Слайд 1XVIII және XIX ғ. басындағы механиканың дамуы
Слайд 2Дәріс жоспары
1. Даламбер принципі
2. Аналитикалық механиканың негіздері
Слайд 31. Даламбер принципі.
Инерция күші Бұрын Даламбер принципі (1743ж), Ньютонның заңдарына
қарағанда, тек еркін емес механикалық жүйелер қозғалысын зерттеу үшін арналған
деп қарастырылған. Қазіргі уақытта бұл принцип жҽне одан туатын киностатика ҽдісі байланыс реакцияларын анықтауда, сонымен қатар механикалық жүйе қозғалысының дифференциалдық теңдеулерін құруда ҿте тиімді ҽдіс болып табылады. Динамиканың аксиомалары бойынша материалық нүкте қозғалысының теңдеуін мына түрде жаза аламыз: ma = F + R
Слайд 4материалық нүкте үшін Даламбер принципін кҿрсетеді: қозғалыстағы материалық нүктеге түсірілген
актив күштер, байланыс реакциялар және инерция күші нөлге эквивалент күштер
жүйесін құрайды (теңдестірілген күштер жүйесін)
Слайд 5Механикалық жүйе үшін Даламбер принципі
N материалық нүктелерден құрылған механикалық
жүйені қарастырайық. Жүйенің ҽр нүктесі үшін Даламбер принципін қолданамыз.
материалық нүктелер
жүйесі үшін Даламбер принципі былай айтылады: қозғалыстағы механикалық жүйесінің әр нүктесіне түсірілген актив күштер, байланыстар реакциялары және инерция күштері нөлге эквивалент күштер жүйесін құрайды.
Слайд 6Даламбер принципі мен инерция күшінің ұғымы кинетостатика ҽдісінің негізі ұғым
болып табылады, оның мақсаты - статика ҽдістерін қолдану, мысалы механизмдер
мен машиналар динамика есептерін үшін.
Слайд 7Инерция күштердің бас векторы мен бас моменті
Механикалық жүйе (мысалы,
қатты дене) қозғалысын Даламбер принципі арқылы зерттеген жағдайда инерция күштерін
бір кез-келген центрге келтірілгені жҿн болады, мысалы массалар центрге. Кез-келген таңдалған келтіру центрге қатысты инерция күштерінің бас векторы мен бас моментінің жалпы формулаларын қорытып алайық.
Слайд 8Аналитикалық механиканың негіздері
Аналитикалық механика – механикалық жүйенің тепе-теңдігімен қозғалысын зерттеу,
механиканың дифференциалдық жҽне интегралдық принциптеріне негізделген, теориялық механиканың бҿлімі. Ньютонның
векторлық механикасынан аналитикалық механиканың ҿзгешелігі, қозғалыстың энергетикалық сипаттамаларын пайдаланатындығы. Осы сипаттамаларды механиканың принциптеріне бағындыру тепе-теңдіктің де, механикалық жүйенің қозғалысының дифференциалдық теңдеулерінің де жалпы формаларын қорытуға мүмкіншілік береді.
Слайд 9Байланыстар және оларды топтастыру
Механикалық жүйенің нүктелері кеңістікте кез-келген орын алуға
жҽне кез-келген жылдамдықтары болуы мүмкін болса, механикалық жүйе еркін деп
аталады
Егер жүйенің нүктелерінің координаттары мен жылдамдықтарына шектер қойылған болса, жүйе еркін емес деп аталады, ал шектер байланыстар деп аталады
Слайд 10Жалпыланған координаттар
Ҿзара тҽуелсіз кез-келген сҽтте механикалық жүйенің кеңістіктегі жағдайын бір
мҽнді анықтайтын координаттар жалпыланған координаттар деп аталады. Ықтималды орын ауыстыру.
Механикалық жүйенің еркіндік дәрежесенің саныЫқтималды орын ауыстыру. Механикалық жүйенің еркіндік дәрежесенің саны
Слайд 11Ықтималды орын ауыстыру. Механикалық жүйенің еркіндік дәрежесенің саны
Материалық нүктенің қарастырылып
отырған сәттегі орнынан тап сол сәтте орын алуына мүмкіншілігі бар
шексіз жақын жағдайына көшіретін байланыстар рұқсат ететін кез-келген орын ауыстыруы ықтималды деп аталады
Жүйенің ықтималды орын ауыстыруыдеп оның барлық нүктелерінің ықтималды орын ауыстыруларының кез-келген жиынтығын атайды
Слайд 12Голономдық байланыстары бар жүйенің бостандық дәрежесі тәуелсіз жалпыланған координаттардың санына
тең.
Голономдық емес жүйелердің жалпыланған координаттарының саны еркіндік дәрежесінің санынан артық,
сонымен мұндай жүйелердің жалпыланған координаттары тәуелсіз болмайды
Слайд 13Ықтималды орын ауыстыру принципі
Механикалық жүйелердің тепе-теңдігінің аналитикалық шарттары Ж.
Лагранждың іргелі жұмысы «Аналитикалық механика» -да (1788ж) «ықтималды жылдамдықтар принципі»
түрінде тұжырымдалған. Қазіргі уақытта жүйенің тепе-теңдігінің шарттарын жалпы түрде анықтайтын принцип ықтималды орын ауыстыру принципі немесе Лагранж принципі деп аталады: стационар идеал байланыстары бар механикалық жүйенің берілген жағдайы тепе-теңдік жағдайы болу үшін, жүйенің осы жағдайындайынан кез-келген ықтималды орын ауыстыруларындағы актив күштердің элементарлық жұмыстарының қосындысы нөлге тең болуы керекті де жеткілікті.