Слайд 1Су ресурстарын жер бетіндегі адамдар дұрыс пайдаланып жүр ме?
ОЙ ШАҚЫРУ
Слайд 2"Су!.. Сен əлемдегі теңдесі жоқ
байлықсың "
Антуан де Сент-Экзюпери
Слайд 31. Өнеркәсіп
2. Ауыл шаруашылығы
3. Коммуналдық шаруашылық
4. Жерді мелиорациялау
5. Гидротехника мен
су көлігі
6. Балық шаруашылығы мен құс шаруашылығы
7. Денсаулық сақтау
Су шаруашылығының негізгі пайдаланушылар:
Слайд 5Су ресурстарды қорғаудың негізгі әдістері
Суды тазарту әдістері: химиялық, биологиялық, физикалық
Слайд 6Өндірістік ағын сулардың ластану категориялары
Суды тыңайтқыштармен ластанудан қорғау қағидалары
Су ресурстарды
қорғаудың басты жолдары
Суды тазарту әдістері: химиялық, биологиялық, физикалық
Слайд 7Әлемдегі суды тұтыну мен экономикалық секторлар бойынша көрсеткіштері
Слайд 8
Су қорларының ластану түрлері және көздері
Слайд 9Су адам өмірінде...
Су жер бетіндегі тіршіліктің негізі болып табылады.
Оның атқаратын
қызметтері:
Ағзаның температурасын реттейді
Демалғанда ауаны ылғалдандырады
Ағзаның барлық жасушаларына қоректік заттар
мен оттегін жеткізеді.
Өмірлік маңызы бар мүшелерді қорғайды және белсендендіреді
Тағамды энергияға айналдыруға көмектеседі
Мүшелердің қоректік заттарды сіңіруіне көмектеседі
Ағзадағы қалдықтарды шығарады
Слайд 10Судың ластануы
Ластанудың түрлері:
коммуналдық (ақаба),
өнеркәсіптік,
ауыл шаруашылық,
табиғи.
Осылайша ластанады
беткі сулар,
жерасты
сулары,
грунт сулары.
Слайд 11Судың ластану түрлері мен нәтижесінде пайда болатын аурулар
Слайд 12Судың ластануының алдын –алу жолдары
Необходимо одновременно стремиться к достижению следующих
трех целей:
Су экожүйелерін қорғауға негізделген шаруашылықты жүргізе отырып, экожүйенің
біртұтастығын сақтау
Жергілікті халықтың денсаулығын сақтауда тек таза ауыз сумен ғана қамтып қоймай, судағы инфекция тасымадаушылармен күресті күшейту
Судың сапасын жақсартудың негізі болып табылатын адам ресурстарын дамыту
Әлемге су қорларын басқаруда тұрақты практика керек.
Слайд 13Суды тұтынушылар
Әрбір қала тұрғыны тәулігіне 300-500 л су тұтынады. Мысалы:
Мәскеуде-700 л, Лондонда-170 л, Нью-Йоркте-400 л, Парижде-160 л, Венада-170 л,
Римде-180 л, Брюссельде-100 л.
Таза емес ыдысты жууға орта есеппен 100 литрге жуық су жұмсалады.
Слайд 14Ауыл шаруашылығы
1 кг қара бидайға-750 л,
1 га жүгеріге-3 млн.
л,
1 т. мақтаға-4-5 мың м³,
1 кг шиеге-3000 л,
1 кг күрішке – 2400 л,
1 кг жүзімге– 590 л,
шпинатқа – 510 л, картопқа – 200 л және пиязға– 130 л су жұмсалады.
Слайд 15Өнеркәсіпке
1 т. болат балқытуға 200-250 м³,
1 т.целлюлозаға - 1300
м³,
1т. мұнай алу үшін 18-22 м³
1 т шойын
балқытуға – 103 000 л
1 т бокситке – 12 000 л.
1 т алтын кеніне 1000 л су қажет.
Слайд 16Тамақ өнеркәсібінде
1 т нан пісіруге 2000-4000 л
Жемістер
мен көкөністерді консервілеуге- 10 000-50 000 л
1 т сүт дайындауға
2000-5000 л
Таңертеңгі асқа- 760 л, түскі асқа-5300 л жіне кешкі асқа – 10 600 л су кетеді екен.
Слайд 17 Су ресурстарын пайдаланғаны үшiн төлемақы - жер үстi көздерiнен суды
ала отырып немесе оны алмай, арнаулы су пайдаланудың барлық түрлерi
үшiн алынады.
Слайд 18 Төлемақы ставкаларын - облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың)
жергiлiктi өкiлдi органдары мен су қорын пайдалану және қорғау саласындағы
уәкiлеттi мемлекеттік орган белгiлейдi.
Слайд 19Төлеушiлер пайдаланылған су көлемi үшiн төлемақы сомаларын айдың 25-нен кешiктiрмей
ай сайын бюджетке төлеп тұруы тиіс.
Слайд 20Су алудың нақты көлемi мемлекеттік орган белгiлеген су пайдалану лимиттерінен
асып кеткен жағдайда, төлемақы ставкалары үш есе ұлғайтылады.
Слайд 25Ағын су — жер бетіндегі жоғарыдан төмен қарай ағып жататын су
(өзен, жылға).Ағын судың мөлшері мен режимі жауын-шашынның мөлшеріне, режиміне, жер бедерінің түріне,
жердің геологиялық құрылысына, топырақ және өсімдік жамылғысына байланысты
ЕСПЕ (грунттық) су
Грунт (еспе) суы жер бетіне таяу орналасқан, бірінші су өткізбейтін қабаттың үстінде жатқан сулы қабаттағы жер асты суы. Оның қысымы жоқ, су деңгейі 1 жыл ішінде маусым сайын өзгеріп отырады. Жауын-шашын көбейсе көтеріледі, жер беті тілімденсе төмендейді.
Слайд 26СУАҒАР - Бөгет
Судың ағын арнасындағы кедергіден (табалдырық, қабырға) асып
ағу құбылысы. Қазақстанда суағардың бұл түрі гидрометриялық науа деп аталады. Тәжірибеде
бұл гидротехникалык ғимараттарды — СЭС бөгеттерін, суармалау және құрғату жүйелерін, жол құбырларын және науаларды және т.б. (оларды арнайы өлшеуден өткізген жағдайда) ыңғайлап пайдалану көп кездеседі
Слайд 27ИНФИЛЬТРАЦИЯ - судың жер бетінен топырақ пен түпнегіз тау жыныстарға
сіңуі. Түскен жауын-шашыннан буланумен және беттік ағындымен кеткен мөлшерін алып
тастағанда қалатын шамамен өлшенеді.
Слайд 28ЭВАПОТРАНСПИРАЦИЯ - топырақтағы ылғалдың атмосферада булануы мен өсімдіктер арқылы булануы
Слайд 29ПЕРКОЛЯЦИЯ
СҮЗГІДЕН ӨТКІЗІЛГЕН СУ
Табиғи суды алдымен тұндырып, содан кейін сүзгіден
өткізіп, зиянды бактериялардан тазарту үшін хлорлау және озондау әдістері қолданылады.
Осы әдістердің барлығы сумен жабдықтау станцияларында арнайы қондырғыларда жүргізіледі.
Слайд 31
О Й Т Ү Й М Е
БҰҰ жыл сайын
22 наурыз Дүниежүзілік су ресурстары күні ретінде атап өтеді. Бұл
атаулы күн суға қатысты әлдебір қуанышты жағдайдың әсерінен емес, керісінше, жыл өткен сайын суға қатысты мәселелердің көбеюі, су ресурстары жағдайының нашарлауы салдары болашақ ұрпақты алаңдатуда.
Слайд 32СУ РЕСУРСТАРЫ – бұл күнделікті өмірде өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығына
қолданатын сулар.
Слайд 33Су сапасының көрсеткіштері
Түсі
дәмі
Иісі
Лайлылық - Прозрачность (мутность)
Құрғақ қалдық -Сухой остаток
Қышқылдылығы
Бихимиялық қажеттілік
- Биохимическая потребность в кислороде (БПК)
Химиялық қажеттілік - Химическая потребность
в кислороде (ХПК)
Қаттылығы/Жесткость
Жалпы тұзды ұстай білуі /Общее солесодержание
Неорганикалық қоспалары/ Неорганические примеси
органикалық қоспалары /Органические примеси
Бактериологиялық және паразитологиялық көрсеткіштері/
Бактериологические и паразитологические показатели
Слайд 34Су ресурстарын қолдану
Су шығыны:
1 т бидай 1500 т
1 т күріш 7000 т
1
т мақта 10
000 т
1 т шойын 50-150 т
1 т болат 250 т
1 т мыс 500 т
1 т пластмасса 500-1000т
1 т қағаз 100 000 т
Слайд 35СУ ПРОБЛЕМАСЫ
ТҰЩЫ СУ ЖЕТКІЛІКСІЗДІГІ
Увеличение потребностей в воде в связи с
ростом народонаселения и развитием отраслей деятельности, требующих больших затрат водных
ресурсов
Потери пресной воды вследствие сокращения водоносности рек
СУ САПАСЫНЫҢ ЛАСТАНУЫвследствие загрязнения водоемов промышленными и бытовыми стоками
Слайд 37Су ресурстарымен қамтамасыз етілу жан басына шаққандағы ағын сумен анықталады.
Аймақтар арасында жоғарғы көрсеткіш Австралия мен Океанияға тиесілі. Ол сол
материктегі судың мол болуынан емес, онда тұратын адам санының аздығына байланысты болып саналады.
Слайд 38Проблемы, связанные с использованием водных ресурсов
запасы пресной воды отнюдь не
беспредельны, и практически бесконтрольные промышленные сбросы грозят уничтожить экосистему многих
водоемов.
Целлюлозно-бумажная и химическая промышленность губят все живое в реках и озерах.
непродуманные строительства водохранилищ и плотин (особенно на Волге) приводят к почти полному исчезновению многих видов рыб.
загрязнение грунтовых вод.
Слайд 39РОЛЬ ВОДЫ В ПРИРОДЕ И ЖИЗНИ ЧЕЛОВЕКА
Является средой жизни
Формирует климат
на планете
Необходима для фотосинтеза
Необходима для биохимических и биофизических процессов, обеспечивающих
возможность жизни на Земле
Вода составляет до 90% массы растений и 75-95% массы животных
В составе тела человека 65% воды
Средняя потребность человека в воде 2,5 литра в сутки
Слайд 40ЗАГРЯЗНЕНИЕ ВОДЫ
РАСТВОРЕННЫЕ СОЛИ (кальция, магния, железа, калия, натрия, алюминия, карбонаты
и гидрокарбонаты, сульфаты, хлориды, и др.)
РАСТВОРЕННЫЕ ГАЗЫ (кислород, диоксид углерода,
метан, сероводород, диоксид серы и др.)
БИОГЕННЫЕ ЭЛЕМЕНТЫ (азот и фосфор)
ОРГАНИЧЕСКИЕ ВЕЩЕСТВА (нефть и нефтепродукты, фенолы, пестициды, биогенная органика)
МИКРОЭЛЕМЕНТЫ (литий, барий, стронций, марганец, хром, тяжелые металлы
РАДИОНУКЛИДЫ
ВЗВЕШЕННЫЕ ВЕЩЕСТВА
ПАТОГЕННЫЕ ОРГАНИЗМЫ
Слайд 41ИСТОЧНИКИ ЗАГРЯЗНЕНИЯ
Промышленные сточные воды
Коммунальные сточные воды
Смыв с полей
Стоки животноводческих комплексов
Атмосферные
воды
Захоронение в водоемах вредных веществ (в частности, радиоактивных отходов)
Слайд 42ИСТОЧНИКИ ЗАГРЯЗНЕНИЯ
СЕЛЬСКОЕ ХОЗЯЙСТВО:
Орошение (биофильные элементы – азот и фосфор, пестициды,
удобрения, органические соединения и др.)
Животноводство (биогенная органика)
ПРОМЫШЛЕННОСТЬ:
Энергетика (получение пара, охлаждение
энергоблоков)
Технологические процессы (сырье, растворитель, хладоагент, теплоноситель, для промывки материалов и изделий и др.)
СУДОХОДСТВО
Слайд 43ПОСЛЕДСТВИЯ ЗАГРЯЗНЕНИЯ
Изменение качества воды
Изменения в водных экосистемах
Гибель водных организмов
Заболевания человека
Эвтрофикация
водоемов
Слайд 44Нефтяное загрязнение
ИСТОЧНИКИ
ПОСЛЕДСТВИЯ
Водный транспорт
Аварии на водном транспорте
Промывные воды нефтяных танкеров
Аварии на
нефтяных вышках
Аварии на подводных нефтепроводах
Буровые воды и шлам
Смыв с суши
Выносы
с речным стоком
Выходы нефти из грифонов на морском дне
Поверхность водоема покрывается тонкой нефтяной пленкой
Уменьшается газообмен с атмосферой
Падает первичная биологическая продуктивность водоема
Компоненты нефти - мутагены и канцерогены (бенз(а)пирен)
Гибель водных организмов
Гибель птиц
Загрязнение прибрежных территорий
Меняется отражательная способность воды (альбедо)
Осаждение тяжелых фракций на дно водоема
Слайд 45САМООЧИЩЕНИЕ ВОДОЕМОВ
Связано с круговоротом воды в природе
Обеспечивается совокупной деятельностью организмов,
населяющих водоемы
Физические факторы: разбавление, растворение, перемешивание поступающих загрязнений, оседание нерастворимых
частиц в процессе отстаивания
Обеззараживание воды под воздействием УФ излучения Солнца
Фильтрация планктоном
Слайд 46Технологии очистки акваторий от нефтяного загрязнения
С помощью биодеструкторов или биосорбентов
(содержат нефтеокисляющие бактерии)
С помощью боновых заграждений
Слайд 47Причины дефицита пресной воды
рост городов
создание мощных промышленных центров
загрязнение
водоемов бытовыми и промышленными стоками;
Сокращение водоносности рек; (последствия вырубки лесов,
распашка пойм и осушение болот);
Снижение способности водоемов к самоочищению (не справляются с таким объемом отходов);
Чрезмерное потребление и загрязнение грунтовых вод (обмеление рек и озер)
Слайд 49Үйге тапсырма :
Тамаша тәсімдер мен суреттер бар:
http://www.google.com/search?q=sources+of+water+pollution&hl=en&rlz=1R2GGLL_en&prmd=imvns&tbm=isch&tbo=u&source=univ&sa=X&ei=Tz5tUJSFMqHU0QX024GICQ&sqi=2&ved=0CEoQsAQ&biw=974&bih=411
пайдалы ақпарат:
http://en.wikipedia.org/wiki/Water_pollution#Chemical_and_other_contaminants
Суды ластау туралы пайдалы ақпарат:
http://www.clean-water-for-laymen.com/types-of-water-contamination.html
Дағдарыс туралы есеп үлгісі:
http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/november/1/newsid_4679000/4679789.stm
Google
эвтрофикацияның себеп-салдарының пайдалы тәсімдерін ұсынады, мысалы:
http://alchemistviolet.blogspot.com