табан сүйегігің бастарына тіреледі,

ал қалыпты жағдайда І және V-ге тіреледі, аяқ басының ұзындығы табан сүйектерінің веер тәрізді ажырауынан, І саусақ сыртқы және ортаңғы саусақтың балға тәрізді деформациясынан қыстырады.

Көлденең жалпақтабан

Бүйір проекциядағы табан рентгенограммасы вертикальді қалыпта кассетада 18* 24 немесе

24* 30 см. Зерттелуші 5 см биіктіктегі ағаш затта тұрады. Онық сыртқы жиегі ағаш заттық сыртқы жиегіне сәйкес, ал екінші аяғын артқа әкетіп, қолмен орындыққа тіреледі. Кассета ағаш заттың ішкі жиегінде үстелде табан маңайында ұзын қабырғамен орналасады және қолқа тығыз жнасады. Орталық сәулені табанның сыртқы беті арқылы горизонтальді кассета ортасына бағыттайды

Тік жалпақтабан

табан рентгенограммасы кассетада, өлшемі 13* 18 немесе 18- 24 см,

вертикальді жағдайда жасалады. Зерттелуші орындыққа қолмен тіреліп, кассетада табанмен тұрады. Орталық сәуле кассета ортасына вертикальді бағытталады.

Айқын көрінген көлденең жалпақтабан кезінде 2 және 3 саусақтардың балға тәрізді қисаюы туындайды. 1 табан сүйектің басы дегенеративті-дистрофиялық өзгеріске ұшырайды, ол деформацияланады, үлкейеді және киста тәрізді өзгеріске ұшырайды.

биіктігі 35-25 мм. Табан сүйегінін деформациясы жоқ:

, күмбез биіктігі 24-17 мм. Өкше сүйегі қысқарған, мойны анықталған.

Тобық – ладье тәрізді байламда деформиленген артроз немесе табанның сыртқы беткейінде байлам аппаратының тармақсыздануы болуы мүмкін.

биік, күмбез биіктігі 17 мм-ден төмен.

аяқ шаршайды, өкшеге басқанда ауырсынады. Жүрісі өзгереді, түнге қарай табан

ісінеді.
ІІ- дәрежедегі жалпақтабанды адамдарда ауырсыну тек табанда ғана емес, сонымен қатар балтыр аймағына беріледі. Ол қатты және жиі ауырады. Табан бұлшықеттері серпімділігін жоғалтады, жүрісі өзгереді.
Жалпақтабанның ІІІ- дәрежесі – табанның айқын деформациясы. Әдетте науқастар дәрігерге осы дәрежеде барады. Өйткені табанда, балтырда ауырсыну, ісіну, сондай-ақ тізе буындарда жиі сезіледі. Әсіресе белде қатты ауырсыну болып, бос ауырсыну пайда болады. Жалапақтабанның ІІІ дәрежесінде спортпен айналысу мүмкін емес, жүрісі өзгеріп, баяулайды, қиындайды. Әдеттегі аяқ киіммен адам жүре алмайды.

керек. Жалпақтабан пайда болып, жылдам прогрессирленетін ауруға жатады. Сондықтан көлденең

күмбез мүлдем анықталмау керек. Бұл саусақтардың деформациясының себебі, олар балға тәрізді пішінге ие болады.
Жалпақтабанды адамдар аяқтарын ажыратып, тізесін әлсіз бүгіп, қолдарын бұлғап жүреді. Оларды әдетте табанның ішкі жағы тозады. Жалпақтабанды нақты анықтау үшін дәрігер – ортапедке қаралу керек.

деңгейіне байланысты жалпақтабан көп балаларда 7- 8 жасында жоғалады, ал

табан қызметі қалпына келеді.

С. Ф. Гадунов:

арқада ауырсынуы жүреді. Аяққа отырғанша, сәл иілу жеңіл отырған кезде

тепе-теңдік сақтау қиын. «Ауыр» жүріс, яғни жүру кезінде қорбандау. Деформацияланаған табан (жалпақ табан, қисық, пропорциясыз аяқ саусақтарының ұзаруы, үлкен саусақтағы сүйек, кеңейген табан) , тізе (сыртқа немесе ішке қараған) , сан (шыққан). Пропорциясыз дамыған немесе дамымаған аяқ бұлшықеттер.

ажыратпауға тырысу керек, табанның ішкі жиегіне күш түсірмеу үшін. Ұзақ

уақыт тұратын маманды адамдарға аяқ-басын параллель орналастырып, анда-санда демалдырып отыру ұсынылады (күніне 3-4 рет табанның сыртқы жанына тұрып, осы қалыпта 30-40 сек. тұру керек). Жұмыс күнінің соңында жылы ванналар ұсынылады (су t-35-36 ). Негізгі әдістер: сипалау, уқалау, әр бағытта қозғалту, саусақ жастықшаларымен соққылау.
Бір курс ұзақтығы 1,5-2 ай, ал 1 процедура уақыты 10-12 минут. Арнайы шынықтыру әдістері ескеріледі: тегіс емес беткей мен, құммен аяқ-киімсіз жүру, аяқ ұшымен жүру, секіру, ойындар (волейбол, баскетбол). Аяққа сәйкес келетін аяқ-киім кию керек.

дәрежесін анықтау үшін екі табанда жүкпен түзу және бүйір проекциядағы

рентгенограммасын жүргізеді.
Орналастыру критерийлері- табан сүйектерінің бастарының бір контурлығы және ладье тәрізді буынның анық визуализациясы.

балтыр, бел омыртқа еттерін шынықтыру, емдік физкультураға бару керек. Мұндай

жағдайға ұшырамас үшін жалаңаяқ, аяқтың ұшымен жүріп, суда жүзумен жаттығу, жүгіріп, секіріп, түрлі ойындармен көбіріек айналысу керек. Аяқ-киімнің өкшесі 3-5 см-ден аспауы керек.

Жалпақтабандылықты болдырмау
әрекеттері