Слайд 1Шаруашылық жүргізуші субъектілер қаржысының жұмыс істеу негіздері
Орындаған:
Сағындықов Данияр
ҚР - 132
Слайд 2Кiрiс түсiру негiзгi мақсаты болып табылмайтын және алынған таза табысты
қатысушылар арасында бөлмейтiн заңи тұлға коммерциялық емес ұйым деп танылады.
Слайд 3Коммерциялық емес ұйымдар туралы Қазақстан Республиқасының Заңына сәйкес коммерциялық емес
ұйымдар әлеуметтiк, мәдени, ғылыми, бiлiм беру, қайырымдылық, басқару мақсаттарына қол
жеткiзу; азаматтардың және ұйымдардың құкықтарын, заңды мүдделерiн қорғау, даулар мен жанжалдарды шешу, азаматтардың рухани және өзге қажеттiлiктерiн қанағаттандыру; азаматтардың денсаулығын сақтау, қоршаған ортаны қорғау, дене шынықтыру мен спортты дамыту: заң көмегiн көрсету үшiн, сондай-ақ коғамдық игiлiктердi және өз мүшелерiнiң (қатысушыларының) игiлiктерiм қамтамасыз етуге бағытталған басқа да мақсаттарда құрылуы мүмкiн.
Слайд 4Коммерциялық емес ұйымдар қызметiнiң мақсаттары құрылтай құжаттарымен айқындалады.
Слайд 5 Коммерциялық емес ұйымдар мекеме, қоғамдық бiрлестiк, акционерлік қоғам, тұтыну
кооперативi, қор, дiни бiрлестiк, қауымдастық (одақ) нысанындағы заңи тұлғалардың бiрлестiгi
нысанында және заңнамалық актiлерде көзделген өзге де нысанда құрылуы мүмкiн. Бұл ұйымдардың қызметiнiң мақсаты пайда немесе табыс табу емес, керiсiнше қоғамдық қажеттiлiктердi қанағаттандыру болып табылады.
Слайд 6Коммерциялық емес қызмет түрлерi мен салаларында мынадай қаржы қатынастары қалыптасады:
Слайд 7Қаржы қатынастары ақша қорларын қалыптастыру, бөлу және пайдалануды бiлдiредi, оларды
мынадай негiзгi топтарға бiрiктiруге болады:
Слайд 8 Қазақстан Республиқасының заңнамалы практикасы басқаша iс-әрікет етедi; мұнда кәсiпкерлiк
қызметтен алынған кез келген табысқа, салық салудың өзге де объектiлерiне
(айналымдар, тауарлар, мүлік және т.б.) сияқты салық салынады
Слайд 9Коммерциялық емес ұйымның сыйақы, грант, кiру және мүшелiк жарналар, қайырымдылық
көмек, өтеусiз берiлген мүлiк, өтеусiз негiздегi аударымдар мен қайырымдылық түрiнде
алған табысы салық салуға жатпайды.
Слайд 10Коммерциялық емес ұйымдар қызметiн қаржыландыру көздерi әр түрлi болып келедi.
Оларды бұл құрылымдардың iс-әрікет етуiне, мемлекеттің қатысу дәрежесiне қарай топтастыруға
болады:
Слайд 11 Коммерциялық емес қызметтің жеке бағыттары мен түрлерi үшiн өзiндiк
сипаты бар шығындарды құрайтындардың басым болып келуi оған тен қасиет.
Мысалы, халықты әлеуметтiк қорғау ұйымдарында, әсiресе үй шаруашылығына берiлетiн трансферттердiң өзiндiк салмағы жоғары. Бұған балалары бар отбасына берiлетiн жердемақылар, тұрмыс құнының қымбаттауына байланысты табысы аз азаматтарға өтемақылар, соғыс ардагерлерiне, экологиялық апаттардың нәтижесiнде азап шеккен азаматтарға берiлетiн әр түрлi өтемақылар және тб. жатады.
Слайд 12 Денсаулық сақтаудың емдеу мекемелерiнде сипапы шығыстар дәрiлiк
заттар мен тану құралдарына, тағам өнiмдерiне, жұмсақ жабдыққа жұмсалатын шығыстар
болып табылады
Қорғаныс жүйесiнде әскери арналымдағы тауарлар мен әскери техниканы сатып алуға, азық-түлiкпен қамтамасыз етуге, әскери қызметшiлердiң ақшалай жабдықталымын төлеуге жұмсалатын шығындар маңызды орын алады.
Кәсiподақ, партия, қоғамдық қозғалыстар сияқты қоғамдық ұйымдар шығыстарының құрамында съездерге, конференцияларға, митингiге дайндалу және оларды өткiзуге, үгiт-насихат жұмысын жүргiзуге жұмсалатын шығыстар сипатты шығыстар болып табылады. Ардагерлердiң қоғамдық ұйымдарында олардың қатысушыларына материалдық қызмет көрсету шығыстары басым болады.
Мәдени-ағартушылық мекемелерде (кiтапханаларда, мұражайларда, тұрақты көрмелерде) едәуiр қаражаттар кiтап қорларын, экспонаттарды, коллекцияларды толықтыруға жұмсалады.
Слайд 13Шаруашылық жүргізуші субъектілер қаржысы өзіне қоғамдық пайдалы қызметтің сан алуан
сфераларындағы өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, құрылыс, көлік, жабдықтау-өткізу (делдалдық), сауда, дайындау,
геологиялық барлау, жобалау қызметін, халыққа тұрмыстық қызмет көрсетуді, байланысты, тұрғын үй-коммуналдық қызметтерін, түрлі қаржы, кредит, сақтық, ғылыми, білім, медицина, ақпарат, маркетинг және басқа қызметті жүзеге асыратын кәсіпорындардың, фирмалардың, қоғамдардың, концерндердің, ассоциациялардың, салалық, министрліктер мен басқа шаруашылық органдардың, шаруашылықаралық, салааралық, кооперативтік ұйымдардың, мекемелердің қаржыларын кіріктіреді.
Слайд 14Шаруашылық жүргізуші субъектілер қаржысының бақылау функциясы кәсіпорын экономикасында маңызды рөл
атқарады: есепсіз және бақылаусыз шаруашылық жүргізуге болмайды.
Слайд 15Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысы сферасындағы сан алуан қатынастар олардың шаруашылық
қызметі процесінде басқа шаруашылық жүргізуші субъектілермен болатын мынадай топтарға ірілендірілген
ақша қатынастарына:
Слайд 16Шаруашылық жүргізуші субъектілер сыныптамасы
Слайд 17
Коммерциялық ұйым болып табылатын заңды тұлға мемлекеттік кәсіпорын, шаруашылық серіктестігі,
өндірістік кооператив нысандарында құрылуы мүмкін.
Слайд 18Коммерциялық емес ұйым болып табылатын заңды тұлға мекеме, қоғамдық бірлестік,
тұтыну кооперативі қоғамдық қор, діни бірлестік нысанында және заң құжаттарында
көзделген өзге де нысанда құрылуы мүмкін және ол кәсіпкерлік қызметпен өзінің жарғылық мақсаттарына сай келуіне қарай ғана айналыса алады.
Слайд 19Коммерциялық қызметтің мақсаты табыс алу болып табылады. Коммерциялық негізде материалдық
өндіріс сферасы кәсіпорындарының басым бөлігі және материалдық емес сфера ұйымдары
мен мекемелерінің едәуір бөлігі жұмыс істейді.
Слайд 20Өндірістік емес сфера мекемелерінің едәуір бөлігі: мемлекеттік басқару, қорғаныс, мемлекеттік
әлеуметтік сақтандыру және қамсыздандыру құқық тәртібін қорғау, айналадағы ортаны қорғау,
денсаулық сақтау мен білім берудің, мәдениеттің және шығармашылықтың үлкен тобы, іргелі ғылым коммерциялық емес секторда қалып отыр. Коммерциялық емес қызмет табыс (пайда) алуға емес, бүкіл қоғам үшін, соның ішінде халықты әлеуметтік қорғауды қамтамасыз етуге қажет функциялар мен іс-қимылдарды орындауға бағытталған.
Слайд 21Шаруашылық жүргізуші субъектілерді сыныптаудың маңызды белгісі меншіктің белгілі бір нысанына
тиістілігі (қатыстылығы) болып табылады. Заңнамаға сәйкес Қазақстан Республикасында меншіктің екі
нысаны қабылданған: жеке меншік және мемлекеттік меншік. Жеке меншік азаматтардың және (немесе) мемлекеттік емес заңды тұлғалар мен олардың бірлестіктері ретінде болады, жеке меншіктің айырықша түрі ретінде қоғамдық ұйымдардың меншігі болады.
Слайд 22Мемлекеттік меншік республикалық және коммуналдық меншік болып ажыратылады.
Слайд 23Меншіктің аталған нысандарының ішінде шаруашылықты жүргізудің ұйымдық-құқықтық нысандарының көптеген түрлерін
(санын) туғызатын әр түрлі шаруашылық құрылымдары қалыптасуы мүмкін:
1. Мемлекеттік меншікке
негізделген мемлекеттік кәсіпорындар, соның ішінде: республикалық — Қазақстан Республикасының экономикалық және әлеуметтік дамуының жалпымемлекеттік міндеттерін шешу үшін;
коммуналдық меншіктегі кәсіпорындар — тиісті аумақтың халқының әлеуметтік-экономикалық қажеттіліктерін қанағаттандыру жөніндегі міндеттерді шешу үшін, жергілікті бағынышта болады.
2. Заңды тұлғалардың жеке меншігіне негізделген кәсіпорындар, әр түрлі тұрпаттағы шаруашылық серіктестіктері, соның ішінде акционерлік қоғамдар, кооперативтік кәсіпорындар мен ұйымдар.
3. Қоғамдық бірлестіктердің меншігіне негізделген кәсіпорындар.
4. Құрылтайшылардың, соның ішінде шетелдік заңды тұлғалар мен азаматтардың мүлкін біріктіру негізіндегі бірлескен кәсіпорындар.
5. Азаматтардың меншігіне негізделген жеке меншікті кәсіпорындар.
6.Меншіктің жоғарыда келтірілген әр түрлі нысандарының қатысуындағы аралас кәсіпорындар.
Слайд 24Қазақстан Республикасы Президентінің "Шаруашылық серіктестіктері туралы" заң күші бар жарлығына
сәйкес шаруашылық серіктестігі - жарғылық капиталы құрылтайшылардың (қатысушылардың) салымдарына (үлесіне)
бөлінген, өз қызметінің негізгі мақсаты пайда түсіру деп есептелетін және заңды тұлға болып табылатын коммерциялық ұйым.
Слайд 25Шаруашылық серіктестіктің мынадай нысандары белгіленген:
Слайд 26Толық серіктестіктің пайдасы мен залалдары қатысушылар арасында, егер құрылтайшылардың шартында
немесе қатысушылардың келісімінде өзгеше белгіленбесе, олардың серіктестіктің жарғылық капиталындағы үлесінің
мөлшеріне бара-бар бөлінеді; сенім серіктестігі мен жауапкершілігі шектеулі серіктестікте де осылай бөлінеді.
Слайд 27Акционерлік қоғамдар туралы Қазақстан Республикасының заңына сәйкес өзінің қызметін жүзеге
асыру үшін қаражаттарды тарту мақсатымен акциялар шығаратын заңды тұлға акционерлік
қоғам деп танылады.
Слайд 28Кәсіпорындарды дамытудың қаржы көздерін, қаржы ресурстарын неғұрлым тиімді инвестициялаудың бағыттарын
іздестіру, бағалы қағаздармен операциялар жасау және қаржы менеджментінің басқа мәселелері
нарықтық экономика жағдайындағы кәсіпорындардың қаржы службаларының негізгі мәселелері болып отыр.