Генетика негіздері. Т??ым?уалаушылы? за?дылы?тары

заңдылықтары,

қуалаушылық ж/е өзгергіштік қасиетін зерттейтін ғылым. Тұқым қуалаушылық ж/е өзгергіштік

бұл барлық тірі организмге тән қасиет.
Адамдарды тұқым қуалаушылықтың 3 қасиеті қызықтырған:
1-ші ата-ана белгілері мен ұрпақ белгілерінің ұқсас болуы;
2-ші ұрпақ белгілерінің ата-ана белгілерінен өзгеше болуы;
3-ші кейбір ұрпақтарда арғы ата-баба қасиеттерінің қайталануы;
Б.з.д. І ғасырда Рим философы Лукреций кейде балалар өздерінің ата-әжелеріне ұқсастығын тапса, Плиний дені сау н/е дәл ата-анасындай кемтер бала туатынын жазған.

қиыстырылу
(Тұқым қуалау заңы)
Мендель анықтаған тұқым қуалау белгілерінің заңдары

белгілетін таңбалы ағза гендерінің жиынтығы
Фенотип- бұл генетикалық белгілердің сырттай пайда

болуы. Фенотипті генотиптің көзге көрінетін кескіні деуге де болады. Мәселен, АА генотипінде немесе Аа фенотипінде – сары, ал аа генотипінде фенотип жасыл болады.
Гомозигота- генотипі тек бір іріктеме аллелі ғана болатын тірішілік иелері
АА-басым гомозигота, аа-басылыңғы гомозигота
Гетеризигота-жасушалардың бір геннің екі аллелі болатын ағзалар
Аа генотипі гаметалардың екі іріктемесін береді. 50- А сары реңді, 50-а жасыл реңді гендер жеткізеді
Доминантты- сары басым түс. А бас әріппен
Рецесивті- жасыл басылыңқы түс а кіші әріппен

- еркек дарағы(әкесі)

- әйел дарағы (шешесі)
Х- дарақтар арасында шағылыстыратын белгі
F-шағылыс үдерісінің нәтижесі, яғни ұрпақтар.
А- басымдық белгі немесе ген
а- басыңқылық белгі немесе ген

Генетикалық таңбалау

анықтау
2. Ата-анасының және ұрпағының фенотипі арқылы ата-анасының генотипін анықтау
3. Белгілердің

тұқым қуалайтынын анықтайтын есептер.

Генетикалық есептердің үш типі болады.

гендерді ______ ______деп
атайды.

Басым гендерді __ ______,ал

басылыңқы _____ ____дейді, ата-ананы

_________ әрпімен, ұрпақтарын ________әрпімен белгілейді.


Гендердің жиынтығын_________ал сыртқы
қөрінісін_____________деп атайды.

Бұл заңдылықты табуға тұңғыш рет Г. Мендельдің қолы жетті. 1900жыл

генетика ғылымының ресми түрде жарыққа шыққан жылы деп есептелінді. Мендельдің негізгі сіңірген еңбегі сол, ол тұқым қуалау бастамаларының еш уақытта қосылмайтынын ж/е ата-аналарынан ұрпағына жеке бөлшектер түрінде берілетінін дәлелдеді.Сондай-ақ дараларда жұп күйінде болатын бұл бөлшектер келесі ұрпаққа аталық ж/е аналық гаметалар арқылы әр жұптан бір-бір бөліктен берілетінін көрсетті. 1909 жылы дания ботанигі Иогансен ол бөлшектерді ген деп атаса, американдық генетик Морган 1912 жылы олардың хромосомаларында орналасқанын дәлелдейді.

жазып келіңдер

Тақырыбы: “Генетика дамуына

қазақстан ғалымдарының қосқан үлесі”