СӨЖ

Университеті

Гистология кафедрасы

Тақырыбы:Дамудың қатерлі кезеңдері

Орындаған:Бақыт А.Б
2-021 группа ОМ Тексерген:Мухаметжанова. Р.А

және қызметтерінің қалыптасу заңдылықтарын зерттейтін ғылым.Болашақ дәрігерлік практика сына эмбриологиялық

мәліметтеді жетік білудің маңызы зорь.Себебі,әртүрлі ішкі және сыртқы зиянды факторлардың әсерінен қалыпты эмбриондық даму,анна- нәресте жүйесіндегі қатынастар бұзылып,түсіктер,тула біткен кемістіктер, нәрестенің туылғаннан кейін болатын аурулары панда болады.Олардың даму механизмдерін,факторларын анықтау негізінде,медициналық эмбриология осы эмбриопатияларды алдын -алу,емдеу шараларын жете зерттейді.
 

кезендері болатындығы анықталды. Дамудың қатерлі кезеңдері деп ұрықтың қоршаған ортаның

әр түрлі зиянды факторларына өте сезімтал кезеңдерін айтамыз. Бұл кезендерде зиянды факторлар әсерінен онтогенездің калыпты жүруі бүзылып, ұрық не өліп қалады не міндетті түрде әр түрлі ақаулар қалыптасады. Дамудың қатерлі кезеңі терминін 1897 жилы Браун енгізген болатын. 

иммундық мәртебесі өзгереді
Өсу қарқыны төмендейді

болады. Мысалы: дамушы уылдырықтар оттегі жетіспеушілігіне, жилылыққа, механикалық әрекеттерге сезімтал.Онтогенездің

кейбір кезеңдерінде ұрықта өте жоғары сезімталдық болатынын австриялық дәрігер Норман Грегг (1944 ж) және Кеңес эмбртологы П.Г Светлов (1960 ж) анықтады. Дамудың қатерлі кезеңдерінде ұрықта метаболизм, тыныс алу құбылыстары күшейеді, РНҚ қасиеттері, иммундық мәртебесі өзгереді, өсу қарқыны төмендейді. Оттектің және нуклеин қышқылдарының жеткілікті болуы қиын кезеңдер салдарын байқатпайтын факторлар болып табылады. Дамудың қатерлі кезеңдері эмбриогенездің бір кезеңінен екінші кезеңіне өтуімен, морфологиялық жіктелу сатыларымен тұспа-тұс келеді. Адам ұрығының дамуының қиын кезеңдері бірінші оптаның аяғы-екінші оптаның басы аралығы және жүктіліктің 36 опта аралығы болып санналады. 

өзгерістер спонтанды түсікке және тұқым қуалайтын ауруларға әкеледі.
Бластопатиялар − ұрықтанудан

кейін алғашқы екінші аптадағы зиготаның зақымдалуы. Бір қатар жағдайларда осы кезеңдегі ұрықтарда келесі бластопатиялар деп аталатын паталогиялық өзгерістер кездеседі: − симметриялық немесе ассиметриялық егіздер ақаулығы − сиреномиелия және циклопия Жатырдан тыс жүктілік
Эмбриопатия − ұрықтың жатыр қабырғасына бекітілгеннен плацентаның түзілуіне дейінгі уақыт аралығында ұрықтың зақымдалуы.плацентаның бұзылуы шетінеуге алып келеді, эмбрионның дамуы тежеледі, оның тіршілікке қабілеті төмендейді.

бастап туылуына дейінгі аурулардың жалпы атауы.(алкогольдік фетопатия, диабеттік фетопатия және

т.б.) фетопатиялар гипоплазия, дисплазия, микроцефалия, гидроцефалия түрінде көрініс береді.

Туа біткен даму ақаулықтары - деп бірден анықталған немесе туылуға дейін пайда болып туылудан кейін анықталған, мүше немесе бүкіл ағзаның тұрақты морфологиялық өзгерістерін айтамыз. Даму аномалиялары − әдетте қызметтерінің бұзылуы болмайды. ТБА−ны зерттейтін ғылымды тератология деп атайды.

нәтижесінде пайда болады, олар ата−анасының біреуінен немесе екеуінен де берілуі

мүмкін.

сезімтал болады. Ұрықтың дамуына зиянды әсер ететін факторлар тератогендік (лат:

teras – ақаулар) факторлар деп аталады. Оларға рентген сәулесі, алкоголь, никотин, дәрі- дәрмектер, вирустар, бактериялар, қарапайымдылар, құрттар және т.б. жатады
Туа біткен даму ақауларын зерттейтін ғылым тератология (гр.teratos- кемтар) деп аталады. Тератология тула біткен даму ақауларының себебін, патогенезін және сыртқы белгілерін зерттейді. Дамудың тула біткен ақаулықтарына мынандай өзгерістерді жатқызамыз: Ангенезия- мүшенің дамымауы,болмауы. Аплазия- мүшенің нашар дамыған ақаулықтарының ғанна болуы. Микрасома- нәресте денесінің ұзын болуы,т.б 

кездері кіріккен егіздер, циклопия (жалғыз көзділік), сиреномелия т.с.с. ақаулар панда

болады; эмбриопатия ұрықтың 16 күннен - 8 опта аралығында зақымдануы; фетопатия -ұрықтың 9 опталығынан нәресте дүниеге келгенге дейінгі аралықта закымдануы. 

ағзалары арасында функциялық жүйе қалыптасады. Ана-нәресте жүйесі қалыптасу кезінде бірқатар

кризистік кезеңдер панда болады.Бұл кездерде анна-нәресте функциялық жүйесі өте жараланғыш болып келеді.Сондықтан,анна және нәресте организмдері арасындағы гистологиялық,иммунологиялық және т.с.с. ерекшеліктерін зерттеу жүктілікті медициналық қорғаудың негізін қалайды. Адамның құрсақ ішінде дамып, тылу мерзіміне дейінгі, дамудың әрбір сатысындағы қатерлі кезеңдерді, эмбрионға тератогендік факторлардың зиянды әсерін, тула панда болатын ақаулықтардың даму механизмдерін түсінуге мүмкіндік береді. Ұрыққа сыртқы тератогендік факторлардың әсерінен ұрықта түрлі кемтарлықтар, аномалиялар, панда болып, дамуы мүмкін. 

МУ, –216 бет.
Әбилаев С.А. Молекулалық биология және генетика. Шымкент.2008,

424 б
Мушкамбаров Н.Н., Кузнецов С.Н. Молекулярная биология.
Учебное пособие для студентов медицинских вузов, Москва: Наука, 2003,544 с.