Жаңа Заман Философиясы (17-18 ғасырлар)

екі бағыт – рационализм
және эмпиризм пайда болды.
Индуктивтік-эмпирикалық әдіс –жаратылыстану әдісі
Дедуктивтік-рационалдық

әдіс –идеалистік спекулятивтік әдіс

Лейбниц
Давид Юм
Блез Паскаль

және т.б
Қанатты сөздері: «білім –күш», «табиғат храм емес, ол шеберхана»,

«біз білгенімізше, барлығын жасаймыз».
Индукция методын ойлап тапты;
Ғылымдардың классификациясын жасады;
Негізгі идеялары: ғылыми жаңалықтарға байланысты адамзат табиғатқа билігін жүргізе алатындай мүмкіндікке жетуі керек.

жолы – теория+практика.

теорияларын тереңдете түсіп, философияны жоғары қояды, “философия - танушы ақыл-ойдың

рационалдық іс-әрекеттерінің жүйесі. Ол, бір жағынан, екінші жағынан, құбылыстардан оларды тударатын негіздерге қарай жүреді. Яғни, ақиқат дегеніміз ғылымға тең философия” ,-дейді.

Құдай Әлемді жаратты, бірақ Әлемде болып жатқан процестерге еш қатысы

жоқ»

(«tabula rasa») сияқты болады, адамдар тәрбиеге қарай ғана мейірімді не

жауыз, пайдалы не пайдасыз болып қалыптасады деген.
Локк бойынша тәрбиенің мақсаты - іскери, адал адамды, өз мүддесіне жетуде табандылық көрсете алатын, бірақ басқалармен де есептесетін «джентельменді» (яғни «нағыз жігітті») тәрбиелеу.

«Алғашқы философия», «Ақылға басшылық жасау тәртібі» және т.б.
Қанатты сөзі: «Мен

ойлаймын, демек, өмір сүремін»
Білім алу процесінде ақыл-парасат басты рольде
Дуализм теориясының авторы болды;

Табиғатта механикалық заңдар үстемдік құрса, адам қызметінде оған ойлау қосылады.

Ол адамгершілік принциптерінің табиғи сипатын ерек атап көрсетеді. Бірақ оның философиясында құдай-табиғаттың өзі. Ол-субстанция, құдайы табиғатта кездейсоқ ештеңе жоқ, адамдардың құдай деп жүргендерді өздері түсінбеген табиғат.

природы, но он - тростник мыслящий. Чтобы его уничтожить, вовсе

не надо всей Вселенной: достаточно дуновения ветра, капли воды. Но пусть даже его уничтожит Вселенная, человек всё равно возвышеннее, чем она, ибо сознаёт, что расстаётся с жизнью и что слабее Вселенной, а она ничего не сознаёт»

таниды деп мойындағанымен, материалдық дүниенің реалды өмір сүретіндігіне күмән келтіреді.

Оның пікірінше, адамның ақылы сезім мүшелері беретін білімнен басқа білім бере алмайды, өзінің рухани тәжірибесінен басқаны қорыта алмайды. Юмнің ойынша, тәжірибе дегеніміз әсерлер ағыны, оның себептері түсініксіз және тәжірибені логикалық жолмен дәлелдеу мүмкін емес., сондықтан тәжірибелік білім дұрыс бола алмайды.

мүмкін емес деген тұжырым жасайды. Бірақ, оның ойынша, субъективтік себептілік

бар, ол сезімдік әсерлердің идеяларды туғызуы. Мысалы, адамдар Күннің күн сайын шығатынына сенімді. Бұл сенімнің негізі – осы құбылыстың күнде қайталатыны. Яғни, адамдардың практикалық сенімнің бастауы теориялық білім емес, қалыптасқан дағды-сенім.
Осылайша Юмнің біржақты эмпиризмі, оны рационализмнен бөліп қарауы дүниені танып-білуге болмайды деген агностицизмге әкеліп соқты.

«Монадология».
Философиялық көзқарастары «Монадалогия» еңбегінде баяндалған. Ол бар Ғаламның сансыз

көп рухани субстанциялар – Монадалардан тұратынын көрсетеді.
Монада – бүтін құрамның жеке бөлігі, қарапайым мән.
Кез келген субстанция, күш, монада – болмыстың «бөлігі» болады. Өз табиғатында рухани монадалардан Лейбниц барлық заттардың құрылымын, құрамдас элементтерін көреді.

субстанция – барлық тіршіліктің бастауы және бөлінбейтін қасиеттерімен ерекшеленеді;
2)

Ол әрекетшілдік, дербестік, тәуелсіздік қабілеттеріне ие болған.
3) Монада – адамның жаны тәрізді дербес рухани күштің орталығы.
4) Ол мәңгі, жаратылыстық табиғи жолмен пайда болмайды, жоғалмайды да.
5) Монада табиғаты – Құдайдың нұр шашуы, ол сыртқы күштің әсерінен өзгермейді.

Жан-Жак Руссо,
Дени Дидро,
Жюльен Офре де Ламетри

туралы трактат”.
Вольтер ілімінің негіздері:
• Дінге, әсіресе, католицизмге қарсы шықты.
• Қоршаған

дүниені жасаушы, барлық тіршіліктің көзі Құдай, алайда ешқандайда теория мен практика Оның бар екенін де, жоқ екенін де дәлелдей алмайды.
• Таным мәселесінде эмпиризм мен рационализмді бірге қарастырды, бірақ эмпиризмге басымдық танытты
• Адамның табиғи құқығын, құқықтағы теңдікті, ойлау еркіндігін дәріптеді
• Мемлекеттік жүйеде абсолюттік монархия болғанын қалады, оның басшысы білімді билеуші («ағартушылық абсолютизм») болуы қажет.
• Дәстүрлі дінді терістеп, “табиғи дінді” қолдады

халық егемендігі.
Қоғамдық келісім негізінде ортақ ерік жатыр. Мінеки, осы

ортақ ерікпен бағытталатын билікті ол егемендік деп атаған. Мемлекеттегі егеменді биліктің бөлінуін қолдамады. Руссо пікірінше, заң шығарушы билік тікелей егеменді халықтың өзімен іске асырылады. Ал атқарушы билік егемендіктің шешімі бойынша қол астындағылармен байланыс үшін құрылады. Атқарушы билік кімге тапсырылды соған байланысты биліктің түрлерін бөлген: демократия, аристократия, монархия.

мен әдептілікті тәрбиелеу үшін құдай қажет;
Тарихта құдай алдын ала болжап

қоймайды, оны адамдар жасайды;
Қоғам құрылысына табиғат, климат және жағрапия әсер етеді
Мемлекет пайда болғанға дейін адамдар «табиғи жағдайда» болды, ал кейін солай өмір сүру мүмкін болмаған соң адамдар «қоғами келісім» негізінде мемлекет құрды;
Заңның үстемдігін мойындады.

және кәсіп энциклопедиясының” бас редакторы. “Жиен Рамо”,
“Философиялық ойлар” және т.б.

кітаптар жазды.
Дени Дидро идеялары:
• Философия дегеніміз сенбеушілік, сенімсіздік
• Табиғат ең соңғы беті жабылмайтын кітап
• Материя тіршіліктегі бірегей субстанция, ол барлық жеке заттарда көрініс табады
• Қозғалыс материяның әртекті қасиеттерінің нәтижесі
• Сана материя қасиеті, дүниенің рухани бастамасы жоқ
• Король мен феодалдардың билігі Құдайдан емес, ал қоғам мен мемлекет негізінде “қоғами келісім” жатыр.

болды:
Идеализм мен теологияны толықтай терістеді. Қоршаған дүние біртұтас субстанция- материяның

әртүрлі көріністерінің жиынтығы, ол мәңгі, шексіз,
жаратылмаған.
Жан, сана, сезім табиғи пайда болған, олар материя қасиеттері
Материяның өз бітімі болғандықтан, Құдайдың қажеттілігі жоқ
Тәрбие көрмеген адам қандай қабілеті күшті, ақылды болса да оның құны болмайды
Дүниені толық тануға болады, таным көзі –сезім мүшелері
Жеке меншік –адам еркіндігінің кепілі
Мемлекет мұраты- “зайырлы абсолютизм”