Wiedza o państwie i prawie

pytanie. Dodatkowo 2 pkt za obecności (2 listy na wykładach).

Na ocenę dostateczną trzeba uzyskać 14 pkt.

B. , M. Żmigrodzki (red.), Wprowadzenie do nauki o państwie

i polityce, Lublin 2007
Z.Muras, Podstawy prawa, C.H.Beck 2011
.Kuciński (red.) Zarys prawa, LexisNexis 2010
Jabłońska-Bonca J., Podstawy prawa dla ekonomistów i nie tylko, LexisNexis, Warszawa 2008
G.L. Seidler, H. Groszyk, A. Pieniążek, Wprowadzenie do nauki o państwie i prawie, Lublin 2006

organizacją terytorialną i przymusową.
Państwo obejmuje trzy elementy: ludność, terytorium

i władzę (suwerenność i przymusowość), a więc państwo to wspólnota polityczna ludzi na danym terytorium wyposażona we władzę.
Starożytni Grecy określali miasta – państwa jako „polis”, natomiast Rzymianie początkowo nazywali swoje państwo „civitas” i „res publica”, a w momencie przekształcenia republiki w cesarstwo – „imperium”, co było rozumiane jako „państwo obywatelskie”.

w Montevideo z 1933, określane są następująco: (artykuł 1.) "Państwo

jako podmiot prawa międzynarodowego powinno posiadać następujące elementy:
stałą ludność,
suwerenną władzę,
określone terytorium (wielkość państwa nie wpływa na jego podmiotowość) oddzielone od innych granicą,
zdolność wchodzenia w relacje międzynarodowe.

celem jest dobro wspólne.
Wg M.Webera - polityka to dążenie do

udziału we władzy lub do wywierania wpływu na podział władzy, czy to między państwami, czy też w obrębie państwa, między grupami ludzi, jakie to państwo tworzą.
Polityka jest to całość regulacji powiązanych ze sprawowaniem władzy w państwie. Obejmuje zarówno całokształt działań instytucji państwowych (stosowanie prawa) jak i sztukę zdobywania i utrzymania władzy. Jeśli te dwa główne elementy stoją na wysokim poziomie rozwoju, to mówimy o uczestniczącej kulturze politycznej.

istnienia.
Władza - możliwość wywierania przez jednostkę bądź grupę rzeczywistego wpływu

na istotne okoliczności życia przez ukierunkowywanie własnego postępowania lub postępowania innych osób.
Władza polityczna to zdolność ukierunkowywania zachowań współzależnych społeczności o sprzecznych interesach za pomocą nakazów i zakazów egzekwowanych uznawanymi za dopuszczalne środkami, na tyle skuteczna i długotrwała, na ile uznawana przez podporządkowanych za prawomocną.
Zadaniem władzy publicznej jest zapewnienie i ochrona ładu umożliwiającego współżycie i współdziałanie w społeczeństwie.

nakazy i zakazy jednych wywołują określone zachowania innych,
2) szczególnego rodzaju

stosunek społeczny,
3) uprawnienie do skutecznego formułowania norm wyznaczających postępowanie innych ludzi.

interesu to grupa osób połączonych więzami wspólnych interesów lub korzyści,

której członkowie mają świadomość istnienia tych więzów.
Grupy interesu:
reprezentują interesy określonych grup społecznych wobec innych osób,
przekazują postulaty swoich członków ośrodkom decyzyjnym,
oddziałują na rząd, parlament, partie polityczne, opinię publiczną i tym samym wpływają na polityczne rozstrzygnięcia
Grupa państwowa – oparta na władzy podporządkowaniu, zależności członków społeczeństw od władzy państwowej. Szczególnie widoczna przy okazji wyborów i innych działalniach publicznych.

kontynencie pojawiły się w XVIIIw. we Francji.
Partia polityczna jest

to dobrowolna organizacja obywateli połączonych więzią ideologiczną i psychologiczną, zdolna do zdobycia lub utrzymania władzy w państwie, bądź jego jednostce administracyjno - terytorialnej, w celu realizacji programu politycznego, będącego wyrazem określonych interesów, najczęściej grupowych.

między nimi zachodzą, system norm i zasad, który reguluje ich

wzajemne stosunki.

z partią dominującą,
rozbicia wielopartyjnego – bez partii dominującej.

uczestniczących w działaniach politycznych w ramach danego państwa a także

ogół generalnych zasad i norm regulujących wzajemnie stosunki pomiędzy nimi.

organy państwowe,
c) grupy interesu,
3. relacje pomiędzy poszczególnymi instytucjami.

ludzi i środków, utworzony i działający na podstawie prawa, wykonujący

w imieniu państwa określone zadania i mogący dla ich realizacji korzystać ze środków władczych i stosować przymus państwowy.
Wg koncepcji niemieckiej: jest organem państwa jako osoby prawnej. Sam nie jest podmiotem prawa. Działa w imieniu i na rzecz państwa.
Wg koncepcji francuskiej: organ państwa jest organem narodu (bo państwo to naród), organ dysponuje podmiotowością prawną.

Rozumiany też jako wyodrębniona organizacyjnie część aparatu państwa.

nominacji, kooptacji, dziedziczne.
organy prawodawcze, wykonawcze, sądowe, kontrolne.

o charakterze materialno-technicznym, służące do realizacji zadań państwa. System ten

związany jest z koncepcją trójpodziału władzy.

kultury i cywilizacji. Powstało na ten temat wiele teorii.

naturalnego rozwoju). Aby dojść do organizacji państwa należy przejść kilka

podstawowych etapów (powstanie rodziny, gminy wiejskiej, miasta, polis i w końcu państwa). Państwo uważał za doskonałą organizację życia społecznego. Podkreślał fakt, że człowiek stworzony jest do życia w zbiorowości. Według Arystotelesa wpływ ludzi, którzy dążą do zdobycia władzy rozstrzyga o charakterze organizacji państwowej. Na kształt państwa wpływ ma również gospodarka, stosunki społeczne, położenie geograficzne, wielkość terytorium itp. Był zwolennikiem podziału zadań w państwie. Wyróżnił trzy czynniki władcze: obradujący, rządzący i sądzący. Dzięki temu w państwie panować miała sprawiedliwość i ład. Dostrzegł to, że nie wszystkie ustroje są dobre. Dobrymi formami państwa są: monarchia, arystokracja, politeja. Złymi zaś: tyrania, oligarchia oraz demokracja.

ludzkich. Grupy te przybierały postać hord (mniejsze grupy) i plemion

(większe grupy - połączenie hord). Grupy te walczyły między sobą. Pojawiają się początki przywództwa. Powstają pierwsze ośrodki władzy na określonych terytoriach. Podstawowym czynnikiem tworzenia się organizacji państwa jest tu walka pomiędzy poszczególnymi grupami społecznymi. Państwo nie może powstać bez użycia siły. Władzę zdobywało plemię liczniejsze i lepiej zorganizowane, podporządkowywało sobie słabszą grupę, najczęściej czyniąc ich niewolnikami. Najważniejszą klasą była klasa panów (zwycięzców), najmniej ważna była klasa zwyciężonych. Z czasem zaczęła wytwarzać się również klasa średnia, która składała się m.in. z kupców.

nad większością poddanych,
między poddanymi a panującymi zachodzi różnica ras,
występuje prawo

państwowe,
państwo powstaje tylko w drodze walki i podboju,
państwo musi mieć swoje terytorium,
stosunki pomiędzy poszczególnymi państwami związane są zawsze ze stanem wojny.

między władcą a poddanymi. Człowiek stał się istotą społeczną. Hobbes

zwrócił uwagę na to, że poszczególnym jednostkom bardziej opłaca się żyć w pokoju niż w ciągłej wojnie. Ludzie zawierają umowę "każdy z każdym" i powierzają władzę suwerenowi, który przestrzega określonych wcześniej praw. Powstaje państwo zwane Lewiatanem, któremu wszyscy poddani są bezwzględnie posłuszni i podporządkowani.

czym wiązał sie również rozwój rolnictwa przyczyniły sie do pojawienia

się organizacji państwa. Rozwój tych dwóch dziedzin spowodował wykształcenie się życia społecznego oraz pojawienie się prywatnej własności. Społeczeństwo zgodziło się na tzw. umowę zrzeszenia, która zapoczątkowała powstanie państwa. Pojawił się nowy podział społeczeństwa : rządzący i rządzeni. Umowa zrzeszenia spowodowała ukształtowanie się rządów despotycznych dlatego też część społeczeństwa chciała wrócić do umowy społecznej, która nawoływała do wolności dla wszystkich ludzi i zapewniała im równość.
Wg tej teorii państwo powinno służyć ludziom.

w wyniku rozpadu małych wspólnot ludzkich powstają poszczególne grupy społeczne.

Wspólna własność zaczyna przekształcać się w gospodarkę indywidualną. Doskonalenie metod pracy powoduje podział społeczeństwa na rodzaj wykonywanej pracy i tym samym powstają zróżnicowane klasy społeczne. W społeczeństwie rodzi się nietolerancja dla klas niższych. Rody przekształcają się w państwo. Droga do tej zmiany jest dość długa. Grupą rządzącą staje się stan najbogatszy.
Stanowiła podstawę marksistowskiej teorii państwa.

i ukształtowania się własności prywatnej. Dlatego państwo jest narzędziem w

rękach klasy posiadającej środki produkcji. Rozpad wspólnot stanowi jej pierwszy okres.

śłówiańskich. Opisał on dwa modele państwa: model ustroju plemiennego w

jego późnej fazie oraz model ustroju państwowego we wczesnej fazie. Zauważył on, że niektóre elementy poszczególnych modeli są bardzo podobne. Proces przechodzenia z jednego ustroju do drugiego spowodowany był problemami wewnętrznymi.

powstało z woli Boga. Wywodzi od Boga samą zasadę władzy,

natomiast istniejące konkretne państwa traktuje jako dzieła ludzi. Poszczególne państwa mogą być oceniane jako "dobre" lub "złe", a z tymi można podjąć walkę.

plemienia, czy tez rodu, który z czasem stał się królem.

Charakterystyczna dla monarchii feudalnej.

obowiązkami. Wyróżnił dwa typy więzi (solidarności):
solidarność mechaniczną (charakterystyczna dla społeczeństw

pierwotnych) – opiera się na podobieństwie pomiędzy jednostkami i jednolitym dla wszystkich jednostek systemie norm, świadomość indywidualna jest zaś niemal tożsama ze świadomością zbiorową,
solidarność organiczną (charakterystyczna dla społeczeństw rozwiniętych) – opiera się na zróżnicowaniu jednostek i społecznym podziale pracy, wynika z potrzeby współpracy (którą reguluje prawo kooperacyjne, np. prawo cywilne czy prawo handlowe), gdzie świadomość zbiorowa odgrywa mniejszą rolę, pozostawiając więcej miejsca na indywidualną inicjatywę i refleksję.
Społeczeństwo to nie suma jednostek.

– bezpieczeństwa, afiliacji, dominacji.

ma za zadanie służyć poprawie jakości bytu obywateli. Oparta na

doktrynie Kościoła Katolickiego. Kej podstawowe źródło stanowi oficjalna nauka Kościoła, a dalsze – prawo naturalne.

Składają się na nią cztery elementy: forma rządów, charakter głowy

państwa, ustrój terytorialny oraz reżim polityczny.
Wg Arystotelesa: monarchia i tyrania (rządy jednoosobowe), arystokracja i oligarchia (rządy kolegialne) oraz politea i demokracja (rządy ludu).
Typ danego państwa determinuje klasa społeczna, w imieniu, której i interesie sprawowana jest władza państwowa.

w państwie - monarchia, - republika; 2) charakter ustroju państwowego: - forma unitarna, - forma

federalna, 3) reżim polityczny: - forma demokratyczna, - forma autokratyczna (totalitarna, wojskowa).

której i interesie sprawowana jest władza państwowa.
Państwo niewolnicze – wykorzystanie

człowieka jako narzędzie pracy, posiadacze niewolników i niewolnicy,
Państwo feudalne – poddaństwo chłopów, feudałowie i chłopi ,
Państwo kapitalistyczne – traktowanie pracy ludzkiej jako towaru, kapitaliści i proletariat ,
Państwo socjalistyczne – eliminuje prywatną własność środków produkcji, robotnicy i chłopi.